Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2011, Blaðsíða 19

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 87. árg. 2011 15
Á flestum sjúkrahúsum eru matmálstímar
sjúklinga á sama tíma og starfsfólkið fær
sér að borða. Þar með er mönnun á
matmálstímum einungis helmingur miðað
við mönnun á öðrum tímum. Auk þess
hafa truflanir á matmálstímum neikvæð
áhrif á næringu sjúklinga. Erlendis hafa
sum sjúkrahús, til dæmis í Bretlandi, breytt
vinnuskipulagi á matmálstímum. Á meðan
sjúklingar borða eru á deildinni aðeins
þeir starfsmenn sem aðstoða sjúklingana.
Komið er í veg fyrir truflanir með því að
rannsóknir, stofugangur eða heimsóknir eru
ekki leyfðar á þessum tíma og lyfjagjafir eru
skipulagðar þannig að engin truflun verður
að þeim. Þetta kallast protected mealtimes
(NNNG, 2008) eða á íslensku verndaðir
matmálstímar. Þannig verða matmálstímar
að gæðastund á deildinni, hægt er að
gefa sér tíma til að spjalla við sjúklingana á
meðan þeim er veitt aðstoð við að borða og
athyglinni er beint að matnum og næringu
sjúklinga. Skilaboðin um mikilvægi næringar
eru þá augljós og skýr.
Menntun, þekking og viðhorf
hjúkrunarfræðinga
Næringarfræði er fastur þáttur í námi
hjúkrunar fræðinga og yfirleitt kennd af
næringar fræðingum. Áhugi hjúkrunar­
nema á næringarfræði virðist þó lakari en
á mörgum öðrum náms þáttum. Loka­
ritgerðir, sem tengjast næringu sjúklinga
eða hlutverkum hjúkrunarfræðinga við
næringu sjúklinga, hafa verið sjö við
hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands síðan
2005 en engar eftir 2008. Þó má vænta
að fjölmargar námsritgerðir hafi verið
unnar um næringu sjúklinga í gegnum
árin. Hugsanlegt er að næring sjúklinga
sé ekki lengur fastur og mikilvægur þáttur
hjúkrunar heldur hafi hann að hluta til
færst til sjúkraliða, næringarfræðinga,
lyfjafræðinga og annarra fagstétta. Æskilegt
væri að hjúkrunarfræðingar fengju aukinn
áhuga á næringu á ný en það myndi auka
gæði hjúkrunar og mjög oft bæta líðan
sjúklinga.
Góð næring þarfnast
hjúkrunarfræðinga – hvernig væri
að ...
... gefa sér aðeins tíma næst þegar
þú skoðar skráningu hjúkrunar eða
Sögukerfi á þinni deild. Hefur þinn
sjúklingur verið vigtaður við innlögn, hver
er líkamsþyngdarstuðull hans? Hefur
hann haldið þyngd sinni á legutímanum?
Í hvaða umhverfi borðar sjúklingurinn,
hvernig borðar hann matinn sinn og hve
mikið? Veistu hver orkuþörfin hans er og
hvort hann nær henni?
... efna til rannsókna sem tengjast hjúkrun
og næringu sjúklinga eða taka þátt í
evrópsku rannsókninni NutritionDay?
Ísland er eitt fárra landa sem hefur ekki
náð að taka þátt síðan verkefnið byrjaði
2007.
... hvetja heilbrigðisyfirvöld hér á landi
til þess að setja næringu sjúklinga á
sjúkrahúsum í forgangsröð eins og
nágrannalönd okkur hafa gert?
Næringarhjúkrun er sérsvið hjúkrunar,
hjúkrunarfræðingur er ekki næringar­
fræð ingur né næringarráðgjafi en þarf að
hafa góða þekkingu á samspili næringar
og heilsu fars sjúklings sem hann er að
sinna á sjúkrahúsinu eða stofnuninni.
Samvinna við lækna, næringarfræðinga,
sjúkraliða og fagfólk í eldhúsi og
býtibúrum er ómissandi í ferlinu. Og
ekki má gleymast: Góð næring sjúklinga
þarfnast hjúkrunarfræðinga.
Heimildir
Bachrach­Lindström, M., Jensen, S., Lundin,
R., og Christensson, L. (2007). Attitudes
of nursing staff working with older people
towards nutritional nursing care. Journal of
Clinical Nursing, 16 (11), 2007­2014.
Bläuer, C., Schierz­Hungerbühler, J.,
Trachsel, E., Spirig, R., og Frei, I.A. (2008).
Multidisziplinäres Malnutritionspogramm zur
Erfassung und Behandlung von Patienten mit
dem Risiko oder betehender Mangelernährung
in pflegerischer Verantwortung. Pflege, 21,
225­234.
Ingibjörg Hjaltadóttir, Anna Edda Ásgeirsdóttir,
Borghildur Árnadóttir, Helga Ottósdóttir,
Guðbjörg Jóna Hermannsdóttir, Alfons
Ramel og Inga Þórsdóttir (2007). Matstæki
til greiningar á vannæringu aldraðra. Tímarit
hjúkrunarfræðinga, 83 (5), 48­56.
Jordan, S., Snow, D., Hayes, C., og Williams,
A. (2003). Introducing a nutrition screening
tool: an exploratory study in a district general
hospital. Journal of Advanced Nursing, 44 (1),
12­23.
Kondrup, J., Allison, S.P., Elia, M., Vellas, B.,
og Plauth, M. (2003). ESPEN guidelines for
nutrition screening. Clinical Nutrition, 22 (4),
415­421.
Landspítali (2011). Klínískar leiðbeiningar um
næringu sjúklinga. Reykjavík, Landspítali. Sótt
9.5.2011 á http://www.landspitali.is/lisalib/
getfile.aspx?itemid=28242.
Malnutrition Advisory Group: Todorovic, V.,
Russell, C., Stratton, R., Ward, J., og Elia,
M. (2003) The MUST explanatory booklet ,
BAPEN. Sótt 9.5.2011 á http://www.bapen.
org.uk/must_notes.html.
Nightingale, F. (1860/1969). Notes on nursing,
what it is and what it is not. New York: Dover
Publications.
NNNG (UK National Nutrition Nurses Group)
(2008). Implementation of Protected Mealtimes
to provide an environment conducive to
patients enjoying and being able to eat
their food. Sótt 9.5.2011 á http://www.
nnng.org/Links/National%20Guidence,%20
Audit%20and%20Research/Nutrition%20
factsheet_2%5B1%5D.pdf.
Rasmussen, H.H., Kondrup, J., Staun, M.,
Ladefoged, K., Lindorff, K., Mørch Jørgensen,
L., o.fl. (2006). A method for implementation
of nutritional therapy in hospitals. Clinical
Nutrition, 25, 515­523.
Rolfes, S.R., Pinna, K., og Whithney, E. (2006).
Understanding normal and clinical nutrition.
Belmont, Kaliforníu: Thomson Higher
Education.
Russel, C. (2007). The impact of malnutrition on
healthcare costs and economic considerations
for the use of oral nutritional supplements.
Clinical Nutrition Supplements, 2, 25–32.
Stratton, R.J., Green, C.J., og Elia, M. (2003).
Disease-related malnutrition: an evidence
based approach to treatment. CABI
publishing: Oxon.
Thorsdottir, I., Eriksen, B., og Eysteinsdóttir, S.
(1999). Nutritional status at submission for
dietetic services and screening for malnutrition
at admission to hospital. Clinical Nutrition, 18
(1), 15­21.
Thorsdottir, I., og Gunnarsdóttir, I. (2002). Energy
intake must be increased among recently
hospitalized patients with chronic obstructive
pulmonary disease to improve nutritional
status. Journal of the American Dietetic
Association, 102 (2), 247­249.
Thorsdottir, I., Jonsson, P.V., Asgeirsdottir, A.E.,
Hjaltadottir, I., Bjornsson, S., og Ramel,
A. (2005). Fast and simple screening for
nutritional status in hospitalized, elderly
people. Journal of Human Nutrition Dietet, 18,
53­60.
Westergren, A., Torfadóttir, Ó., Ulander, K.,
Axelsson, C., og Lindholm, C. (2010).
Malnutrition prevalence and precision in
nutritional care: an intervention study in one
teaching hospital in Iceland. Journal of Clinical
Nursing, 19, 1830­1837.
World Health Organisation (2010). BMI
classification. Skoðað 1.12.2010 á http://
apps.who.int/bmi/index.jsp?introPage=intro_3.
html.


