Jökull - 01.12.1992, Blaðsíða 93

urenda Rjúpnafells og meginhluti hennar farið austan
við það (í Hólmsá), en nokkuð til útsuðurs og sam-
einazt hinni kvíslinni, er fór hinu megin ölduhryggj-
arins. Sú kvísl hefir svo farið um Loðinsvíkur og
Lágasand, sem er skammt fyrir austan Hafursey (og
vestan Loðinsvíkur). Hefir eystri kvíslin verið afskap-
lega mikil, því að aldan framan við farveginn virtist
myndu vera 15-20 metra á hæð, og breidd hans (að
Sandfelli) á að gizka 2-3 kílómetrar (2000-3000 metr-
ar), en hlaupið sýnilega soðið á öldubarminum og
gengið langt upp í brekkur Sandfells. Um vestari
kvíslina varð síður áætlað nokkuð með vissu, því að
hún hefur flæmst víðar.
Var nú klukkan langt gengin 10 og þótti ekki seinna
vænna, að ráðatil uppgöngu ájökulinn. Héldum svo af
stað þrír saman með nokkuð af nestinu og svo sem tvo
pela af kaffi hver; hefði sá drykkjarforði enzt skammt,
ef ekki hefði reynzt gnótt vatns víðs vegar um jökul-
inn; var það ýmist blátært vatn í jökulbollum - sann-
ur goðadrykkur-, eða smá lænur í jökulskorningum
°g sandlautum. Broddstangir höfðum við, en mann-
brodda gerðist ekki þörf; snjóaugu höfðum við og
meðferðis, handfæri o. fl. Lögðum við þar upp á jök-
ulinn, sem Leirá hefir upptök sín; kemur hún að mestu
undan jöklinum, en rann þó öðru hvoru ofan á, að neð-
anverðu; hvarf svo, er ofar dró. Gengum við ýmist
eftir jökulskorningunum, ef þeir voru grunnir og fláir,
eða þá eftir hryggjunum á milli þeirra. En er ofar kom
í skriðjökulinn, urðu sprungumar að hyldýpis gjám, er
engum var fært yfir, nema fuglinum fljúgandi; héldum
við okkur þá auðvitað á bríkunum, er oftast lágu í þá
stefnu, er við kusum - til útsuðurs. Var færðin góð og
brattinn ekki ýkjamikill, en allt kafið sandi. Reyndist
jafnfallið af siginni sandöskunni 1/2 meter á þykkt, og
óð óvíða niður úr.
Að aflíðanda hádegi vorum við komnir upp skrið-
Jökulinn og lágjökulinn, fast að klettabeltum nokkur-
um, er fram koma á háhnúknum (nyðra) neðanverðum;
gengum þar upp fannbungu á milli hamranna, og var þá
mestöll aska horfin. Nokkuru ofar var nýfallinn snjór,
en aðeins föl, er gerði enn mýkra undir fót. Vorum við
komnir upp á háhnúkinn eftir stundar göngu frá lág-
Jöklinum. Gerðist nú útsýnið svipmikið, og var sýni
nbgott; sá vel í austur og suður, Skaftártunguafrétt og
Síðumanna- og á sjó út, en Öræfajökull sást óglöggt í
blíðviðrismóðu í sjóndeildarhringnum. Þama uppi var
lofthitinn 2 stig á Celsius, en á lágjöklinum 5-6 stig,
neðan undir 10 og í byggð 15 um líkt leyti. Logn mátti
kalla og slikjuþykkni á lofti en sá þó vel til sólar og
þokulaust með öllu fram að þessu og bezta jökulveð-
ur. Snjóbirta ekki mikil. Settumst nú að snæðingi og
kældum kaffið með ís; var það dýrindis svaladrykk-
ur. Af þessum hnúk þótti okkur einna tiltækilegast
að svipast um eftir gosstöðvunum, þó að raunar megi
ganga að þeim nokkum veginn vísum; en þarna varð
bezt fengið glöggt yfirlit yfir það svæði og hentugra
að ákveða þaðan frekari ferðaáætlun. (Hnúkurinn sem
talaðer um, mun veraEystri-Kötlukollur, innsk. ritstj.).
Þó var þetta talsverður leiðarauki. Er þessi jökul-
hnúkur í landnorður (tæplega hánorður) af hinum, sem
er Mýrdalsmegin, og miklu meiri og breiðari og mætti
fremur kallast bunga en hnúkur. (Höfundur lýsir hér
Háubungu). Eru þessir hnúkar hæstir til að sjá allsstað-
ar þar sem sér til jökulsinsúr byggð (1600-1700 metr-
ar). A milli þessara háhnúka mun fjarlægðin eitthvað
á aðra mílu (danska), og er þar nú slakki mikill í jök-
ulinn, er mun álíka langur á hinn veginn (frá útnorðri
til landsuðurs). Er þetta djúpur dalur, þakinn jökli, og
jökulhnúkamireins og allhá fjöll í kring, með hamra-
beltum í miðjum „hlíðum.“ I þessum dal er Katla. Þar
hefir hún hamazt um margar aldir og grandað góðu og
fögru landi, týnt mönnum og málleysingjum og gert
nærsveitunum ýmsar skráveifur. Þama var því að leita
gígsins forna2 og nýja, og héldum við ofan í útnorður-
botn slakkans, í nokkum veginn beinni stefnu á milli
hnúka. Komum þar um nónbil, og höfðum þá verið
eina stund ofan af háhnúk, oft á harðastökki. Þóttumst
nú standa fyrir dyrum Kötlu, því að umgangur allur
var heldur stórþrifalegur, og myndi sú ekki smáfríð,
er híbýlum réði. I þessum botni komu jökulgjár ofan
slakkann úr ýmsum áttum; ein úr norðanátt, og var sú
mest; allvíð var hún (um 40 m), og rann kolmórautt
vatn eftir henni á sléttum sandi, er jökull hefir tæpast
verið undir, en ofan í gjána varð eigi komizt. Vatnið var
ekki mikið og hvarf von bráðar undir jökulinn, er gjána
þraut; kemur að líkindum fram í Sandvatnið (vestan
Hafurseyjar) að lokum. Allsstaðar reyndist vatnið á
jöklinum kalt, þar sem til varð náð. Gjá þessi var mis-
djúp nokkuð, en á að gizka svo sem 20-25 metra; á
2Þ.e. eftir Sturluhlaup (1311).
JÖKULL, No. 42, 1992 91