Jökull - 01.12.1992, Blaðsíða 54

sjá og Gardner 1883a, 1883-84) er enn svo að skilja
sem hann telji Island vera eósen.
A þessum árum vann Gardner einnig ötullega að
því að leita nýrra steingervinga á basaltsvæðum Ir-
lands og Skotlands, og varð vel ágengt, fann meðal
annars burknaleifar (Gardner 1884, 1885c,d). Allar
þær plöntur telur hann örugglega vera frá því á eó-
sen, og ræðir um landbrú milli Evrópu, Grænlands
og Bandaríkjanna. I erindi síðar um steingervingana
frá Mull (Gardner 1887a) kveður hann skosku flóruna
vera frá eósen, svipaðs aldurs og Atanikerdluk-flóru
Vestur-Grænlands. I útdrættiþess erindis (Geol. Mag.
1887, bls. 91-92) nefnir Gardner aftur að míósen stein-
gervingar á Islandi tengist líparít-lagi.
Gardner (1887a) hnykkirenn á því (bls. 294-295)
að Heer hafi aðeins kynnst eósen-flóru Evrópu af af-
spum og hefði því tæpast getað greint neina sambæri-
lega steingervinga til rétts aldurs „jafnvel þótt sýnin
hefðu verið fyrsta flokks“ sem þau voru ekki. Meiri
skammir um Heer eru í annarri grein það ár (Gardner
1887b) er fjallar um þróun tvíkímblöðunga.
í umræðu um aldur heimskautasvæðanna í sumum
greinum og bókum fyrstu árin eftir upphaf deilu Heers
og Gardners er alls ekki eða aðeins lauslega minnst á
skoðanir þess síðamefnda (t.d. J. Geikie 1880; Hell-
and 1882; Schmidt 1885; Nathorst 1884,1888a; Ward
1889; Neumayr 1890, bls. 177). Framvinduskýrslur
um rannsókn steingervinga í írska basaltinu á árunum
1879 til 1888 (tilv. af Moss 1912) tóku ekki heldur
undir skoðanir Gardners. Þetta er sjálfsagt eðlilegt,
því að Heer var mun eldri og þekktari fræðimaður og
hafði lýst steingervingum heimskautasvæðanna mjög
ítarlega, en Gardner aðeins slegið fram áliti um ald-
ur þeirra. Aðrir tóku þó hugmyndum Gardners vel
(sjáGardner 1882d, bls. 14), til dæmis Saporta (1879,
tilv. af Gagel 1907) varðandi Vestur-grænlensku ter-
tíerflóruna, Ward (1889, bls. 680-689) varðandi Bret-
land, og Dawson (1887,1888, bls. 212-215) og New-
berry (1889) varðandi rannsóknir á steingervingalög-
um í Norður-Ameríku.
Gardner sjálfur hlýtur að hafa orðið fyrir von-
brigðum með stífni Heers, og virðist hann hreinlega
hafa gefið jarðfræðirannsóknimar upp á bátinn. Síðast
kvakar hann um þær á prenti á árunum 1893-95 (t.d.
Gardner 1893a,b,c) svo að mér sé kunnugt. Lýsir hann
í þeim greinum mikilli óánægju með það hve skoðanir
sínar um eósen aldur margnefndra myndana hafi fallið
í grýtta jörð, og leggur til að bannað verði að nota lé-
lega steingervinga eða gefa þeim tegundanöfn: er hann
þar líklega enn að hnýta í vinnubrögð Heers, sem þá
hafði legið áratug í gröfinni. Gardner stofnaði verk-
stæði til málmsmíða 1888 eða fyrr, og eru m.a. vegleg
jámhlið við Holyrood-höllina í Edinborg, sem margir
íslendingar hafa átt leið um, gerð á verkstæði hans á
árunum 1918-20. Gardner varð einnig sérfræðingur
í sögu silfur- og jámsmíða og glerungslistar og ritaði
vel þekkt verk um þau efni (t.d. Gardner 1893d, 1896,
1922). Hann lést 1930.
RANNSÓKNIR í BRETLANDI.
HEIMSKAUTAFLÓRAN ELDIST
Sjónarmið Gardners um eósen aldur setlaga á
Suður-Englandi voru líklega orðin alveg ofan á löngu
fyrir aldamótin (sjá t.d. 2. útgáfu jarðfræðikennslu-
bókar A. Geikie, 1885) og skoðunum hans um aldur
gosmyndana Bretlands og heimskautalandanna fór að
aukast fylgi. Semper (1896) gagnrýndi röksemda-
færslu hans í viðamiklu yfirliti en komst þó að svip-
aðri niðurstöðu, og Gagel (1907) notaði sjónarmið
Gardners til að útskýra tilvist eósen gjóskulaga við
Eystrasalt. Ravn (1909) rannsakaði rækilega stein-
gervinga sjávardýra frá Kap Dalton, ofantil í Austur-
grænlenska blágrýtisstaflanum, og sagði þeim svipa
mjög til eósen tegunda frá Suður-Englandi og París-
arsvæðinu. Ravn (1922, tilv. af Manum 1962, bls.
9) komst einnig að þeirri niðurstöðu með rannsókn-
um á skeljum frá Spitzbergen, að setlög þar væru frá
paleósen-eósen. Spethmann (1909) og Reid (1911)
gefa sjónarmiðum Gardners talsvert rúm, og sömu-
leiðis Moss (1912) varðandi Bretland, þótt þau taki
ekki ákveðna afstöðu. Hollick (1915, tilv. af Wolfe
1977) og Berry (1922) segja hinsvegar beinlínis að
„...hin svokallaða míósen-heimskautaflóra í Alaska,
Grænlandi, Islandi, Svalbarða o.s.frv. sé á síðustu ár-
um almennt talin vera frá efri hluta eósen“.
Koch (1929) og síðar m.a. Seward og Edw-
ards (1941) staðfestu að plöntuleifar bæði í Vestur-
Grænlandi og á Sabine-eyju og víðar við austurströnd-
ina, séu frá eósen. í ritum um jarðfræði Mull og
52 JÖKULL, No. 42, 1992