Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2010, Blaðsíða 59

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 86. árg. 2010 55
Ritrýnd fræðigrein
eða að „eingöngu brjóstagjöf“ feli í sér einstöku pelagjöf með
brjóstamjólk eða þurrmjólk. Algengast er að við rannsóknir á
veikum nýburum eða fyrirburum sé notuð skilgreining Labbock
og Krasovec (1990) eða útfærsla af þeirri skilgreiningu. Þar er
miðað við hlutfall brjóstamjólkur í fæðu barnsins, hvort sem
barnið drekki hana af brjósti eða pela.
Samkvæmt íslenskum rannsóknum á fullburða börnum fá
97% þeirra brjóstamjólk annaðhvort alfarið eða að hluta til við
eins mánaðar aldur og 83% barna við fjögurra mánaða aldur
(Inga Þórsdóttir o.fl., 2000; Geir Gunnlaugsson, 2005). Eins
og sjá má í töflu 1b sýnir samanburður milli tveggja íslenskra
rannsókna frá árunum 2000 og 2005 litlar breytingar nema
það að við sex mánaða aldur fjölgar þeim börnum sem fá
eingöngu brjóstamjólk úr um 5% árið 2000 í um 13% árið
2005. Tíðni brjóstagjafar fullburða barna hérlendis svipar til
tíðni annars staðar á Norðurlöndunum (tafla 1a). Hér á landi
eru þó færri börn eingöngu á brjósti við sex mánaða aldur en
annars staðar á Norðurlöndum (Zetterström o.fl., 1999). Tölum
frá Bandaríkjunum svipar til þess sem gerist hér á landi við sex
mánaða aldur. Þó er hlutfall barna, sem eru eingöngu á brjósti
fyrst eftir fæðingu, lægra þar (Ruowei o.fl., 2005).
Flestar rannsóknir, þar sem tíðni brjóstagjafar hjá börnum
við eða eftir útskrift af nýburagjörgæslu hefur verið skoðuð,
sýna færri brjóstagjafir hjá þessum hópi barna en hjá öðrum
nýburum. Rannsóknirnar eru þó komnar til ára sinna (sjá
töflu 1b). Ástæður þess að brjóstagjafir eru færri eru taldar
vera margir samverkandi þættir. Eins og aðskilnaður móður
og barns (Griggs o.fl., 2001), vanþroski barns svo sem veikt
sog, vanþroski í samhæfingu sogs, kyngingar og öndunar
og að barn þreytist fljótt (Lau o.fl, 2003; Medoff­Cooper o.fl.,
1993; Mizuno og Ueda, 2003). Ýmsir þættir hjá móður eru
einnig taldir geta haft hamlandi áhrif á brjóstagjöf, til dæmis lítil
mjólkurframleiðsla, þættir tengdir ástandi brjósta (Callen o.fl.,
2005), streita (Dewey, 2001), þunglyndi (Bergant o.fl., 1999;
Henderson o.fl., 2003), félagsleg staða, atferli og stuðningur
(Smith o.fl., 2003; Sisk o.fl., 2006), Einnig eru þættir tengdir
umhverfi nýburagjörgæslu eins og skortur á einrúmi taldir hafa
áhrif (Furman o.fl., 1998).
Þær rannsóknir, sem fundust um brjóstagjöf barna af
nýburagjörgæsludeild, beinast allar að börnum með
fæðingarþyngd undir 2500 g. Hafa þarf í huga að sumar þeirra
eru komnar til ára sinna og að tíðni brjóstagjafa gæti hafa breyst
á síðustu árum en ekki fundust nýrri rannsóknargreinar. Nýleg
rannsókn frá Svíþjóð sýndi að 74% þessara barna nærast
eingöngu á brjóstamjólk við útskrift af nýburagjörgæsludeild (sjá
töflu 1b) og 19% til viðbótar nærast að hluta á brjóstamjólk á móti
þurrmjólk (Flacking o.fl., 2003). Eldri rannsókn frá Noregi sýndi
að 55% fyrirbura nærðust eingöngu á brjóstamjólk (ekki kom
fram hvort um var að ræða brjóstagjöf eða brjóstamjólkurgjöf)
við útskrift af nýburagjörgæsludeild (Meberg o.fl., 1982). Í
bandarískri rannsókn kom í ljós að 54% barnanna fengu
eingöngu brjóstamjólk við heimferð af nýburagjörgæslu (Hill
o.fl., 1997). Kanadísk rannsókn frá 1989 leiddi í ljós að þrátt fyrir
að eingöngu 3% barnanna nærðust eingöngu á brjóstamjólk
við útskrift fengu 56% þeirra einhverja brjóstamjólk (Lefebvre
og Ducharme, 1989) (sjá töflu 1b). Engin rannsókn hefur
verið birt sem lýsir brjóstagjöf eða brjóstamjólkurgjöf íslenskra
barna sem fæðast léttari en 2500 g. Tilhneiging virðist vera
hjá fræðimönnum og fagmönnum, sem starfa við umönnun
Tafla 1. Rannsóknir á brjóstamjólkurgjöf; annars vegar hjá fullburða börnum og hins vegar börnum af nýburagjörgæsludeild
Höfundar Land Þátttakendur Aldur barna í mánuðum
Tafla 1 a
Hlutfall barna sem nærist
eingöngu á brjósti Fullburða börn 1 2 3 4 6
Geir Gunnlaugsson 2005 Ísland Börn á heilsugæslustöðvum 93%* 77% 48% 13%
Inga Þórsdóttir o.fl. 2000 Ísland Heilbrigð nýfædd börn af
fæðingardeildum
88% 74% 46% 5%
Ruowei o.fl. 2005 Bandaríkin Tilviljun úr landsúrtaki barna sem
fá bólusetningar
63%* 42% 13%
Yngve o.fl. 1999 Finnland
Danmörk
Landsúrtak
Staðbundið úrtak 82% 80%
68%
50%
Zetterström 1999 Svíþjóð Landsúrtak 78% 55%
Tafla 1 b
Hlutfall barna sem nærist
eingöngu á brjóstamjólk Af nýburagjörgæsludeildum
Við
útskrift 2 3 4 6
Flacking o.fl. 2003 Svíþjóð < 2500 g 74% 49% 40% 14%
Hill o.fl. 1997 Bandaríkin <2500 g 54%
Lefebvre o.fl. 1989 Kanada <2500 g 3%
Meberg o.fl. 1982 Noregur <2500 g 55%
* 1 vikna