Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Síða 134

Hjalti Hugason
félagsins, þar sem einstaklingseinkennin eru óneitanlega máð út. Á 20.
öld hafa menn reynt að hlúa að einstaklingsvitund sinni og sýna sjálfum
sér ræktarsemi. Það er nokkuð kaldhæðnislegt að hin ákafa leit að sjálf-
inu virðist hjá mörgum hafi endað í öngstræti og mætti jafnvel tala um
kreppu „sjálfsins“ í nútímanum. Maðurinn upplifir ekki lengur að hann sé
kallaður til ábyrgðar frammi fyrir augliti Guðs, heldur er hann algjörlega
á valdi þjóðfélagsins. (85-86)
Sú ályktun sem höfundur dregur af rannsóknarsögulegu yfirliti sínu lýtur
ekki „prímert" að rannsóknum og túlkunum á guðfræði Lúthers heldur að
„vanda nútímamannsins“. Þetta er ekki söguleg ályktun eins og vænta mætti
af uppleggi ritgerðarinnar eins og það var reifað hér að framan (ekki síst
m.t.t. rannsóknarspurninganna) heldur guðfræðileg heimfærsla.
Þessi að mínum dómi óvæntu að ekki sé sagt óheppilegu lokaorð viða-
mikillar rannsóknarsögu á klassískum stað í upphafi doktorsritgerðar rifja
upp fyrir lesanda orð höfundar úr upphafi bókarinnar, þ.e. úr Formála henn-
ar (sem einnig kallast Aðfararorð í undirfyrirsögn sem raunar er ofaukið).
Þar segir hann að nauðsynlegt sé að sú aðferð sem viðhöfð er við íslenska
framsetningu á guðfræði Lúthers
... tengi guðfræði hans (þ.e. Lúthers) við guðfræðilega umræðu líðandi
stundar, og íhuganir hans varpi ljósi á vandann sem felst í því að vera „nú-
tímamaður", en margir fræðimenn hafa rakið til Lúthers uppruna nútíma
hugsunarháttar og þar með upphaf þess timabils sem kennt er við nútíma.“
(17)
Aftar í formálanum spinnur höfundur þennan þráð áfram og segir þá m.a.:
Meðan á þeirri vinnu (þ.e. við fyrri doktorsritgerð höfundar - innskot
HH) stóð kviknaði áhugi minn á því, hvernig unnt væri að skilgreina sjálf
mannsins í ljósi kenninga Lúthers um réttlætingu af trú. Þær spurningar
sem ég vildi varpa ljósi á voru þessar: Hvemig skilgreinir Lúther reynslu
einstaklingsins af heimi og Guði; hvernig grundvallar hann frelsun
mannsins í Kristi og hvernig skilgreinir hann einstaklinginn í daglegri
trúarbaráttu hans sem syndara og réttlátan í senn? (18)
Af samhenginu virðist mega ráða að með þær spumingar í huga hafi hann
horfið að samningu þessarar síðari doktorsritgerðar sinnar. Þetta eru í raun
sjálfstæðar há-guðfræðilegar spumingar sem liggja utan þess sögulega
ramma sem höfundur setur verki sínu í Inngangi.
Venja er að líta svo á að formálar eða aðfararorð séu aðeins óbeint hluti
132