Víkurfréttir - 18.12.1986, Qupperneq 36

JÓLABLAÐ
VÍKUR-fréttir
áttu fyrir sína stöð heldur alla félagana á land-
inu í kjaramálum.
„Þetta var mjög ánægjulegt starf. Félagarnir
stóðu vel að baki mér en slíkur stuðningur er
ómetanlegur í svona starfi. A svona löngum
ferli er margt eftirminnilegt en svona eftir á að
hyggja er sennilega ánægjulegast að vita til þess
að svokallað punktakerfi, sem við fundum upp
á þessum árum hefur staðist tímans rás og er,
aukið og endurbætt, enn í fullu gildi.“
-Þú hefur ætíð verið mikill félagsmálamaður,
Jón. Varstu ekki farinn að skipta þér af slíku á
þessum árum?
„Fljótlega byrjaði ég á því, jú. Ári eftir að ég
kom hingað gekk ég t.d. í Faxafélagið. Var fyrst
afgreiðslumaður blaðsins 1942 en lenti fljótlega
í blaðstjórn, sem ég hef setið í meira og minna
síðan, með nokkrum hléum þó.“
-Fékkstu strax áhuga á blaðamennsku?
„Ég get nú ekki sagt það, svona beinlínis.
Þegar Guðni Magnússon, vinur minn, kom til
mín og bauð mér í félagið sagði hann að þetta
væri málfundafélag og tilgangur þess væri að
ræða landsins gagn og nauðsynjar og sérstak-
lega það sem snerti okkar byggðarlag. Og svo
sagði Guðni að þeir væru að byrja að gefa út
blað. Ég svaraði Guðna því til að það geti vel
verið að ég fengi einhvern tíma þrótt í fæturna
til að standa upp og segja nokkur orð, en að
skrifa í blað kæmi aldrei til greina. Svona hafa
nú hlutirnir þróast." Núverandi ritstjóri Faxa
hlær þegar hann rifjar þetta upp en segir að því
loknu að fljótlega hafi hann farið að skrifa í
dálkinn „I flæðarmálinu“, „kannski af van-
getu í byrjun, en viljann vantaði ekki.“
-Hvað með pólitíkina, Jón? Þú slappst ekki
við hana.
„Hún fór nú hægt í gang hjá mér. Þannig er
að ég er fæddur í mikilli íhaldsfjölskyldu, en
sem sjómaður, sérstaklega þegar ég var á togur-
um, kynntist ég fyrst annarri hlið á pólitíkinni.
Á þessum árum voru togarasjómenn svo til ein-
göngu alþýðuflokksmenn. Þessi félagslega þró-
un í pólitíkinni þróaðist líka hjá Jónasi á Hriflu,
skólastjóra Samvinnuskólans. Hann varmikill
félagshyggjumaður og mjög skemmtilegur leið-
beinandi. Og ég minnist þess að maður gat sagt
hvað sem var í pólitík við hann, ef maður var
ekki kommúnisti. Þeir þrifust bara alls ekki í
skólanum hjá Jónasi."
-Þú varðst síðan bæjarfulltrúi í Keflavík, hve-
nær var það?
„Já, það var svo árið 1946 að alþýðuflokks-
menn leita til mín um að taka 3. sæti á lista
flokksins. Kjörtímabilið áður bauð flokkurinn
sig fram nieð Framsókn og fékk sá listi tvo
menn inn. Ég taldi þetta því málamyndafram-
boð hvað mig snerti. Öllum á óvart unnum við
stóran kosningasigur, líkt og Alþýðuflokkur-
inn núna, fengum 3 menn kjörna af 7 og ég
flaug inn ef svo má segja. Bæjarfulltrúi var ég í 8
ár en á þeim tíma varð Keflavík kaupstaður. Ég
sat því í síðustu hreppsnefndinni og fyrstu
bæjarstjórninni.
Éftir 2 kjörtímabil vildi ég hætta, fannst þetta
ekki samræmast starfi mínu. Ég fann það oft að
fólk kom til mín að biðja mig um þetta eða hitt,
sem ég gat því miður ekki allt gert, þó þetta væri
kannski samflokksfólk. Þar mátti pólitík ekki
koma til mála. Ég lagði því til að Vilborg Auð-
unsdóttir, kennari, tæki við sæti mínu fyrir
næsta kjörtímabil, sem hún og gerði og sat í
bæjarstjórn í átta ár.“
-Hvað var heitasta baráttumálið á þessum
árum?
„Það var án efa togaraútgerð. Ég barðist eins
og Ijón fyrir því máli og við höfðum það í gegn
að fá fyrsta togarann til Keflavíkur, Keflvíking.
Mörg fleiri stór mál voru á döfinni enda bærinn
ört vaxandi, t.d. bæjarréttindamálið.“
Templari
Alla tíð hefur Jón verið bindindismaður á vín
og tóbak. Og auðvitað starfaði hann í stúkunni
eins og margir templarar.
„Ég hef verið í stúkunni Vík í 40 ár og nokkur
ár sem æðsti templar. Við fögnuðum einmitt 40
ára afmælinu nú í haust."
-Heldurðu að það hafi breytt einhverju fyrir
þig að vera bindindismaður?
„Ég tel það gæfu mína að hafa verið bindind;
ismaður. Það er líka út af afgerandi ástæðu. í
báðum mínum ættum voru ofdrykkjumenn.
Þeir voru þó ekki lakast gefnir eða verst settir á
neinn hátt, heldur kannski hitt. Ég ályktaði það
sem ungur maður að sennilega væri það eitt-
hvað sálrænt sem réði því hvort menn yrðu of-
drykkjumenn eða hófdrykkjumenn. Ég vildi
því ekki taka áhættuna á því að taka fyrsta
staupið. Eftir á að hyggja er ég ekki í nokkrum
vafa um að það var jákvætt fyrir mig. Þegar ég
starfaði á Þingvöllum leið t.d. varla sá dagur að
manni væri ekki boðið vín. Fólk kom þarna til
að skemmta sér og vildi fá mann með sér í
glauminn. Ég er ansi hræddur um að ég hefði
orðið veikur fyrir þeim áhrifum ef ég hefði gefið
eftir. Nú og auk þess held ég að það sé mikil
heilsubót að vera reglumaður. Sérðu ekki hvað
ég er hress!.“ Jón lagði áherslu á síðustu orðin,
sveiflaði ,,garminum“ eins og menn gera þegar
þeir taka sterkt til orða,- hló svo og bauð mér
meira kaffi. Ekki að furða að maðurinn sé hress
hugsaði ég,- ekki einu sinni eitt koníakstár í
rúm 70 ár.
Mikinn áhuga á félagsmálum
Bæjarpólitík, bindindishreyfing, forystustarf
hjá símamönnum og fleira höfum við nefnt.
Ekki svo lítið en ég þykist vita að þú hefur skipt
þér af og starfað í fleiri félögum ogjafnvel verið
upphafsmaður að?
„Já, ég get ekki borið það af mér. Ég hef
komið víða við og haft mikinn áhuga á félags-
málum. Ég var t.a.m. fyrsti formaður Karla-
kórs Keflavíkur. I skátahreyfingunni var ég
lengi, var m.a. gjaldkeri þar á tímum húsbygj*-
ingar. Nú, ég var líka virkur í skákfélaginu. Á
þeim árum átti félagið meira að segja hús. Það
var á fimmta áratugnum og starfsemin í blóma.
Ég hef verið í Krabbameinsfélaginu á fjórða
áratug og var gerður að heiðursfélaga fyrir
nokkrum árum síðan fyrir 25 ára starf sem rit-
ari. Og Rotaryfélagi hef ég verið síðan 1953.
Finnst þér ekki komið nóg?“ segir Jón og hlær
þegar hann sér undrunarsvipinn á mér. Segir
Jón ásamt starfsstúlkum sínum á umboðsskrifstofunni.
svo: „Meinið við að vera í svo mörgum félögum
er að maður verður ekki að nógu miklu gagni.
En maður reyndi þó sumstaðar að leggja sig
fram og gera sitt besta.“
Eins og áður segir hætti Jón störfum sem
stöðvarstjóri 1. janúar 1977 formlega en alfarið
í apríl 1977. Eftir u.þ.b. hálfrar aldar heillarík-
an starfsferil, hefðu eflaust margirfarið að huga
að afslöppun og farið að taka lífinu með ró. Jón
Tómasson getur ekki talist til þess hóps enda
atorkusamur með afbrigðum. Nei, hann tók
enga hvíld heldur bætti við sig. Opnaði umboðs-
skrifstofu að Hafnargötu 79 með afgreiðslu
m.a. fyrir happdrættin stóru, Háskólann og
SÍBS, tryggingaumboð fyrir Ábyrgð jif. og loks
umboð fyrir Ferðaskrifstofuna Útsýn. Og
skömmu seinna tók Jón við ritstjórastarfi
FAXA.
„Nei, ég var ekkert á því að slaka á, vildi
heldur bæta við mig og gerði það, enda þá í
prýðilegu formi. Þetta varð strax töluvert meiri
vinna en stöðvarstjórastarfið, ekki síst eftir að
ég tók við ritstjórastarfi á FAXA árið 1980. Þá
voru liðin tæp 40 ár frá því ég gekk í Faxafélag-
ið.“
Hirðljósmyndari
-Þú gerðir meira en að skrifa í Faxa í öll þessi
ár. Varstu ekki orðinn hálfgerður hirðljós-
myndari í Keflavík?
„Þegar ég byrjaði að skrifa í blaðið fann ég
fljótlega að það yar æskilegt að hafa myndir
með frásögnum. Ég hafði átt gamla kassavél frá
unglingsaldri en varð mér brátt úti um betri vél.
Svo þegar myndir eftir mig fóru að birtast í
blaðinu þróaðist það upp í það að fólk fór að
hafa samband við mig til að taka fyrir sig mynd-
ir við hverskonar tækifæri, því á þessum árum
áttu fáir myndavélar. Þá var heldur enginn ljós-
myndari hér í Keflavík eftir að Stefán Berg-
mann hætti. Allt hans hafurtask eyðilagðist í
bruna.“
-Er ekki einhver mynd þér eftirminnilegust
frá þessum árum?
„Jú, það er tvímælalaust þessi" segir Jón og
fer og nær í mynd upp á vegg. „Hún er tekin
þegar Klam, erlent risastórt olíuskip, rak upp í
kletta út á Reykjanesi. Myndin er mjög táknræn
því þegar hún er tekin eru 27 skipverjar að
drukkna i hafrótinu eða drukknaðir. Þeirgerðu
þau mistök að fara í björgunarbát þegar skipið
var á leið upp í kletta. Björguriarbáturinn lagð-
ist saman um leið og það kom ólag á hann og
mennirnir fóru í sjóinn. Fórust allir, það voru
aðallega Kínverjar. Myndin er mjög táknræn
fyrir atburðinn, sýnir rétt krossmark yfir dánar-
reit þessara 27 sjómanna. Myndin vakti feikna
athygli og birtist í mörgum blöðum og nokkrir
prestar notuðu hana sem motto þegar þeir fjöll-
uðu um slysið.“ Jón sýnir mér einnig frásögn í
FAXA frá atburðinum en þarbirtist myndin að
sjálfsögðu líka.
Þegar hér var komið sögu ákváðum við að
binda endi á þetta viðtal enda búnir að koma
víða við þó eflaust hefði mátt halda áfram að
segja frá merkum lífsferli þetta atorkusama
manns. Ég leyfði mér þó að spyrja hann að lok-
um þegar ég var á leiðinni út hvort hann væri
ekki að fara að draga saman seglin?
„Þessi spurning er nú eiginlega óþörf. Allir
sem vita hvað ég er orðinn gamall hljóta að fall-
ast á það að ég skuli vera farinn að huga að því.
Það er kominn tími á mig“. - pket