Félagsbréf - 01.09.1963, Page 47

Félagsbréf - 01.09.1963, Page 47
Hann sér langt. Yfir kortið rennur blýantur, rólega og létt. Og hið friðsamlega bn.r okkar fann hann á hein; Uma. Við það setti hann grænt niark með blýanti sínum“. Og það skipti engum togum að vilji Stalíns hafði í för með sér uppskeru, hamingju og gleði. Það voru sannarlega fleiri en Katla- skáldið, sem hrýndu andagiftina þessi árin. En „listinni“ voru skorður sett- ar. „Valdskipað hallilújagaul og trakt- orsálmar“ var hin lögskipaða list þessa tímahils, og er út af var brugðið greip Valdið til sinna ráða. Höfundur bregður upj) mynd af örlögum helztu listamanna þessa tímabils: Skáldið Majakofskí svipti sig lífi. á hátindi frægðar sinnar komst skáldið Boris Pílnjak í ónáð, hann hvarf og ekkert hefur til lians spurzt. „Einmana hefur hann gengið í dauðann, annaðhvort fyrir framan. aftökusveit liins stalín- íska réttlætis eða þá í fangabúðum þess“.Þriðji listamaðurinn var leikarinn og leikstjórinn Meyerhold, eldheitur stuðningsmaður byltingarinnar. Hann leyfði sér að flytja listrœnan áróð- ur. Afleiðingarnar létu ekki á sér standa. Hann var handtekinn, eigin- kona hans myrt með hnífstungu, sjálf- ur har hann beinin nokkru síðar við gaddavírsgirðingu fangabúða norður við íshaf. Þegar allt kom til alls var því tíma- bilið 1924—1953, þetta meginskeið „sósíalismans“, í sjálfu höfuðvígi hans hvorki ríki sælu né farsældar, nema að sögn „Prövdu“. Ríkið sem færa átti þegnum sínum jafnrétti og bræðra- lag — og umfram allt réttlæti, bjó þeim ógn og skelfing. Hér er í rauninni komið að einu veigamesta atriðinu í bókinni. Eftir sjii ára dvöl í hinum svokölluðu sósíal- istísku ríkjum kemur höfundur heim og hefur þá sögu að segja, að í móður- ríkinu hafi í rauninni aldrei verið framkvæmdur „sósíalismi“ hvað þá „kommúnismi“, og ein helzta heimildin er sjálfur forsætisráðherra landsins. Ognarríki Stalíns er það stef er höf- undur kveður svo að segja á hverri blaðsíðu bókarinnar og fann í ölluin þáttum hins sovézka þjóðfélags. Þegar höfundur stóð andspænis hinum marg- lofaða Moskvuháskóla sá liann fyrir sér ómannlegan byggingarstíl alræðis- ins, „varð að engu“ „frammi fyrir hin- um smekklausa, miskunnarlausa ljót- leika“. Einnig þar sveif andi Stalíns yfir vötnunum. Það er of snemmt að spá um það, hver verður dómur sögunnar um þetta tímabil. Það er ekki verk samtímamann- anna, en ef höfundur hefur í þessu efni rétt fyrir sér, hafa sennilega aldrei jafn margir verið blekktir af jafn fáum. Hér á Islandi trúðu margir og trúa enn. Ilöfundur kann því illa, að þeir skuli ekki hafa brugðizt jafn karlmannlega við staðreyndunum og hann, og láir honum það enginn. En hefur þá ástandið batnað? Höfundur virðist bera nokkra virð- ingu fyrir Krustjoff, þó að stundum skíni á sannfæringarskortinn í skrif- um hans. M.a. telur hann að sósíal- realismi Stalínstímans sé allsráðandi FÉLAGSBRÉF 43

x

Félagsbréf

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Félagsbréf
https://timarit.is/publication/1060

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.