Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2002, Síða 172

Gunnlaugur A. Jónsson
Magonet, Jonathan,
A Rabbi Reads the Psalms.
SCM Press, London 1994, 200 bls.
Fram til þessa hefur tilfinnanlega vantað aðgengilegt rit fyrir hinn almenna
og áhugasama biblíulesanda um rabbínska túlkun sálma Gamla testamen-
tisins. Þessu riti er ætlað að bæta úr þeirri þörf. Tiltölulega fáir sálmar eru
teknir til umtjöllunar, en óhætt er að segja að í öllum tilfellum eru kynnt at-
riði sem sjaldséð eru í hinum hefðbundnari skýringaritum við Saltarann.
Þrátt fyrir að í ritinu sé unnið mikið með hebreska textann og stílbrögð hans,
svo sem hljóðlíkingar orða og fleira í þeim dúr þá er ritið mjög við hæfi bæði
guðfræðinema og presta og jafnvel breiðari hóps lesenda. Það þarf m.ö.o.
ekki margra ára sérnám á sviði gamlatestamentisfræða til að geta haft gagn
og gaman af þessu fróðlega riti. En vissulega nýtur sá lesandi þess betur sem
eitthvað kann fyrir sér í hebresku.
Jonathan Magonet, sem verið hefur skólameistari við Leo Baeck College
í London, byrjar á því að gera grein fýrir megineinkennum hebresks kveð-
skapar eins og hann birtist okkur í Gamla testamentinu (eða Tanak eins og
gyðingar nefna það ritsafn yfirleitt). Hér sýnir höfundur á lifandi og áhuga-
verðan hátt hversu fjölbreytilegur hinn hebreski kveðskapur er. Hann sýnir
með dæmum hve fjarri því fer að allt sem máli skipti hafi verið sagt þegar
því er haldið fram, eins og gjarnan er gert, að megineinkenni hebresks kveð-
skapar sé fólgið í hugsanaríminu svokallaða, þ.e. að sama hugsun sé sett
fram í tveimur ljóðlínum með mismunandi orðalagi. Ef sú skilgreining ein
og sér nægði þá mætti segja að nánast allt Gamla testamentið væri í bundnu
máli svo víða kemur hugsanarímið þar fyrir, eins og Magonet bendir á. En
því er heldur ekki að leyna að oft getur verið mjög erfitt að greina á milli
þess hvað er bundið mál og laust í Gamla testamentinu.
Þess má geta í framhjáhlaupi að fullkomnasta hugsanarímið í öllu Gamla
testamentinu telur Magonet vera í S1 19: 8-10. Þar sé að finna sex setningar
sem eru nákvæmlega eins uppbyggðar með sömu hrynjandi og með nafn
Guðs „adónaj“ staðsett á nákvæmlega sama stað í þeim öllum. „Þær segja á
áhrifaríkan hátt það sem fyrsta ljóðlínan er að segja, þ.e. að lögmál (torah)
Guðs sé fullkomið (lýtalaust). Hvernig verður það betur sýnt en með svo
„fullkominni“ byggingu?“ spyr Magonet í framhaldi af umfjöllun sinni um
þessar áhrifamiklu og minnisstæðu ljóðlínur.
Höfundur hugar mjög að hljóðlíkingum, tvíræðni, orðaleikjum og öðru
170