Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 37

Lok sambandsmálsins
99
maSur á íslandi getur hugsaS sér aS horfiS væri aftur til þess
ástands sem var fyrir 9. apríl 1940, þegar hvorttveggja var í
Kaupmannahöfn. En væri lyktum sambandsmálsins frestaS um
óákveSinn tíma, gæti afleiSingin orSiS sú, aS sú stjórn sem aS
stríSslokum færi meS völd í Danmörku gæti heimtaS, aS hlítt
yrSi ákvæSum sambandslaganna og horfiS aftur til sama fyrir-
komulags og var fyrir 9. apríl 1940.
Pó aS slík krafa af hálfu danskra stjórnarvalda sé næsta
ósennileg, eftir öllum kynnum íslendinga af þeim síSustu árin,
geta ábyrgir íslenzkir stjórnmálamenn sagt meS sannindum, aS
stjórnmálaástand Danmerkur viS stríSslok sé svo mjög á huldu,
aS ekki sé eigandi á hættu, aS dönsk stjórn geti skírskotaS til
sambandslaganna og heimtaS óbreytt .ástand frá því sem var
fyrir 9U 1940, og gert þaS aS skilyrSi fyrir samningum um afnám
sambandslaganna.
Á þessum grundvelli munu síSustu samþykktir Alþingis
einkum vera reistar. En samstundis voru í einu hljóSi samþykkt
lög sem eru mikilsverS fyrir hagsmuni Dana á íslandi. Dönskum
þegnum var tryggSur sami réttur á íslandi sem þeir hafa haft
samkvæmt sambandslögunum, þangaS til öSruvísi verSur um
samiS. Án tillits til þess hvaS dönsk stjórnarvöld kynnu aS
ákveSa um gagnkvæman rétt íslendinga hér í landi, hafa
fslendingar þannig tryggt Dönum áfram mikilsverSustu réttindin
sem þeir höfSu samkvæmt sambandslögunum. Pó aS íslendingar
hafi haft mikil not jafnréttisákvæSanna hér í landi, hafa danskir
borgarar haft þeirra ennþá meira gagn, þar sem mikill hluti
færeyska fiskiflotans hefur á hverju sumri stundaS veiSar viS
fsland í íslenzkri landhelgi. Ekki sízt eins og nú er ástatt um
samband Danmerkur og Færeyja, er þaS auSsætt hversu mikils-
verS þessi einhliSa samþykkt íslendinga er Dönum. En þetta
atriSi hefur alls ekki komiS fram í dönskum blaSaummælum
um máliS.
í*á er aS minnast á þaS atriSi, hvort samningar viS Danmörku
séu nauSsynlegt skilyrSi sambandsslita. í sambandslögunum er
sem kunnugt er svo ákveSiS, aS eftir 1940 geti hvort landiS um
sig fariS fram á samninga um endurskoSun sambandslaganna,
og náist ekki samkomulag um endurskoSun innan þriggja ára,
geti hvor aSili slitiS sambandinu. Nú lýsti Alþingi yfir því í
einu hljóSi 1941, aS sambandslögin skyldu afnumin, og tilkynnti
dönsku stjórninni þessa samþykkt. Par sem ekki var um aS
7*