Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2012, Blaðsíða 58

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 88. árg. 201254
UMRÆÐA
Vinna hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða
Rannsóknin leitast við að svara rannsóknarspurningum um
hvernig vinnutíma hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða er varið
í tengslum við sameiginleg viðfangsefni í hjúkrun og hvaða
þættir í nánasta vinnuumhverfi hafa áhrif á vinnuna. Niðurstöður
rannsóknarinnar staðfesta að vinna hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða er margþætt og flókin og birtist það einkum í tíðum
skiptum milli vinnuflokka og athafna, tíðum rofum á vinnu og
tíðum hreyfingum milli staða. Niðurstöður rannsóknarinnar
eru í takt við niðurstöður annarra rannsókna um að mestum
hluta vinnutíma hjúkrunarfræðinga er varið í óbeina umönnun
og tíma sjúkraliða í beina umönnun sjúklinga (Chaboyer o.fl.,
2008; Gran­Moravec og Huges, 2005; Potter o.fl., 2005).
Niðurstöðunum svipar til niðurstaðna Chaboyer o.fl. (2008)
sem gerð var í Ástralíu hvað beina og óbeina umönnun varðar.
Það sem er ólíkt með niðurstöðum þessarar rannsóknar og
þeirrar áströlsku er að áströlsku hjúkrunarfræðingarnir sinntu
deildarvinnu meira en sjúkraliðarnir, en hér er skiptingin jafnari.
Vinnuathafnir, sem mældar voru og falla undir flokk deildarvinnu,
lúta að ritaravinnu, ræstingu og öðrum störfum sem velta má fyrir
sér hvort þurfi hjúkrunarfræðimenntun eða sjúkraliðamenntun til
að sinna. Dæmi um vinnuathafnir deildarvinnu, sem mældust
títt hjá hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum í þessari rannsókn,
eru símsvörun, þrif og frágangur á skoli og undirbúningur
rúmstæðis. Þessar niðurstöður benda til að ef til vill megi nýta
mannafla í hjúkrun með markvissari og betri hætti.
Tæplega fimmtungi vinnutíma hjúkrunarfræðings er að
meðaltali varið til lyfjatiltektar og lyfjagjafar. Athygli vekur að
einungis tæplega tíunda hluta vinnutíma hjúkrunarfræðinga
er varið til skráningar gagna og allnokkru minni hluta hjá
sjúkraliðum. Þessar niðurstöður benda til þess að skráning
gagna sé ekki fyrirferðarmikil miðað við heildarvinnutíma í
hjúkrun. Í almennri umræðu er gjarnan talað um hve mikill tími
hjúkrunarfræðinga fari í lyfjaumsýslu og skráningu. Miðað við
niðurstöður nýlegrar bandarískrar rannsóknar (Hendrich o.fl.,
2008), sem gerð var á 36 sjúkrahúsum með þátttöku 767
hjúkrunarfræðinga á skurðlækninga­ og lyflækningadeildum,
fór mun meiri tími í lyfjaumsýslu eða 35,3% samanborið við
16,9% í þessari rannsókn. Svipaður tími fór í skráningu gagna
í báðum rannsóknum eða um 17%.
Þegar sameiginleg viðfangsefni í hjúkrun eru skoðuð í þessari
rannsókn má velta fyrir sér hvort einhverjar af þeim vinnu­
athöfnum, sem hjúkrunarfræðingar sinntu, ættu betur heima hjá
sjúkraliðum eða öðru aðstoðarfólki. Á þetta við um alla flokka
vinnuathafna, þ.e. beina og óbeina umönnun og deildarvinnu.
Jafnframt er mikilvægt að kanna nánar hvort eitthvað af því sem
sjúkraliðar sinntu krefst í raun menntunar þeirra.
Áhrifaþættir vinnunnar
Óvænt samskipti annars starfsmanns er algengasti þátturinn
sem hefur áhrif á vinnu bæði hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða
og aðstoð við starfsmann er einnig algengur áhrifaþáttur.
Spyrja má hvort tíð óvænt samskipti séu óumflýjanleg í
hjúkrun á bráðalegudeild eða hvort hugsanlegt sé að móta
markvissari farveg fyrir samskipti og draga þannig úr rofi á vinnu
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða. Í þessu sambandi er áhugavert
að rýna í staðal ACCN (2005) um góð samskipti sem mikilvæga
forsendu fyrir öryggi sjúklinga og starfsfólks. Bent er á hversu
brýnt er að kenna og þjálfa samskipti þannig að öllu starfsfólki sé
gert kleift að þjálfa með sér markvissar, skipulagðar og öruggar
samskiptaaðferðir. Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar
virðast þessar ábendingar einnig eiga erindi hér á landi.
Uppibyggileg endurskoðun á eðli og umfangi samskipta í
starfi er dýrmætt tækifæri til umbóta í hjúkrun og getur bætt
velferð sjúklinga og starfsfólks. Viðfangsefnið er mikilvægt fyrir
starfsfólk, stjórnendur og kennara.
Niðurstöðurnar samrýmast fyrri rannsóknum um tíðar ferðir
á milli staða og skipti á athygli frá einu viðfangsefni til annars
(Cornell o.fl., 2010; Hendrich o.fl., 2008; Potter o.fl., 2004,
2005; Redding og Robinson, 2009; Tucker og Spear, 2006).
Undirstrikar þetta hve hjúkrun á bráðalegudeildum er flókin
og gefur innsýn í hversu margt getur haft áhrif á vinnu
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða. Mikilvægt er að skoða með
gagnrýnum augum hvort svo tíðar ferðir og skipti á athygli
sé óumflýjanleg í hjúkrun á bráðalegudeild eða hvort hér sé
tækifæri til að skipuleggja störfin og umhverfið enn betur
með tilliti til markvissari nýtingar á þekkingu, færni og tíma
starfsfólks. Hluti vandans gæti verið að það er talið til dyggða
í hjúkrun að vera á iði (busyness) og að það að gera eitthvað í
þeirri merkingu að framkvæma verk er talið háleitara en það að
vera með sjúklingi (doing vs being) (Kerfoot, 2006; de Ruiter og
Demma, 2011; Thompson o.fl., 2008).
Það sem einkenndi vinnu þátttakendanna í þessari rannsókn var
fjölverkavinnsla, tíðar tafir og truflanir og tíðar hreyfingar á milli
staða. Þessar niðurstöður benda til þess að vinnufyrirkomulagið
og hið efnislega umhverfi ýti ekki nægilega vel undir skilvirka
og örugga vinnu. Margt í efnislegu umhverfi sjúkrahúsa getur
haft áhrif á vinnuna, svo sem langir gangar og staðsetning
birgða (Guðrún Bryndís Karlsdóttir o.fl., 2008; Rechel o.fl.,
2009). Þær deildir, sem rannsóknin var framkvæmd á, eru allar
í gömlu húsnæði með löngum göngum sem orðnir eru börn
síns tíma. Staðsetning stoðrýma er gjarnan dreifð og jafnvel við
enda ganganna. Erfitt er að breyta grunnmynd húsnæðis en ef
til vill má bæta staðsetningu og aðgengi að birgðum og tækjum
og spara þannig tíma og fé.
Athygli vekur að þrátt fyrir tíð rof á vinnu, tíð skipti á milli
viðfangsefna, athafna og staða þóttu þátttakendum viðkomandi
vaktir rólegar og viðráðanlegar og að þeim hafi verið kleift að
ljúka öllu nauðsynlegu á vaktinni. Sögðu þeir ekkert sérstakt
hafa truflað vinnu þeirra á vaktinni. Þess ber að geta að
þátttakendur voru allir reyndir starfsmenn, deildir vel mannaðar
og flestir sjúklingar þátttakenda höfðu dvalið á deildinni í að
minnsta kosti 5 daga þegar rannsóknin fór fram. Velta má fyrir
sér hvernig myndin liti út hjá hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum
með minni starfsreynslu, þar sem mönnun væri ófullnægjandi
eða þar sem margir sjúklingar væru nýkomnir á deild. Líklegt má
telja að í slíkum tilvikum væri erfiðara fyrir starfsfólk að takast á
við verkefni sín og tryggja öryggi og gæði þjónustunnar.