Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 22

84
Jón Helgason
næsta ólíkt. Hitt hefur lengi veriS fræðimönnum ráSgáta hvernig
sambandi þeirra sé háttaS. Enska kvæSiS er einstætt í bók-
menntum síns lands — þaS er jafnan kallað rímkvæSiS af því
aS önnur slík eru engin til —, og sumum hefur þótt næst líkind-
um aS höfundur þess hafi stælt HöfuSIausn. En þegar þess er
gætt aS kvæSin hafa bæSi lokarím aS suSrænum siS, virSist litil
skynsemi í þessari getgátu. PaS væri býsna undarlegt öfug-
streymi ef auSkenni suSrænnar skáldlistar hefSu borizt Englend-
ingum yfir Island. Miklu líklegra er aS Egill hafi heyrt bragar-
háttinn á Englandi, hvort sem þaS hefur veriS á sjálfu rimkvæSinu
eSa einhverju öSru glötuSu meS sama hætti, og aS þaS »Yggs full«
sem þá kom honum aS »hlusta munnum« hafi reynzt honum
áfengt. HöfuSlausn er fyrsta kvæSi á íslenzku sem sameinar
suSrænt lokarím viS norræna stuSla. MeS henni hefst þaS
kvæSasniS sem drottnar á Islandi enn í dag. ViS stöndum enn
á þeim grundvelli sem Egill ættfaSir okkar allra lagSi í Jórvík
endur fyrir Iöngu (ef trúaS er frásögn sögunnar), og þaS er
gaman aS sjá aS sérstök nýjung í þátíðarskáldskap Englendinga,
sem engri festu náSi heima fyrir, hefur þannig borizt til íslands
og orSiS þar sigursæl. FlóSbylgja rímsins gleypti smátt og smátt
ljóSagerS allrar álfunnar. Hún flæddi líka yfir ísland en náSi
ekki aS færa í kaf þaS sem fyrir var. íslendingar ortu annaShvort
meS stuSlum einum aS fornum siS eSa meS stuSlum og lokarimi
aS dæmi rímkvæSisins og HöfuSlausnar, en ekki meS lokarími
einu eins og gert var úti í Iöndum.
Nú tjáir ekki annaS en fara fljótt yfir sögu. íslenzk skáld-
skaparlist var þegar aS fornu auSug aS sjálfstæSum og frumleg-
um háttum. Par viS bættust síSar rímnahættirnir og náSu smám
saman ótrúlegri fjölbreytni. Helgi SigurSsson telur í bók sinni
»Safn til bragfræSi íslenzkra rimna« 23 flokka og sæg afbrigSa
innan hvers, víSa svo hundruSum skiptir, en aS vísu kann hann
sér ekki hóf og greinir stundum afbrigSi eftir samhljómum sem
auSsæilega ber aS eigna tilviljunum einum. Á síSmiSöld og þar
á eftir tóku íslendingar enn fremur upp fjölda hátta, sem margir
hverjir hafa veriS tengdir viS söng, þó aS svo slysalega hafi
tekizt til aS flestöll lögin hafa týnzt niSur; tónfróSir íslendingar
á 19. öld hefSu gert mcnningu vorri drjúgum meira gagn ef þeir
hefSu kunnaS aS hlusta meS meiri alúS eftir því sem karlar og
kerlingar rauIuSu, í staS þess aS verja öllum kröftum sínum til
aS kenna fólki söng upp á dönsku. Vafalaust eru margir þessara