Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 6

68
Jón Helgason
mál þurfa ekki að sveitast yfir ríminu á sama hátt og þau sem
á germönskum tungum kveða. Petta stafar af því, aS í rómönsk-
um málum hvílir áherzla orSanna margsinnis á endingum sem
sameiginlegar eru heilum kerfisflokkum, en áherzlusamstöfurnar
eru þar eins og annars staSar notaSar til ríms. ítölum er hægS-
arleikur aS ríma saman heilar runur nafnhátta eins og andare,
parlare, pensare, finire, venire, og eins er um Frakka: aller,
parler, penser, finir, venir. öll þessi orS hafa þungann á annarri
samstöfu. Ef viS ættum aS vera samkeppnisfærir, þyrftum viS
aS hafa áherzluna á nafnháttarendingunni, segja ganga, tala,
hugsa, enda, koma og geta rímaS allar þessar orSmyndir hverja
viS aSra. Frökkum verSur ekki skotaskuld úr aS ríma saman
hluttaksorS margvíslegra sagna: donné, pleuré o. s. frv., en viS
getum ekki leikiS þaS eftir, af því aS viS segjum ekki gefíð,
gráti'ð meS þungann á síSari samstöfu. I’annig mætti lengi telja.
ÞaS er engin tilviljun aS lokarímiS hefur komiS fram á rómanska
málsviSinu, og aS innan germanskra mála er þaS ekki til í þeim
háttum sem upphaflegastir eru og samgrónastir tungunum. Hins
vegar tjáir ekki aS neitá því, aS sé rímiS vandasamara á
germönsku málunum, þá er líka til meira aS vinna: ríminu fylgir
meiri alvara, meiri styrkur og veigur, þegar þaS grípur yfir
sjálfan hinn merkingarbæra meginhluta orSsins, en ef þaS næSi
yfir endinguna eina.
Ef þaS er fróSlegt aS virSa fyrir sér aSstöSu og hæfileik
ýmsra tungna til IjóSagerSar, þá er ekki síSur merkilegt aS
athuga hvernig eitt og sama tungumál getur boSiS skáldunum
mismunandi efniviS á mismunandi tímabilum. Petta á ekki sizt
viS um íslenzku. Okkur er tamt aS imynda okkur aS Egill
Skallagrímsson, Snorri Sturluson, Jón Arason og Þorsteinn
Erlingsson hafi allir ort á eina tungu, og þaS er auSvitaS aS
sumu leyti rétt. En þó er þaS sannast aS segja aS þau viSfangsefni
sem Porsteinn Erlingsson hafSi viS aS glíma þegar hann knúSi
máliS í vísur, voru næsta ólík því sem Egill forfaSir vor hafSi,
og þetta stafaSi ekki aSeins af því, aS Þorsteinn kvaS undir
öSrum háttum, heldur líka af því, aS íslenzka hans var mjög
frábrugSin íslenzku Egils. Petta yrSi nóg efni í mörg erindi, ætti
aS útskýra þaS nokkurn veginn rækilega, og ég skal aSeins víkja
aS einu mikilsverSu atriSi.
PaS er eitt auSkenni á máli voru nú á dögum aS allar
samstöfur meS áherzlu eru langar. ViS heyrum engan lengdarmun