Þjóðmál - 01.12.2012, Blaðsíða 68

Þjóðmál VETUR 2012 67
kennsla myndi styrkja líðan þeirra og
dómgreind . Og auka hæfni þeirra til að
takast á við heim sem verður sífellt flóknari
og aðgangsharðari .
Og þótt ekkert komi í staðinn fyrir hnit-
miðaða kennslu í tjáskiptum í grunnskól-
um sem örvar tjáningarfrelsið — þá er
það þó einmitt þetta sem sam skipta kerfi
Netsins — oftast kölluð athuga semdakerfi
Net miðlanna — gera að hluta til . Þ .e . þau
örva tjáningarfrelsið . Því þótt segja megi að
athugasemdakerfi Netsins séu ófullkomin
og e .t .v . óvirðulegur vettvangur fyrir
skoðanaskipti — þá er tjáningarfrelsið samt
aldrei ófínt . Og það er heldur ekki full kom-
ið . Frekar en lýðræðið . Eða manneskjan sjálf .
Enda skiptir mestu fyrir tjáningarfrelsið að
fólk fái tækifæri til að láta skoðanir sínar í
ljós — en ekki endilega hvar það gerir það .
Og þannig eru athugasemdakerfi Netsins
auðvitað ekki fullkomin, frekar en lýðræðið
eða manneskjan sem fyrirbrigði . Og með
þeim þarf að hafa eftirlit eins og öllu öðru til
að halda í skefjum holræsamenningu þeirra
sem hafa aldrei lært mannasiði og misnota
þau . En sú saga er bæði saga mannkynsins
og saga siðmenningarinnar í hnotskurn . Því
það þarf kunnáttu og hæfni til að kunna að
fara með frelsið . Siðmenningu þarf að læra .
Og lýðræðið þarf að rækta . Alveg eins og
t .d . mannasiði . Og þannig verða hin frjálsu
og grasrótarlegu athugasemdakerfi að eins
konar endurspeglun á flestöllum áskorunum
frelsisins, lýðræðisins, réttarríkisins og sið-
menningarinnar .
Grasrót lýðræðisins
Allt er gott sem örvar tjáningar frelsið . Orð eru til alls fyrst . Og frjáls tjáning
almennings getur læknað marga kvilla .
Orðin losa um ruglingslegar hugsanir og
tilfinningar og móta þær í fast form sem
hægt er að deila með öðrum . En sá eða sú
sem ekki kann að tjá sig en þarfnast þess,
brennur inni með líðan sína . Með þeim
afleiðingum að vanlíðan viðkomandi vex
og þjóðfélagsins í leiðinni . Hvað þá þegar
þeim sem svona er ástatt um virðist hafa
fjölgað svo mikið að þeir skipta jafnvel
tugþúsundum .
Hér leggja athugasemdakerfin sitt af
mörkum . Því þau veita tækifæri til þráð-
beinna samskipta á svipstundu . Þau veita
tækifæri til rökræðna og að segja skoðun
sína samstundis á opinberum vettvangi, þ .e .
að tjá sig og komast í beint samband við
fólk . Og þess vegna fela athugasemdakerfi
Netsins í sér þráðbeint tjáningarfrelsi í einni
af sínum tærustu myndum . Því þótt Netið
sé eins langt frá skrautskrifuðum skinn-
handritum og virðulegum, innbundnum
bókum eða tímaritum og dagblöðum og
hugsast getur, þá getur allt gerst þar strax .
Og þar fá allir tækifæri . Og einmitt þar
liggur fegurðin í grasrót þess .
Við megum aldrei gleyma grasrótinni í
lýðræðinu . Baráttunni, þjáningunum og
blóðinu sem það kostaði . Og að það er
eign fólksins, þ .e . okkar allra . Alveg eins og
réttarríkið . Og tjáningarfrelsið . Og að við
Þ að þarf kunnáttu og hæfni til að kunna að fara með
frelsið . Siðmenningu þarf að
læra . Og lýðræðið þarf að rækta .
Alveg eins og t .d . mannasiði .
Og þannig verða hin frjálsu og
grasrótarlegu athugasemdakerfi
að eins konar endurspeglun á
flestöllum áskorunum frelsisins,
lýðræðisins, réttarríkisins og sið-
menningarinnar .