Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Síða 164

Pétur Pétursson
gy: Catholic and Evangelical (1977). Senn er í hópi þeirra helgisiðafræð-
inga sem hafa tekið félagsvísindin í þjónustu sína, ekki síst félagslega mann-
fræði. Ljóðlistin, tónlistin, takturinn, myndlistin, og arkítektúrinn í kirkj-
unni; allt er þetta hluti tilbeiðslu og guðsþjónustu og því viðfangsefni guð-
fræðinga. Mannleg hegðun, lífsviðhorf og hugmyndafræði eru á margslung-
inn hátt tengd reglubundnu endurteknu atferli (ritúölum) sem skapa, við-
halda og miðla sjálfsmynd og heimsmynd. Þetta á einnig við um messuna. I
henni er fólgin heimsmynd, segir Senn, sem er sérstök sýn á raunveruleik-
ann. Messan snertir einstaklinginn en hún er samt sem áður opinber athöfn
og á sér stað frammi íyrir augliti heimsins eins og hann er um leið og hún er
þjónusta við Guð og fyrir Guð. Lýður Guðs er í þjónustu fyrir hinn endur-
leysta heim framtíðarinnar og sendur út heiminn eins og hann er nú til þess
að vitna og þess vegna er messan ávallt boðandi - hún er trúboð.
Félagsfræði og þekkingarfræði hafa veitt innsýn í mikilvægi helgisiða
fyrir einstaklinginn, hópinn og samfélagið. Þar er leitast við að skilja og skil-
greina hin margræðu tengsl trúarhugmynda, trúarreynslu, -hefða og -stofn-
ana. Aðrar greinar guðfræðinnar, t.d. ritskýringin, hafa undanfarna áratugi
einnig fengið vítamínsprautu með því að tileinka sér sjónarmið félagsvísind-
anna. Líta má á helga texta, ekki síst ljóðræna texta, sem afurð trúariðkunar
og helgihalds sem er tjáning ákveðinar menningar og félagstengsla. Hugsan-
ir og hugmyndir genginna kynslóða eru stílgerð birtingaform menningar og
samfélags sem verða lifandi veruleiki í trúariðkun og helgisiðum. Um leið
býr messan yfir opinberun Guðs og hinn frelsandi kærleika hans til mann-
anna fyrir dauða og upprisu Jesú Krists - m.ö.o. hina nýju sköpun. Hug-
myndafræði messunar felst í þessum tveimur orðum: ný sköpun, sem haldið
er upp á á stofndegi kirkjunnar hverja einustu viku, íyrsta dag hennar og
meðan kirkjan ber vitni um þessa nýju sköpun er hún sjálf ný sköpun.
í messunni kemur söfnuðurinn saman til að biðja til Guðs, lofa hann og
þakka honum, en einnig til þess að hlusta á það sem hann vill við hann segja
í sínu orði, sem alls ekki alltaf er það sem hann vill sjálfur helst heyra. Mess-
an raungerir frelsandi kærleika Skaparans og þá breytast fornir textar í lif-
andi veruleika sem er trúartraust sem á sér engar forsendur í þeim samskipt-
um sem hefta okkur og þrúga, hvort sem við köllum þennan heim sem við
búum í nútímalegan, póstmódernískan eða eitthvað annað.
Senn gerir grein fýrir skipan messuliða og útfærslu þeirra eftir að Kon-
stantínus keisari viðurkenndi og innleiddi kristna trú í ríki sínu og litúrgían
varð opinbert kerfi sem tengir heimana tvo, þennan og annan. Guðfræði
þeirrar skipanar sóttu kirkjufeðurnir til postulana, þeirra sem urðu vitni að
tómu gröfinni og sáu Krist upprisinn. Senn sýnir fram á að tilraunir til að
162