Málfregnir - 01.12.1999, Side 33

KNÚTUR HAFSTEINSSON
✓
Islenskan og nýja námskráin
„Fátt er nýtt undir sólunni. Nú er skrattinn
farinn að bíta í skottið á sér,“ varð einum fé-
laga mínum að orði þegar við vorum að
blaða í gegnum umrætt kver nú í haust.
„Hvers vegna segirðu það?“ spurði ég. „Það
er þessi svokallaða heildstæða móðurmáls-
kennsla. Mig minnir að Guðmundur heitinn
Finnbogason hafi verið með eitthvað þess
háttar í Lýðmenntun í upphafi aldarinnar. Ég
hélt að menn hefðu kastað svona aðferðum
í framhaldsskólum út í ystu myrkur og
aðeins vitnað til þeirra þegar þeir ætluðu að
vera fyndnir eða rifja upp sögur af gömlum
neftóbakskörlum í kennarastétt í afdönkuð-
um skólum fyrr á öldinni og sýna fram á
fáránleika kennslunnar. Líttu til dæmis á
þennan texta hér um ISL 202.“ Svo las hann
með tilþrifum stórleikara í hlutverki Péturs
Gauts upp úr námskránni sem aðeins getur
verið hjóm eitt í minni dauflegu útfærslu:
„Nemendur lesa texta frá ólíkum tímum,
t.d. stutta fomsögu (eða Islendingaþátt),
smásögu og nútímaskáldsögu. Við umfjöll-
un um textana fái nemendur þjálfun í þvt að
beita bókmenntafræðilegum hugtökum eftir
því sem tilefni gefst til. Jafnframt verði hug-
að að ólíkum málfarseinkennum textanna
og vakin athygli á því hvemig setninga-
fræðileg hugtök eins og frumlag, umsögn,
andlag, nafnliður, sagnliður, setning, máls-
grein, aðalsetning, aukasetning o.s.frv. nýt-
ast við lýsingu og samanburð þeirra."
Svo hélt kollegi minn áfram: „Þú hefur nú
heyrt sögur af því hvemig forverar okkar
héma við Lærða skólann, og jafnvel á
Akureyri, fóru með Völuspá, Egils sögu og
aðrar gersemar þjóðarinnar svo að margir
komnir yfir miðjan aldur líta til þeirra með
hryllingi. Til dæmis var Egla orðflokka-
greind fram að jólum - og það fullgreind -
en greind í setningafræðilegar öreindir eftir
áramót. Mestur var maturinn í dróttkvæðum
vísum stórskáldsins sem eru að vísu harla
snúnar. Voru nemendur orðnir nokkuð sleip-
ir í þessu undir vor þegar kom að prófum.
Ekki vannst þá tími til bókmenntalegrar um-
fjöllunar enda kannski ekki á valdi kenn-
aranna."
Ekki þótti mér þessi túlkun kollega míns
alls kostar makleg og reyndi því að malda í
móinn af veikum mætti - taldi hann jafnvel
falla í sömu gryfju og hvatvísir nútímamenn
í tilraunum til þess að slá um sig á kostnað
genginna forvera. Sagði að aðferðir þeirra
hefðu e.t.v. gefist vel á sínum tíma en taldi
að nú væri veröldin öll önnur. Nú værum
við á þröskuldi nýrrar aldar, aldar upplýs-
ingatækninnar, múrar væru að falla og
gömul landamæri og einangrun úr sögunni.
Þetta byði upp á ótal möguleika og við
mættum ekki vera eftirbátar annarra þjóða í
þeim efnum því að þá yrðum við undir á
markaði frjálsra þjóða og ekki samkeppnis-
hæf. Við þyrftum með öðrum orðum að búa
nemendur okkar með öllum tiltækum ráðum
undir lífið í heimi 21. aldarinnar.
En þá mælti félagi minn orð sem liðu mér
ekki úr minni og hafa verið að angra mig
síðan: „Ég veit að þú ert að fara að tala um
þessa blessuðu námskrá á einhverjum fínum
fundi þama uppi í Háskóla. Pældu þá í
þessu: Hvar kemur íslenskan inn í þetta
fijálsa alþjóðaupplýsingakjaftæði allt saman?"
Ja, það er nú það. Mér vafðist tunga um
tönn - jafnvel svo rækilega að segja má að
hún hafi vafist um höfuð. „Þama greipstu á
kýlinu, lagsi," varð mér að orði og hef verið
að velta því fyrir mér síðan, þó með hæfi-
legum hléum á milli.
Ef ég reyni nú að orða þessa spurningu
félaga míns upp á nýtt á þann hátt sem hæfir
þessari virðulegu samkomu hér þá gæti hún
hljómað einhvern veginn á þennan veg:
„Hvemig mun aðalnámskrá í íslensku frá
33