Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 52

114
Jón Helgason
bezt vissu. »Ég fylltist aðdáun á þjóð sem sigrazt hefur á svo
óblíðri náttúru« sagði Friðþjófur Nansen um Grænlendinga. Nú
orðið eru þessar þjóðir að nokkuru leyti teknar að skipta um
lifnaðarháttu. Grænlendingar hafa sumir Jagt niður hinar fornu
veiðiaðferðir og eru í þess stað farnir að annast sauðfé eða rækta
kartöflur eða stunda útgerð með nýrra sniði. Peim sem völdin
hafa í löndum Eskimóa þykir heldur ekki hlýða að þeir fari
með öllu varhluta af skólafræðslu og bóklestri. Pá er um tvennt
að velja: annaðhvort að veita þessa fræðslu á máli þess fólks
sem hennar á að njóta, ellegar á máli hinnar drottnandi þjóðar.
Hvorttveggja hefur verið reynt.
Peir sem heyrt hafa grænlenzku, t. d. þá er Grænlendingar
hafa sent útvarpskveðjur heim, munu minnast þess að málið er
hljómfagurt, en okkur ærið torskilið, enda er það svo ólíkt
Evrópumálum að allri gerð, að það gæti eins vel verið kynjað
af öðrum hnetti. Hér er ein setning úr blaðinu:
kalátdlit nunát pivdlugo atuagkat ikigtungitsut agdlangne-
Karsimáput. — Pað er útlagt: Bækur sem samdar hafa verið um
Grænland eru nú orðið ófáar.
Svo er að sjá sem kennsla hafi að einhverju leyti verið látin
fara fram á dönsku í sumum grænlenzkum barnaskólum, en blað
Grænlendinga heldur því fram að sú fræðslustarfsemi sé unnin
fyrir gig, með þvi að hvorugir skilji aðra, börn né kennarar. Mun
engan furða á því sem virðir fyrir sér setninguna hér að ofan.
Sama aðferð hafi verið reynd — að sjálfsögðu með ensku — í
Alaska, en gefizt misjafnlega. Aftur á móti hafi verið farin öfug
leið innan sovétsamveldisins við Eskimóa þá er þar eiga heima.
Handa þessum örlitla þjóðflokki, samtals eitthvað um 1200
manns, hafi margar bækur verið prentaðar á máli þeirra, þar
á meðal ljómandi fallegar skólabækur, samdar sérstaklega handa
börnum þeirra með gnægð skemmtilegra mynda teiknaðra við
þeirra hæfi. Pað sé eitthvað annað en þær skólabækur sem út
séu gefnar handa Grænlendingum. (Ætli þær séu gerðar af meiri
vanefnum en Litla gula hænan?).
Meðal Dana og jafnvel einnig rrieðal Grænlendinga sjálfra
hafa verið til menn sem hafa látið sig dreyma um að Grænlend-
ingar glötuðu máli sínu og gerðust dönskumælandi. Við könnumst
við hið sama úr sögu okkar. Að vísu þykir okkur nú ótrúlegt,
en engu að síður er það satt, að einstaka íslenzkir menn á 18. öld
og framan af hinni 19. gerðust formælendur þeirrar skoðunar,.