Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 18

80
Jón Helgason
reglulega hljómfalli skorðaSri hátta sem eyrað er vanast, enda
má segja aS hvorttveggja hafi til síns ágætis nokkuS. En Heusler
er ekki myrkur í máli fremur en hans er vandi. Honum þykja
stuSlahættirnir hafa yfir sér tignarbrag og aSalsmót sem hina
skorti. Hann, þessi mikli orSsnillingur á þýzka tungu, finnur
ekki önnur orS en íslenzk til aS lýsa þeim mismuni þeirra er
fyrir sér vaki. StuSlahættirnir séu mikilmannlegir, hinir
suSrænu rímhættir lítilmannlegir.
Þessir »mikilmannlegu« hættir eddukvæSanna eru íslenzkum
skáldum ennþá tiltækir. En næmleiki okkar á sérkenni þeirra
hefur, eins og getiS var, ekki haldizt óspilltur meS öllu. ViS
höfum lagt of mikla stund á sléttubönd og annan listiSnaS
orSsins, mestu andstæSur fornháttanna sem hugsazt geta, þar
sem hver samstafa má heita reyrS og njörvuS. Ef viS berum
saman aSdáun Heuslers á fornháttum og Einars Benediktssonar
á sléttuböndum, sjáum viS bezt hve gjörólíkum augum tveir
stórgáfaSir menn geta litiS á kveSskap.
FjaSurmagn stuSlanna, sjálf líftaug fornháttanna, hefur
slaknaS í höndum síSari tíma skálda. ÞaS er t. d. föst regla í
fornum skáldskap aS nafnorS eSa lýsingarorS í fyrra risi línunnar
hlýtur aS bera stuSul. »HljóSs biS ek allar! helgar kindir« segir
skáldiS, en t. d. »HljóSs biS ek allar | ýta kindir« væri aS stuðla-
setningu til einsdæmi í fornu kvæSi. ÁstæSan er auSvitaS ekki
sú, aS fornskáld hafi lært þessa reglu málfræSilega og veriS
sérstaklega slyng aS þekkja sundur partá ræSunnar, heldur aS
þau stuSluSu eftir tilsögn eyrans um þunga orSanna, og þá hlutu
nafnorS og lýsingarorS aS verSa atkvæSamest. Aftur á móti
verSur einatt misbrestur á þessu hjá skáldum síSari alda. Hér
eru þrjú dæmi eftir Bjarna Thorarensen þar sem reglan er
brotin:
1. norðljósa brúskur 2. mundu það er guðs hjör 3. og lúin bein
bylgjar á hjálmi. er við hjarta þér kemur. að beði lagt hafa.
Og Sveinbjörn Egilsson, mestur smekkmaSur sinnar kynslóSar
á íslenzkt orSfæri og bezt aS sér í fornu máli, hefur til aS stuSla
þannig (í þýSingu sinni á OdysseifskvæSi);
ok á hendur þeim En sjúkleik má Skjótt vér skunduðum,
helltu vatni manngi forðast (IX 199) ok til skips rákum
til handaþvottar sauði feitlagna
þjónustumenn (I 53) fótum hraða (IX 227).