Jökull - 01.12.1981, Síða 110

röskun veitir upplýsingar um streymi í kerf-
inu. Slíkar upplýsingar, tengdar niðurstöðum
annarra mælinga, eru notaðar til að gera líkan
af vökvastreymi í þeim hluta jarðhitakerfisins
í Kröflu, sem borað hefur verið í.
HITAMÆLINGAR I BORHOLUM í
KRÖFLU, TÚLKUN ÞEIRRA OG
MEGINNIÐURSTÖÐUR
Benedikt. Stemgrímsson,
Orkustofnun
Hitamælingar hafa gegnt viðamiklu hlut-
verki í rannsóknum á borholunum í Kröflu.
Megintilgangur mælinganna hefur verið sá að
fá fram hitadreifinguna i jarðhitakerfinu og
fella þá niðurstöðu að líkani af kerfinu. Lögðu
t. d. hitamælingar hornsteininn að því líkani,
sem nú liggur fyrir af jarðhitakerfinu í Kröflu.
Ýmis vandkvæði eru á því að yfirfæra mælt
hitastig á ákveðnu dýpi í borholu yfir í berg-
hita á sama dýpi. Algengasta orsökin fyrir
hitamismun þar á milli er að vatnsstreymi eða
suða sé í/eða hafi verið í holunni skömmu
áður en mæling er gerð. Getur vatnsstreymið
verið tilkomið vegna dælinga í holuna á bor-
tíma, rennslis milli æða í holunni eða þá að
holan sé í blæstri.
Til þess að sjá í gegnum truflanir af þessu
tagi hefur verið leitast við að mæla Kröflu-
holurnar mun oftar en áður fyrri og við mis-
munandi aðstæður, þar á meðal að mæla þær í
blæstri, sem ekki hefur áður tíðkast hér.
EÐLISEIGINLEIKAR BORHOLU KG-12
Benedikt Steingrímsson,
orkustofnun
KG-12 er staðsett í suðurhlíðum Kröflu rétt
austan við KW-1. Hún var boruð haustið 1978
í 2222 m dýpi, sem er það dýpsta sem borað
hefur verið í svæðið. Fóðrunardýpi er 980 m og
var það ákveðið svo djúpt til að koma i veg
fyrir kalt innstreymi í holuna úr efri hluta
jarðhitakerfisins. Aðeins þrem vikum eftir
borlok var holunni hleypt í blástur og hefur
hún nú blásið í tæpt ár. í upphafi blásturs gaf
holan blöndu af gufu og vatni. Hlutur vatns-
ins í heildarrennslinu minnkaði hins vegar
hratt og var orðinn að engu eftir u. þ. b. sjö
daga blástur. Síðan hefur holan gefið þurra
yfirhitaða gufu. Er hún fyrsta þurrgufu holan
hérlendis.
ÁHRIF SUÐU OG KVIKUINNSKOTS Á
ÚTFELLINGAR í JARÐHITAKERFINU
VIÐ KRÖFLU
Stefán Arnórsson,
Raunvísindastofnun Háskólans
Útfellingar, sem fundist hafa í borholum
við Kröflu, eru tvennskonar. Annars vegar eru
kalkútfellingar, sem myndast við suðu á vatni
úr tiltölulega köldum æðum (<220°C). Hins
vegar eru útfellingar af ýmsum efnasam-
böndum járns og kísils, sem verða við suðu á
vatni úr æðum með um og yfir 300 stiga hita.
í jarðhitakerfum ríkir jafnan efnajafnvægi
milli ummyndunarsteinda og efna í vatns-
lausn. Við suðu og samhliða kólnun raskast
efnajafnvægin. Leiðir það til þess, að soðna
vatniö yfirmettast af ýmsum steindum, svo
sem kalki, járnsúlfíðum, kvarsi og jafnvel fleiri
kísilsteindum. Yfirmettun er forsenda þess, að
útfelling geti átt sér stað. Að því er varðar kalk
og súlfið er við þvi að búast, að mest útfelling
verði við upphaf suðu.
Styrkur járns í jarðhitavatni er jafnan mjög
lágur (<0.05 ppm). Takmarkar það magn
súlfíð-útfellinga. Jarðhitavökvinn í Kröflu er
þó undantekning að þessu leyti, en mælst
hefur allt að 60 ppm af járni i vatni úr ein-
stökum holum. Þessi hái járnstyrkur orsakast
af mikilli útskolun járns úr berginu fyrir áhrif
súrra gufa, sem streyma frá undirliggjandi
kvikuþró og/eða af útskolun við hitastig um
eða yfir 350°C, en svo hátt hitastig leiðir
sennilegast af undirliggjandi kviku. Vitað er,
að með vaxandi hitastigi, sérstaklega ofan
300°C, eykst styrkur járns í jarðhitavatni
108 JÖKULL 31. ÁR