Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2014, Blaðsíða 42

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 3. tbl. 90. árg. 201438
ÚTDRÁTTUR
Bakgrunnur: Hjúkrunarfræðingar og læknar gegna mikilvægu
hlutverki í kjölfar hamfara og stórslysa en geta þó verið illa
undirbúnir til slíkra starfa. Reynslubundin þekking er lítil og
tækifæri til náms og þjálfunar því nauðsynleg. Íslenskar rannsóknir
um efnið eru fáar ef nokkrar og því er mikilvægt að byggja upp
fræði legan grunn þar sem horft er til íslenskra aðstæðna.
Tilgangur rannsóknarinnar: Að kanna viðhorf hjúkrunarfræðinga
og lækna á Sjúkrahúsinu á Akureyri til viðbragðsgetu stofnunarinnar
í kjölfar stórslysa og hamfara, að lýsa sýn þeirra á eigið
starfshlutverk og kanna viðhorf þeirra til teymisvinnu, þjálfunar og
hæfni til starfa í kjölfar stórslysa og hamfara.
Rannsóknaraðferð: Notuð var eigindleg aðferð með rýnihópum.
Þátttakendum (n=17) var skipt í fjóra 3­5 manna rýnihópa sem
valdir voru með tilgangsúrtaki úr hópi hjúkrunarfræðinga og lækna
á Sjúkrahúsinu á Akureyri. Viðtölin voru greind með eigindlegri
innihaldsgreiningu.
Helstu niðurstöður: Hjúkrunarfræðingar og læknar Sjúkrahússins
á Akureyri hafa litla reynslu af störfum í kjölfar stórslysa og
hamfara og æfingar eru fátíðar. Starfshlutverk eru ekki alltaf
skýr en starfsmenn geta þurft að sinna störfum sem þeir
gegna ekki venjulega. Skilgreina þarf betur hlutverk stjórnenda
og þjálfa starfsmenn í það hlutverk. Hæfni til daglegra starfa
nýtist til starfa í stórslysum og hamförum en nauðsynlegt er að
bæta hæfni í stjórnun, samvinnu og til að vinna sérhæfð verk.
Reglulegar æfingar eru mikilvægar, gjarnan í formi stórslysa­ eða
verkþáttaæfinga.
Ályktanir: Lítil sjúkrahús þurfa að taka tillit til stærðar sinnar
við gerð viðbragðsáætlana og gera í þeim greinarmun á eðli og
alvarleika atburða. Hlutverk starfsmanna þarf að skýra og skil­
greina og þá þarf að þjálfa. Góð almenn starfshæfni nýtist við
störf í kjölfar stórslysa og hamfara en sértæka hæfni þarf að þjálfa.
Þjálfun þarf að vera regluleg og hana má efla með því að tengja
hana inn í daglegt starf. Sérstaka áherslu ætti að leggja á þjálfun
stjórnenda sem og á þjálfun í teymisvinnu.
Lykilorð: Stórslys, hamfarir, menntun, starfshæfni, starfshlutverk.
INNGANGUR
Starfsmenn Sjúkrahússins á Akureyri (SAk) hafa enn ekki þurft
að takast á við meiri háttar stórslys eða hamfarir en samkvæmt
nýlegri áhættuskoðun almannavarna blasa hætturnar víða við.
Raunveruleg hætta er á stórslysum í tengslum við eldgos og snjóflóð
en áþreifanlegasta hættan felst í stigvaxandi straumi ferðamanna
um svæðið, hvort sem það er með flugi, skemmtiferðaskipum eða
langferðabílum (Ríkislögreglustjórinn, 2011).
Bakgrunnur
Í íslensku talmáli er orðið hópslys yfirleitt notað jöfnum höndum um
stórslys og hamfarir og því ágætt að byrja á því að skilgreina þessi
hugtök. Stórslys er hér notað um bráða og ófyrirséða atburði sem
Hulda Ringsted, Sjúkrahúsinu á Akureyri
Árún K. Sigurðardóttir, heilbrigðisvísindasviði Háskólans á Akureyri
ERUM VIÐ TILBÚIN ÞEGAR Á REYNIR? VIÐBRÖGÐ Í KJÖLFAR
HAMFARA OG STÓRSLYSA
ENGLISH SUMMARY
Ringsted, H., and Sigurdardottir, A.K.
The Icelandic Journal of Nursing (2014), 90 (3), 38-45
ARE WE READY WHEN NEEDED?
Background: Nurses and doctors play an important role after
disasters and mass casualty incidents but they are often
ill prepared for those roles. Experience­based knowledge
is lacking but opportunities for education and training are
needed. Few if any Icelandic studies on this topic exist and
it is therefore important to build a knowledge base that takes
into account the Icelandic environment.
Purpose: To explore the views of nurses and doctors at
Akureyri Hospital on the ability of the institution to respond
to mass casualty incidents and disasters. Furthermore, to
capture and describe their views, regarding their professional
roles’, attitudes towards teamwork, training and competence,
when dealing with such incidents.
Method: A qualitative focus group method was used.
The members (n=17), in four focus groups of three to five
members, were chosen through purposive sampling of
doctors and nurses at Akureyri Hospital. The interviews were
analyzed according to qualitative content analysis.
Results: Nurses and doctors at Akureyri Hospital have
little experience working with mass casualty incidents and
disasters and training is infrequent. The perception was
that their professional roles were not always clear and staff
members may have to work on tasks they have no experience
with. The administrative role needs to be more clearly defined
and the staff needs better training. Skills in daily routines
are applicable in cases of mass casualty incidents and
disasters but it is necessary to improve administrative skills
and teamwork. The importance of regular training of mass
casualty incidents and training of skills were emphasized.
Conclusion: Small hospitals need to take into account their size
when organizing emergency plans and discriminate between
incidents according to type and seriousness. Professional
roles need to be clarified, defined and trained. Good general
practice skills are useful when working with disasters and mass
casualties but specific skills need to be trained. Training should
be regular and can be increased by linking the training into the
daily work. Particular emphasis should be on administrative
training and on teamwork training.
Key words: Mass casualty incidents, disaster, education,
professional competency, professional role
Correspondance: huldari@fsa.is