Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.07.2015, Blaðsíða 32

32 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.7. 2015
Græjur og tækni Flest erum við háð netinu með einum hættieða öðrum. Það kæmi sér því illa ef lokað
yrði fyrir netumferð á Íslandi. Það fór þó
svo í Írak um síðustu helgi en þar í landi lok-
uðu stjórnvöld fyrir netnotkun í landinu í
rúma þrjá klukkutíma. Átæðan: Til að koma
í veg fyrir að nemendur gætu svindlað á
inntökuprófi í gagnfræðaskóla landsins.
Enginn skal svindla!
F
rá því að maðurinn áttaði sig
á því að alheimurinn væri
stærri og flóknari en ein-
göngu vistkerfi jarðarinnar
höfum við spurt okkur hvort líf sé
að finna á öðrum hnöttum. Áhug-
inn er ekki eingöngu hjá hámennt-
uðum vísindamönnum því hann má
einnig finna í dægurmenningu bók-
mennta, útvarpsleikrita, sjónvarps,
kvikmynda og tölvuleikja þar sem
settir eru fram heimar fullir áhuga-
verðra lífvera frá ólíkum hnöttum.
Nærtækast er að nefna framtíðar-
sýn Gene Roddenberry, sem skap-
aði Star Trek, en í hugarheimi
hans mun mannkynið vinna saman
með fjölda ólíkra samfélaga frá
hinum ýmsu hnöttum að rann-
sóknum og könnun í geimnum. Þá
má ekki sleppa því að nefna Star
Wars, ævintýraheim ólíkra mann-
vera að berjast fyrir frelsi sínu og
annarra. Raunveruleikinn virðist
órafjarri þessum sköpunarverkum
afþreyingargeirans og vísinda-
skáldsagnahöfunda en er engu að
síður vísbending um þekkingar-
þorsta mannsins og áhugann á að
finna líf á öðrum hnöttum.
Finnst líf á Evrópu?
Enn sem komið er höfum við ekki
fundið líf á öðrum hnöttum en jörð-
inni. Margir telja þó líklegt að
finna megi líf á öðrum hnöttum í
okkar eigin sólkerfi. Vísindamenn,
m.a. hjá NASA, geimferðastofnun
Bandaríkjanna, telja að mögulega
geti leynst örverulíf eða einhvers
konar bakteríur á t.d. Mars eða
einu tungla Júpíter, Evrópu. Slík
uppgötvun væri á engan hátt jafn
spennandi og að hitta talandi og
hugsandi geimverur en engu að
síður væri um merkan viðburð í
sögu vísinda að ræða enda ómögu-
legt að segja fyrir hvað slíkur
fundur gæti haft í för með sér.
Stjarneðlisfræðingurinn Neil
deGrasse Tyson, sem flestir Íslend-
ingar þekkja úr heimildarþáttunum
The Cosmos, hefur verið ötull tals-
maður þess að sent verði
könnunarfar til Evrópu í þeim til-
gangi einum að leita að lífi á tungl-
inu en hann hefur m.a. bent á að
finnist líf á Evrópu svari það ekki
bara einni stærstu spurningu vís-
indanna, þ.e. hvort við séum ein í
alheiminum, heldur gæti það orðið
til framþróunar í læknavísindum,
efnafræði og auðvitað hvers konar
náttúruvísindum og víðar.
NASA sendir könnunarfar
Draumur Tysons um að leita lífs á
Evrópu gæti orðið að veruleika, en
áætlun um að senda könnunarfar
til hnattarins hefur verið samþykkt
af NASA og gangi allt að óskum
mun geimflaug skjóta könnunar-
farinu á loft árið 2020. Geimfarið,
sem verður ómannað, mun þó ekki
lenda á hnettinum sjálfum heldur
hringsóla um hann 45 sinnum og
gera margs konar mælingar. Í kjöl-
farið geta sérfræðingar NASA
metið hvort ástæða sé til að gera
frekari rannsóknir á hnettinum.
Íslenskir vísindamenn eru ekki
síður spenntir fyrir könnunarleið-
angri NASA, en Sævar Helgi
Bragason, jarðfræðingur og for-
maður Stjörnuskoðunarfélags Sel-
tjarnarness, segir mögulegt að
rannsóknir á Evrópu muni svara
spurningunni um hvort líf sé að
finna annars staðar en á jörðinni.
„Evrópa er einn áhugaverðasti
staður sólkerfisins. Hnötturinn er
svipað stór og tunglið okkar og
hefur að geyma meira vatn en
jörðin. Það sem gerir Evrópu fyrst
og fremst spennandi er vísbend-
ingar um að undir íshellu hnattar-
ins sé að finna saltvatnssjó,“ segir
Sævar, en mælingar Galileo-
geimfarsins, sem hringsólaði kring-
um Evrópu ellefu sinnum á ár-
unum 1995 og 2003, gaf vísbend-
ingar um fljótandi vatn á
plánetunni og einnig myndir sem
náðust fyrir tveimur árum með
Hubble-geimsjónaukanum. Af
myndum hans að dæma er vatns-
gufa yfir suðurpólssvæðum Evr-
ópu. „Við teljum að á hafsbotni sé
mögulega eldvirkni vegna öflugra
flóðkrafta frá Júpíter og öðrum
tunglum í nágrenni Evrópu. Þá er
kominn grundvöllur fyrir líf, þ.e.
bæði rennandi vatn og mikil orka.
Hins vegar erum við ekki viss um
hve þykk íshellan er og hún gæti
þess vegna verið 50 eða 100 metrar
á þykkt. Það sem gerir áætlaða för
NASA til Evrópu spennandi er að
könnunarfarið hefur alla möguleika
til að svara mörgum spurningum
sem brenna á vísindamönnum og
verður búið betri tækjum en eldri
geimför sem farið hafa framhjá
Evrópu.“
Er líf á öðrum
hnöttum?
MANNKYNIÐ HEFUR LENGI SPURT SIG HVORT
FINNA MEGI LÍF Á ÖÐRUM HNÖTTUM. NÚ ERU
VÍSBENDINGAR UM AÐ FINNA MEGI LÍF ANNARS
STAÐAR Í SÓLKERFINU OKKAR EN Á JÖRÐINNI.
Vilhjálmur Andri Kjartansdon vilhjalmur@mbl.is
Evrópa, þriðja stærsta tungli Júpíters, hefur mögulega að geyma líf undir íshellu á yfirborði hnattarins.
NASA stefnir á að senda könn-
unarfar til Evrópu árið 2020.
Sævar Helgi Bragason formaður Stjörnuskoðunarfélags Seltjarnarness telur að
rannsóknir NASA á tunglinu Evrópu geti skilað mikilvægum upplýsingum.
Morgunblaðið/Golli
Divergent Microfactories er lítið fyrirtæki í San Franc-
isco sem tekist hefur að framleiða bíl með þrívíddar-
prentun. Margir hafa spurt sig hvort og kannski sér-
staklega hvenær framleiðsla muni hefjast að miklum hluta
með þrívíddarprentun og nú virðist stórt skref hafa ver-
ið tekið í þá átt. Bíllinn sem framleiddur var með þessari
aðferð er með 90 prósentum léttari grind en sambæri-
legir bílar og kemst í 100 km á klukkustund á 2,2 sek-
úndum.
Eigendur fyrirtækisins segja bílinn ekki bara léttari en
sambærilega bíla heldur sé hann umhverfisvænni. „Það
hversu léttur bíllinn er og sú staðreynd að hann er fram-
leiddur allur á einum stað gerir bílinn einstaklega um-
hverfisvænan,“ segir Kevin Czinger, forstjóri Divergent.
Bíllinn, sem bæði lítur vel út og er hraðskreiður, hefur
700 hestafla vél undir húddinu og er einstaklega hrað-
skreiður og lipur að sögn Czinger, sem ítrekar að fram-
leiðsluaðferðin sé það sem mestu máli skipti. „Það er
ekki nóg að velta því fyrir sér hvort bílar gangi fyrir jarð-
efnaeldsneyti eða öðrum og umhverfisvænni orkugjöf-
um. Það skiptir gríðarlega miklu máli hvernig við stönd-
um að framleiðslu þeirra. Í dag eru um tveir milljarðar
bíla í umferð í heiminum en þeim mun fjölga í nærri sex
milljarða á næstu áratugum. Við verðum því að horfa til
umhverfisvænni framleiðslu eins og þrívíddarprentunar,“
segir Czinger.
UMHVERFISVÆNNI FRAMTÍÐ
Þrívíddarprentarar gætu leyst af hólmi flókin framleiðslukerfi.
Þeytist um á prentuðum bíl