Málfregnir - 01.12.1999, Page 46

tíð í Ijósvakafjölmiðlum, ekki síst þeim sem
ungt fólk hlustar mest á. Ytir slíkt mál undir
málhroða og málfátækt.
19
I sumar kom út ný Aðalnámskrá framhalds-
skóla og er hún mikilsverður þáttur í mál-
vemd og málrækt og ber þess ljóst vitni að
menntamálaráðherra vill fylgja eftir mál-
stefnu sem lengi hefur verið fylgt. Námskrá-
in er vel unnin og gerir miklar kröfur til kenn-
ara og nemenda. Með henni er stefnt að mark-
vissara námi í íslensku en áður. Námskráin
setur háleit markmið þar sem segir (Aðalnám-
skrá framhaldsskóla. íslenska, 1999, bls. 7) að
mikilvœgt sé aðframlialdsskólanemcndur öðl-
ist skilning á sögulegu, menningarlegu og fé-
lagslegu gildi máls og hókmennta og átti sig á
eðli móðurmálsins og lögmálum þess og frœð-
ist auk þess um málnotkun í fjölmiðlum, mis-
munandi málsnið tungunnar og temji sér
ákveðið umhurðarlyndi gagnvart málnotkun
annarra enda persónulegt málfar eitt megin-
einkenni hvers einstaklings og hluti af sjálfs-
mynd hans. Og síðan segir (bls. 8): „Með
íslenskukennslu í framhaldsskólum skal stuðl-
að að því að nemendur öðlist jákvætt viðhorf
til íslensku og kynnist áhrifamætti og marg-
breytileika málsins. Þeir eiga að nýta móður-
málskunnáttu sína við lausn skólaverkefna og
í félags- og tómstundastarfi [...] [og] þjálfast
í notkun handbóka og gagnabanka, geta nýtt
sér Netið markvisst við lausn verkefna og
kynnast fyrirbærinu tungutækni og búa sig
undir virkan þátt í nýtingu hennar."
I námskránni er réttilega á það bent að í
lýðræðisþjóðfélagi sé brýnt að geta tekið þátt
í umræðum af ýmsu tagi og nauðsynlegt sé
að geta tjáð skoðanir sínar við ólíkar aðstæð-
ur og að kröfur samfélagsins um að geta tjáð
sig skriflega aukist stöðugt. Einnig er á það
bent (bls. 13) að „lestur bókmennta sé mikil-
vægur liður í mótun sjálfsmyndar einstakl-
inga. í bókmenntum leita lesendur að fyrir-
myndum og lifa sig inn í aðstæður skáld-
sagnapersóna. Þannig getur bókmennta-
kennsla í skólum stuðlað að sterkari sjálfs-
mynd beggja kynja, aukið skilning hvors
kyns á sérstöðu hins og búið nemendur undir
virka þátttöku í síbreytilegu upplýsingasam-
félagi framtíðar."
20
I nýrri Aðalnámskrá framhaldsskóla í
íslensku eru einnig fyrirmæli um kennslu
íslensku sem annars tungumáls. Samkvæmt
reglugerð eiga allir nemendur í framhalds-
skólum, sem eiga sér annað móðurmál en
íslensku, rétt á sérstakri kennslu í íslensku.
Markmiðið með kennslu íslensku sem ann-
ars tungumáls er að „veita nemendunum að-
gang að íslensku skólakerfi til jafns við
aðra“ og þjálfa þá til „virkrar þátttöku í
íslenskri menningu" eins og það er orðað.
Afar mikilsvert er að gefa nemendum,
sem hafa annað tungumál en íslensku að
móöurmáli, tækifæri til þess að taka þátt í
íslensku samfélagi og íslenskri menningu en
eins og alþekkt er geta einstaklingar ekki
tekið þátt í lífi og starfi þjóðfélags nema tala
tungumál samfélagsins. Þetta þekkja allir
sem dvalist hafa langdvölum í öðru málsam-
félagi. Hinn þátturinn, sem varðar nemend-
ur sem hafa annað tungumál að móðurmáli,
er kennsla í móðurmálinu sjálfu í skólunum.
Er þetta viðfangsefni sem margar þjóðir í
Evrópu hafa staðið andspænis árum saman.
I sænskum grunnskólum var í upphafi þessa
áratugar kennt á 170 tungumálum í grunn-
skólum landsins vegna nýbúa þar í landi og
í Lundúnum eru tungumál nýbúa um 400
talsins. A Islandi munu nú vera nýbúar frá
um 50 málsvæðum.
Ymis vandi tengist einnig búsetu nýbúa
sem komnir eru af skólaaldri. Islensk stjórn-
völd hafa síðustu ár brugðist við þessum
vanda þótt menn séu ekki einhuga um
hvernig leysa skuli. Sums staðar í nágranna-
löndum okkar hefur verið brugðið á það ráð
að gefa nýbúum kost á að nota eigið tungu-
mál í samskiptum við stjómvöld með því að
nota túlka. Annars staðar eru gerðar kröfur
um að nýbúar læri málið til þess að bjarga
sér og sums staðar reyna menn að fara bil
46