Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2001, Page 65

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2001, Page 65
Trúarhefð á Norðurlöndum í Ijósi kirkjusögunnar aldarinnar að svo miklu leyti sem hún tekur til trúariðkunar.20 Kannanirnar sýna nokkrar eftirhreytur hefðbundinnar íslenskrar trúarhefðar. Það kemur þó varla nægilega sterkt fram í túlkun höfunda sökum þess hversu einhliða þeir skoða aðstæður í nútímanum í ljósi skammtímaþróunar. Virðast þeir í raun gefa sér vissa staðalmynd af þeirri guðrækni er hafi verið ríkjandi í bænda- samfélagi fyrri tíma en horfið með þéttbýlismyndun og annarri samfé- lagsþróun á 20. öld. Uppistaðan í þeirri mynd er m.a. að kirkjuguðrækni hafi staðið hér föstum fótum fyrr meir og að biblíulestur hafi verið mikið stundaður fyrr á tíð.21 Samkvæmt könnun Björns Björnssonar og Péturs Pétursonar tóku aðeins 10% reglubundinn þátt í guðsþjónustum þjóðkirkjunnar meðan yfir 40% kváðust aldrei gera það.22 í könnun Erlendar Haraldssonar er þetta ástand skýrt með því að kirkjusókn hafi „stórminnkað“ í seinni tíð án þess að nokkuð í könnuninni renni sérstökum stoðum undir þá túlkun.23 Þessi skilningur kem- ur e.t.v. ekki eins hreinræktað fram í könnun Björns Björnssonar og Péturs Péturssonar. Hér er þess að gæta að styrkur hefðbundinnar guðrækni hér á landi lá miklu fremur í heimilisguðrækni en kirkjuguðrækni. Allt bendir til að kirkju- sókn hafi frekar einkennst af festu en því að hún væri almenn eða mikil í þeirri merkingu að hátt hlutfall sóknarfólks væri við guðsðjónustu hvern helgan dag eða þegar embættað var. Ekki virðist t.d. hafa verið algengt að börn væru tek- in með til kirkju yfir vetrartímann. Þá bendir allt til þess að langt hafi verið milli kirkjuferða margra kvenna. í heild má segja að þátttaka í guðsþjónust- um hafi ráðist af því að íslenskar sóknir voru oftast víðlendar, kirkjuvegur langur og víða strangur og veður til ferðalaga oft tvísýnt. Algengast var að ekki væri embættað í sóknarkirkjum hvern helgan dag. Kom hér til fjöldi út- kirkna (hálfkirkna og kirkna með minni þjónustuskyldu) í prestaköllum, 20 Könnun Bjöms og Péturs tók til þúsund manna úrtaks á aldrinum 18-75 ára sem valið var af handahófi úr þjóðskrá 1. desember 1986 (Svo í bók. Á væntanlega að vera 1985). Spurningalistar voru sendir út í október 1986 og síðasta svar barst í janúar árið eftir. Svör- un varð tæp 75 prósent. Niðurstöður birtust í ritinu Trúarlíf íslendinga: Félagsfrœðileg könnun sem út kom árið 1990. Bjöm Bjömsson og Pétur Pétursson 1990: 7-8. Könnun Erlendar byggir á rúmlega 1100 manna úrtaki á aldursbilinu 30-70 ára samkvæmt þjóðskrá I. desember 1973. 80% svarshlutfall náðist. Niðurstöður birtust í ritinu Þessa heims og annars; Könnun á dulrœnni reynslu Islendinga, trúarviðhorfum og þjóðtrú. Er- lendur Haraldsson 1978: 9-13. 21 Með kirkjuguðrækni er hér átt við reglubundna þátttöku í sameiginlegri guðsþjónustu safnaðar í sóknarkirkju, þátttöku í altarisgöngu og öðrum kirkjulegum athöfnum er ekki tengjast hátíðum á merkisdögum mannsævinnar. 22 Björn Björnsson og Pétur Pétursson 1990: 133-134. 23 Erlendur Haraldsson 1978: 37. 63
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200
Page 201
Page 202
Page 203
Page 204

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.