Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Page 123

Biblíuleg stefí kvikmyndum
ganga ekki lengra en það. Séu vísanirnar hins vegar umtalsverðar og hlið-
stæðurnar við Krist afgerandi þá tel ég sjálfgefið að tala um kristsgerving,
ekki síst ef greina megi hjálpræðislegt samhengi í uppbyggingu myndarinn-
ar. Þessi atriði tel ég vera til staðar í hinni frábæru dönsku kvikmynd um
Gestaboð Babettu og ekki síst eru hliðstæðurnar við hina heilögu kvöldmál-
tíð augljósar í myndinni. Víst er hægt að njóta myndar eins og Gestaboðs
Babettu án þess að hafa hinar ríkulegu biblíulegu vísanir og skírskotanir í
huga eða gera sér grein fyrir þeim. En óneitanlega fer sá áhorfandi mikils á
mis sem ekki kemur auga á þessar hliðstæður sem, að mínu mati, auka mjög
á gildi myndarinnar.
Það er vissulega athyglisvert hvað konur eru fyrirferðamiklar í umræð-
unni um kristsgervinga i kvikmyndum og gerir Arnfríður því efni ítarleg skil
í grein sinni, sem ekki er tími til að fara frekar út í hér. Læt ég nægja að segja
þá skoðun mína að næst á eftir Babettu hefur mér löngum fundist Bess í
Breaking the Waves athyglisverðasta persónan í því sambandi. Um hana not-
ar Arnfríður hugtakið „neikvæður kristsgervingur.“ Ekki er heldur rúm hér
til að taka til umijöllunar hina athyglisverðu grein Péturs Péturssonar þar
sem hann tekur fyrir jafn ólíka persónuleika og Gretti Ásmundarson, Hall-
grím Pétursson og Clint Eastwood í hlutverki í kvikmyndinni Pale Rider í
umræðu sinni um kristsgervinga í bókmenntum og kvikmyndum. En víst er
fróðlegt að taka til umræðu og bera saman persónur úr íslenskri menningar-
sögu og bandarískum kvikmyndum. I báðum tilfellum er byggt á hinni sam-
eiginlegu kristnu menningararfleifð.
Áður en ég segi skilið við þetta spjall um kristsgervinga vil ég nefna hlið-
stæðu úr Gamla testamentinu, nánar tiltekið Jobsbók, sem mikið hefur ver-
ið unnið með í bókmenntum og listum. Nýlegt og forvitnilegt íslenskt dæmi
er hin mjög svo athyglisverða og læsilega bók Ólafs Gunnarsson Vetrarferð-
in sem kom út fyrir jólin 1999. Þar leynir sér ekki að höfundur vinnur mark-
visst með Jobsbók og það svo mjög að ég myndi ekki hika við að tala um að-
alpersónu bókarinnar veitingakonuna Sigrúnu sem Jobsgerving. Henni veit-
ist allt sem hún þráir og er svipt öllu því dýrmætasta sem hún á. Heyrt hef
ég greinda menn úr prestastétt andmæla því ákveðið að talað sé um þessa
konu sem Jobsgerving vegna þess að talsvert hafi vantað upp á að hún hafi
verið syndlaus eða vammlaus persóna. En í þessu tilfelli búum við þannig að
hafa getað spurt höfundinn sjálfan hvað hann hafi haft í huga þegar hann
skrifaði bókina en einn nemenda minna átti við hann viðtal í tengslum við
eitt af námskeiðum mínum um áhrifasögu Gamla testamentisins.17 Þar stað-
17 Umrætt viðtal tók Gunnar Jóhannesson stud. theol.
121