Félagsbréf - 01.09.1963, Blaðsíða 48

í Sovétríkjunum enn í dag og hið
stjórnarfarslega grundvallarkerfi sé
enn hið sama. Ríkið sé ekki lengur
hinn algeri veruleiki, en það sé eftir
sem áður hið algera vald, sem geti
sagt fyrir um hvaðeina.
Höfundur segir, að réttaröryggi
hafi aukizt, en breytingin hafi verið
fólgin í því, að öryggisstofnanir hafi
verið færðar undir stjórn og eftirlit
jlokksins og með tilskipun frá 1958
hafi verkalýðsfélögum verið veitt
heimild til að taka þátt í opinberum
stjóra um framkvæmd hennar. Með
sömu tilskipun fengu verkalýðsfélög
einnig rétt til að „snúa sér til for-
áætlunum og hlusta á skýrslur for-
stjóra eða æðri yfirvalda með tillögur.“
Á öðrum stað segir höfundur:
„Ekkert líf er enn hugsanlegt utan
við vitund og vilja ríkisins. Hin eina
rétta sanna skynsemi er sem fyrr skyn-
semi Ríkisins“. Er hér skýrt kveðið að
orði.
Fróðlegt er í þessu sambandi að
minna á lokaorð Djilasar í áður nefndri
bók hans: „Jafnvel nú eftir hina svo-
kölluðu „afstalínun“ blasir við okk-
ur sama niðurstaða: Þeir sem óska
eftir því að lifa og starfa í heimi ólík-
um þeim, er Stalín skóp og enn er við
lýði, verða að hætta lil þess lífinu“.
Efnislega kemst höfundur að þeirri
niðurstöðu, að enn beri sovézkt þjóð-
félag glögg merki Stalínismans, og í
rauninni byggist von hans á einu aðeins:
sovézkri æsku. Unga fólkið vildi
„brjóta niður tabú Stalínismans“, af-
nema einangrun og leggja niður þjóð-
arrembing. Unga fólkið vildi ekki
trúa því, að allt sé „rotnað sorp utan
landamæra Sovéts“.
Auðvitað hefur ástandið batnað
eftir dauða Stalíns. Um það hljóta
allir að vera sammála höfundi. Fyrir-
varalausar fangelsanir að næturlagi og
aftökur án dóms og laga hafa horfið
að mestu eða öllu. Stefnan um „frið-
samlega sambúð“ er í rauninni yfir-
lýsing um, að rússneskir ráðamenn
geri sér ljóst, að deilumálin verða
ekki útkljáð með þriðju heimsstyrjöld-
inni.
„Afstalínunin“ reyndist Pasternak
ekki nægilegt vegabréf til Stokkhólms.
1 einu kvæða sinna segir annað sovézkt
skáld, Évtúsenko:
„Landamærin þrengja að mér
Mér finnst það niðurbælandi
að þekkja ekki
Ruenos Aires
New York“
Skoðanir Évtúsenkos hafa kostað
hann mikið aðkast og harðar árásir og
„enn mun hann þurfa að berjast fyrir
rétti sínum“, segir höfundur. Rússnesk
yfirvöld hafa nú tekið upp nýjar að-
ferðir, geðveikrahæli eru látin hýsa
andstæðinga ríkisins, og er fyrirmynd-
in frá tímum keisaranna. Heimurinn
mun fylgjast með þróuninni og það
verður fróðlegt að fylgjast með Évtú-
senko. Ef hann fær að vera í friði, þá
stefnir í rétta átt. Vonandi kemst hann
til Ruenos Aires áður en fyrstu landar
hans lenda á tunglinu.
Einni mikilvægri spurningu er
ósvarað: Ur því að kerfið er enn hið
sama, valdskipunin og flest viðhorf í
44 FÉLAGSBRÉF