19. júní - 19.06.2008, Blaðsíða 24

22
Jóhanna var tekin tali um nýju
lögin og fyrst spurð hvort þörf
hafi verið á að setja ný lög?
„Já, að mínu mati var þörf á
að gera breytingar og setja
ný lög. Lög sem þessi þurfa
ávallt að breytast í samræmi
við þróunina í samfélaginu. Í
jafnréttismálunum erum við ekki
síst að takast á við það verkefni
að breyta gildum samfélagsins.
Losa okkur úr þeim kynbundnu
fjötrum sem arfur fortíðar hefur
sett á okkur. Lög eru eitt af
tækjunum sem eiga að móta
ný viðhorf í þessum efnum og
þoka okkur áfram. Lögin þurfa
því að þróast í takt við þróun
tíðarandans og ryðja enn nýjar
brautir. Eldri jafnréttislög voru
hætt að bera tilætlaðan árangur.
Þegar fyrstu jafnréttislögin
voru sett hér á landi var til
dæmis talið að erfiðast yrði að
breyta viðhorfum fólks til stöðu
kynjanna en auðveldast yrði
að breyta launamun kynjanna
og að hann yrði horfinn innan
fárra ára. Sú hefur því miður
ekki orðið raunin. Niðurstöður
rannsóknar um launamyndun
og kynbundinn launamun
sem Capacent Gallup vann
fyrir félagsmálaráðuneytið
árið 2006 benda til stöðnunar
í launajafnréttismálum og
að kynbundinn launamunur
sé tæplega 16% hér á landi.
Rannsókn þessi sýnir þó
að umtalsverðar jákvæðar
breytingar hafa orðið á
starfsumhverfi og starfsháttum,
vinnutíma og viðhorfi kynjanna
og gefur vísbendingar um að
frekari breytingar séu í sjónmáli.
Ljóst er að menntun kvenna
hefur stórlega aukist, þær sækja
fram í atvinnulífinu og meira ber
á þeim í stjórnunarstöðum. Þá
hafa breytingar á fæðingar- og
foreldraorlofslögunum bætt
stöðu kvenna á vinnumarkaði.
Umræða um þátttöku karla
í jafnréttismálum hefur
einnig orðið meira áberandi.
Nauðsynlegt er talið að karlar
komi meira að uppeldismálum
og ábyrgð á heimili en verið
hefur þar sem jafnréttismál
séu ekki einkamál kvenna. Þar
skipta fæðingarorlofslögin og
endurbætur á þeim miklu máli.
Þá hefur kynjasamþætting í
öllum málaflokkum verið talin
nauðsynleg til þess að jafnrétti
náist í raun. Þessi jákvæða
þróun virðist þó ekki skila sér í
launaumslagið eins og ég nefndi
áðan.“
Hver eru helstu nýmæli í
lögunum?
„Nýju jafnréttislögin ættu að vera
skilvirkari en þau eldri og þau
leggja ríkari skyldur á stjórnvöld
að vinna að því að jafnrétti
komist á í raun. Fjöldi mikilvægra
nýmæla er í lögunum. Launafólki
er tryggður réttur til að skýra frá
launakjörum sínum ef það svo
kýs. Jafnréttisstofu eru veittar
auknar eftirlitsheimildir með
framkvæmd laganna. Þetta er
mjög mikilvægt þar sem það
eykur líkurnar á að jafnréttislögin
nái markmiðum sínum. Til
að mynda er gert ráð fyrir að
Jafnréttisstofa hafi markvisst
eftirlit með því að fyrirtæki
og stofnanir með fleiri en 25
starfsmenn geri jafnréttisáætlanir
eða samþætti jafnréttissjónarmið
í starfsmannastefnu sína. Einnig
er Jafnréttisstofu veitt heimild
til að fylgja eftir úrskurðum
kærunefndar jafnréttismála
og Jafnréttisstofa fær heimild
til þess að beita dagsektum
í vissum tilfellum. Þá er í
nýju lögunum kveðið á um
að úrskurðir kærunefndar
jafnréttismála verði bindandi í
stað álita áður.
Einnig vil ég nefna að nú er í
fyrsta sinn minnst á kynbundið
ofbeldi í jafnréttislögum.
Kynbundið ofbeldi er skilgreint
í lögunum og framvegis
verður það eitt af hlutverkum
Jafnréttisstofu að berjast
gegn því. Að lokum nefni ég
jafnréttisþingið sem félags-
og tryggingamálaráðherra
skal boða til innan árs frá
alþingiskosningum og aftur
að tveimur árum liðnum. Ég
bind miklar vonir við komandi
jafnréttisþing og tel mikilvægt
að nýta það til þess að fá fram
hugmyndir vegna vinnu við
Jóhanna Sigurðardóttir félags- og tryggingamálaráðherra er þekkt fyrir
að vera einn staðfastasti hugsjónamaður íslenskra stjórnmála. Hún hefur
ævinlega tekið upp hanskann fyrir þá sem minna mega sín og barist ötullega
fyrir jafnrétti kynjanna. Það var því mörgum gleðiefni þegar hún var skipuð
félagsmálaráðherra og Jóhanna lét ekki sitja við orðin tóm. Hún hefur þegar
beitt sér fyrir setningu nýrra jafnréttislaga sem að mati flestra marka tímamót
á leið kvenna til þess að njóta að fullu jafnrar stöðu á við karlmenn.
NÝR KAFLI
Í JAFN-
RÉTTIS-
BARÁTTUNNI