Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Síða 57

Nútíminn og hefðir í hnattvœddum heimi
mögulegt áður. Hirðingjahópar þurftu því að færa sig lengra norður á bóginn
þar sem áhætta er mun meiri og ræktun var hafin á svæðum þar sem þurrkar
eru mjög líklegir.14
Afleiðingar þessa eru þær að WoDaaBe hirðingjum í Tchin-Tabaraten
hefur verið ýtt út á jaðarsvæði þar sem þurrkar eru líklegir og það heildar-
svæði sem þeir geta beitt hjörðum sínum á hefur minnkað og hvort tveggja
grefur undan möguleikum þeirra til að bregðast við á erfiðum árum. í
kringum þurrkatímabilið 1968-1974 fór að aukast að einstaklingar sem ekki
höfðu viðurværi sitt af kvikfé færu að ijárfesta í því en þetta leiddi til að stór
hluti nautgripa á hirðingjasvæðinu er ekki í eigu hirðingja heldur annarra
sem nota þá sem fjárfestingu. Þessir Qárfestar keyptu oft skepnur á mjög
lágu verði af hirðingjunum á meðan á þurrkunum stóð og réðu hirðingja til
að gæta þeirra fyrir mjög lág laun. Þessi þróun er í sjálfu sér ekki ólík því
sem er að gerast víðs vegar í heiminum þegar fólk ræður ekki lengur yfir
landi eða öðrum framleiðslutækjum, heldur verður að eignalausu vinnuafli
þeirra sem betur mega sín. Þurrkarnir á árunum 1968-1974 voru í sjálfu sér
hluti af eðlilegum sveiflum vistkerfis Sahel en höfðu hörmulegar afleiðingar
fyrir hirðingja og bændur á svæðinu sem höfðu færst lengra og lengra norður
á bóginn.
Aðlögun að umhverfi
WoDaaBe hafa rétt eins og önnur samfélög þurft að bregðast við margvís-
legum breytingum í gegnum söguna. Vistfræðilegar og aðrar ófyrirsjáanlegar
aðstæður eru eins og fyrr er sagt ekki eingöngu árstíðabundnar heldur hluti
af aðlögun á Sahel svæðinu. Ef við lítum þá á þær aðferðir sem WoDaaBe
hafa í sögu sinni notað til að bregðast við margvíslegum aðstæðum, þá hafa
hreyfanleiki og samhjálp verið mjög mikilvægir þættir. Hreyfanleiki kemur
fram á margvíslegan hátt í WoDaaBe samfélagi sem ekki verður reynt að
gera fullnægjandi skil hér. Eins og fyrr var sagt er algengt að nokkrar fjöl-
skyldur ferðist saman með hjarðir sínar. Þær hafa aðskilda íverustaði og
Qárhag en deila auðlindum ef slíkt reynist nauðsynlegt. Það er nokkuð
almenn regla að ef ein fjölskylda eldar er eitthvað sent til annarra. Slík
athöfn er nánast táknræn ef nóg er til af öllu en getur verið mikilvæg á
erfiðum tímum. Samsetning eins heimilis einkennist einnig af miklum
hreyfanleika því það fer eftir aðstæðum hverju sinni hvaða Qölskyldur halda
saman. Eldra fólk sem á skepnur leitast til dæmis eftir að vera í samfloti við
yngra fólk með börn þar sem það þarf á vinnuafli eldri barna að halda.
14 Sjá nánar Kristín Loftsdóttir 2001.
55