Bændablaðið - 25.09.2014, Blaðsíða 27

27Bændablaðið | Fimmtudagur 25. september 20
á kynblöndun og betri samgangna.
Hættan á kynblöndun stofna sem
vert er að vernda hefur því aldrei
verið meiri.
Næsta skref í þróun stofna eru
yfirleitt skipulagðar kynbætur
sem miða að því að gera gripina
sem líkasta innbyrðis. Þessi þróun
hófst á átjándu öld og óx fiskur
um hrygg á þeirri nítjándu. Á
þessum tíma fóru ræktendur að
ákveða hvaða eiginleikum skyldi
ná fram og vægi umhverfisþátta
minnkaði. Afleiðingin er sú að
fjöldi sjaldgæfra eiginleika hefur
horfið úr stofnum sem teknir hafa
verið til ræktunar og erfðamengi
þeirra orðið einsleitara og um leið
fábreytilegra.
Verndun byggist á margþættum
aðgerðum
Árangur vel heppnaðrar
verndunar felst í nokkrum ólíkum
aðgerðum. Fyrst þarf að greina
hvaða stofna á að vernda, tryggja
öryggi þeirra og viðhald, bata og
eflingu sé þess þörf.
Fyrsta skrefið felst í því að
ákvarða hvort viðkomandi hópur
dýra teljist sérstakur stofn eða hvort
genasamsetningin sé sú sama og í
öðrum hópum og hóparnir einungis
ólíkir í útliti.
Greining er mjög mikilvægur
þáttur þegar kemur að verndun
staðbundinna stofna sem
yfirleitt eru lítt þekktir utan
við heimkynni sín. Næst er að
ákvarða hvort í viðkomandi stofni
finnist eiginleikar sem vert sé að
vernda. Eins og gefur að skilja
getur slíkt reynst örðugt. Sé svo
er nauðsynlegt að tryggja öryggi
dýranna og viðhald stofninum til
áframræktunar.
Sponenberg sagði að lokum
að þegar kæmi að verndun
búfjárstofna yrði að gæta vel að
öllum ofangreindum þáttum því að
mistök á einu stigi verndunarinnar
gæti orðið til þess að eiginleikarnir
sem ætti að vernda glötuðust að
eilífu.
Íslenskir búfjárstofnar
áhugaverðir
Bændablaðið átti stutt spjall við
Sponenberg að fyrirlestrinum
loknum og spurði hver væru tengsl
hans við Ísland og hvað Íslendingar
þyrftu að hafa í huga þegar kemur
að verndun íslenskra búfjárkynja.
„Ég starfaði um tíma með
dr. Stefáni Aðalsteinssyni og þá
vaknaði áhugi minn á íslenskum
búfjárstofnum sem ég tel mjög
áhugaverða vegna þess hvað
þeir hafa verið einangraðir í
langan tíma. Að mínu mati ættu
Íslendingar að fara gætilega
þegar kemur að hugmyndum um
íblöndun erlends erfðaefnis við
íslenska stofna. Í mörgum tilfellum
má ná meiri árangri í kynbótum
með því að velja æskilega
einstaklinga úr einangruðum
stofnum til framræktunar en með
því að koma með nýtt erfðaefni
inn í stofninn. Þetta er greinilegt á
Íslandi í mjólkurkúm, hrossum og
sauðfé þar sem erfðaframfarir hafa
verið miklar samfara nýtingu.“
/VH
Dr. Ólafur R. Dýrmundsson fundarstjóri. Mynd / VH
Vegna einangrunar hefur íslenska landnámshænan þróast og úr orðið
Mynd / HKr.
Andalúsíu-asni er dæmi um húsdýr
sem hefur verið ræktað með stærð
og styrk að markmiði.
Bændablaðið
Kemur næst út
9 október
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300