Morgunblaðið - 15.12.2015, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Baráttamannafyrir
vegsauka í
stjórnmálum er
iðulega samfellt
streð sem þeir binda vonir
við að fleyti þeim áður en
lýkur nösum upp um þrep.
En hin dæmin eru til þar
sem einstaklingar skjótast
eins og rakettur upp í háan
sess eins og fyrir tilviljun
örlaganna. Þá eru tilvikin
ófá þar sem makk og möndl
og undirmál knýja frama-
potið. Auðvelt væri að nefna
dæmi sem flestir þekkja um
öll þessi tilbrigði persónu-
legrar stjórnmálabaráttu.
Stundum verða sniðugheitin
í pólitíkinni ólíkindaleg.
Flokkurinn Björt framtíð
varð til sem bland af makki,
möndli og sniðugheitum. Í
fyrstu hafði hann tvöfaldan
tilgang. Flokkinn átti að
nýta til að tryggja fram-
haldslíf Guðmundar Stein-
grímssonar sem var skjól-
stæðingur þeirra Össurar
Skarphéðinssonar og Dags
B. Eggertssonar og breytti
ekki miklu um þann þátt
hvort Guðmundur var í rúmi
hjá Samfylkingu eða Fram-
sókn það og það sinnið.
Hins vegar átti Björt
framtíð að vera trekt stað-
sett laumulega undir Sam-
fylkingunni svo hægt væri
að beina flóttaatkvæðum úr
þeim flokki um hana eins og
lukkaðist í borgarstjórn-
arkosningum og leiddi Dag
til valda sem Jón Gnarr
leppaði. Frægur stjórnvitr-
ingur í Vesturheimi taldi
forðum að blekkja mætti af-
markaðan hóp manna til ei-
lífðarnóns og hvern einn og
einasta um skamma hríð.
En allan hópinn væri þó úti-
lokað að hafa að fíflum
endalaust.
Þetta Lincolns-lögmál
mun sennilega skýra að ein-
hverju leyti að botninn datt
skyndilega úr fylgi Bjartrar
framtíðar.
Annar tvíhöfði þess
flokks, Róbert Marshall, er í
þeim stellingum núna að
leggja plön og birta þau. Yf-
irskrift þeirra er að vísu sú
að markmið þeirra sé það
eitt að bjarga þjóðarhag:
„Það þarf að bjarga Íslandi.
Við erum föst í fari átaka-
stjórnmála sem valda stöðn-
un og hnignun. Umræðan er
ónýt og leiðir til
lélegra ákvarð-
ana. Þetta hefur
aldrei verið jafn
augljóst og nú.“
Það má segja
að beittustu dæmin um
„átakastjórnmál“, að svo
miklu leyti sem hægt er að
koma merkingu í þessa
klisju, séu um þessar mund-
ir í Sýrlandi, Jemen, Súdan,
Afganistan og Líbíu. Í mild-
ari flokk „átakastjórnmála“
mætti fella Venesúela, Taí-
land og Malasíu. Í mildasta
flokki mætti hafa Grikkland
og jafnvel Frakkland þar
sem höfuðfjendur franskra
stjórnmála tóku höndum
saman til að tryggja að
stærsti flokkur landsins
fengi ekki að hafa lýðræð-
isleg áhrif í héraðsstjórn
landsins, sem hugur kjós-
enda sýndist stefna í.
Þegar Róbert Marshall
talar um átakastjórnmál á
Íslandi á hann sennilega við
„átakanleg stjórnmál“ og ef
svo er verður málið þegar
skiljanlegra.
En lausn Róberts Mars-
hall er þessi: „Ég sé fyrir
mér stjórn sem væri að
mestu skipuð utanþings-
ráðherrum sem við kynnum
fyrir kosningar og yrði leidd
af Katrínu Jakobsdóttur.
Verkefnin framundan eru
risavaxin og munu reyna á
okkur en við getum þetta.
Það er von. Björgum Ís-
landi.“
Þetta er óneitanlega
merkileg tillaga. Jafnvel
stórmerkileg. Ekki síst
vegna þess að bjargvætturin
Katrín Jakobsdóttir sat í 4
ár í ríkisstjórn sem fékk
fræga útreið í einkunn við
starfslok.
En ekki nóg með það. Sú
ríkisstjórn var að auki
óvenjuleg að því leyti að
hún hafði einmitt „ut-
anþingsráðherra“ innan-
borðs.
En þó að þessi hugmynd
Róberts virðist brosleg er
ekki útilokað að hún sé póli-
tískt sniðug. Jafnvel snjöll.
Því ef marka má fylg-
ismælingar nú er eina von
tvíhöfða Bjartrar framtíðar,
Guðmundar og Róberts, til
að verða ráðherrar eftir
kosningar einmitt sú að
þeim verði kippt inn í hana
sem utanþingsráðherrum.
Sko Róbert.
Róbert telur að
utanþingsráðherrar
eigi bjarta framtíð}
Ekki eins vitlaust
og virðist
V
eik börn. Þau kippa í hjartastreng-
ina. Meira hjá sumum en öðrum en
sem betur fer hjá flestum. Af þeim
sökum eiga tvær albanskar fjöl-
skyldur nú aftur örlitla von eftir að
hafa gefist upp fyrir skriffinnskuskrímslinu Út-
lendingastofnun.
Skriffinnskuskrímslin eru víða og það er
mikilvægt að muna að þau eru ekki mannleg þó
þau séu manngerð. Fólkið sem starfar við að
framfylgja duttlungum þeirra er ekki vont fólk
og fór jafnvel út á þann vettvang til þess að
reyna að temja þau. Sumir gefast aldrei upp en
aðrir eru étnir með húð og hári. Á þann hóp
stoðar lítið að öskra því úr maga skepnunnar
berst ekkert hljóð.
En þar sem skrímslið er manngert er hins-
vegar hægt að kippa úr því vígtönnunum. Það er
sá lærdómur sem við þurfum að draga af málum albönsku
drengjanna. Þeir voru heppnir að eiga góða að sem tókst að
vekja athygli á aðstöðu þeirra en hvað með þá sem á eftir
koma? Ætlar hálf þjóðin að fylgja hverju einasta bágstadda
barni í örugga höfn, otandi heykvíslunum að skriffinnsku-
skrímslinu, eða ætlum við að breyta einhverju?
Albanir eru stærsti hópur hælisleitenda hér á landi og
það ekki að ástæðulausu. Flestir eru þeir að flýja sára fá-
tækt en eru settir mörgum skörum lægra en flóttafólk frá
stríðshrjáðum svæðum. Það er skiljanlegt að einhverju
leyti; brennandi hús eru hættulegri en lek hús þó að afleið-
ingarnar geti verið þær sömu. Sem samfélag höfum við
komist að því að við viljum bjóða Sýrlendingum
húsaskjól á okkar kostnað meðan hús þeirra
brenna. Til þess er hælisleitendakerfið. En hvaða
kerfi höfum við að bjóða fólkinu í leku húsunum?
Í augnablikinu leita Albanir í brunaskýlin okk-
ar af því að þeir eiga ekki annarra kosta völ –
ómenntað fólk utan ESB fær ekki langtíma-
dvalarleyfi á grundvelli atvinnu. Það kostar ís-
lenska ríkið fjármagn sem Albönunum gefst ekki
tækifæri til að borga til baka í formi skatta því
þeir eru alltaf sendir heim. Ef við myndum
breyta kerfinu okkar, þannig að fólk í lekum hús-
um gæti komið hingað til lands og byggt ný hús
sem virkir þátttakendur í íslensku atvinnulífi,
sem íslenskir skattgreiðendur í íslensku hag-
kerfi, værum við ekki bara að elska náungann
heldur að spara og græða, jafnt í krónum sem og
í menningu.
Til þess þurfum við að ná vígtönnunum úr skriffinnsku-
skrímslinu. Fyrsta tönnin er orðið „ekki“ eins og Pawel
Bartoszek bendir á í greininni „Þrír hlutir sem myndu gera
Ísland opnara“ en eins og kemur fram í framhaldsgreininni
„… og ástæða þess að það verður ekki gert“ er það ASÍ
sem skerpir tennurnar, ekki starfsfólk Útlendingastofn-
unar. Báðar greinarnar eru skyldulesning fyrir alla með
hjartastrengi, óháð tilkippileika.
Beinum köllum okkar eftir réttlæti á rétta staði og bjóð-
um fólk sem flýr efnahagslegar hörmungar velkomið á við-
eigandi forsendum: með því að leyfa því að vinna.
annamarsy@mbl.is
Anna Marsi-
bil Clausen
Pistill
Af skrímslum og mönnum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Ef lokið hefði verið við aðstyrkja meginflutnings-kerfi Landsnets á raforkuáður en fárviðrið gekk yfir
landið 7. desember sl. og aðfaranótt
þess 8., þá hefðu notendur líklega
orðið fyrir minna straumleysi. Þetta
segir Guðmundur Ingi Ásmundsson,
forstjóri Landsnets. Rafmagnslaust
var víða á landinu í óveðrinu vegna
þess að flutningslínur með trémöstr-
um skemmdust.
Byggðalínuhringurinn, sem nær
frá Hvalfirði og til Sigölduvirkjunar,
rofnaði á tveimur stöðum. Meg-
invandamálið sem Landsnet glímir
við er tvískipt, annars vegar þarf að
halda áfram að endurnýja gömul
möstur og einnig að leggja fleiri línur
til að auka öryggi kerfisins. Á ýmsum
stöðum er kerfið á milli 30 til 40 ára
gamalt.
Lengi verið strand
í framkvæmdum
„Við höfum verið strand mjög
lengi í framkvæmdum á þessum
svæðum og ekki getað endurnýjað og
styrkt kerfið vegna deilumála,“ segir
Guðmundur Ingi.
Deilurnar eru á ýmsum stigum
og ólík sjónarmið fara þar saman.
Deilurnar eru ýmist við sveitarfélög
þar sem línurnar fara um, við land-
eigendur, umhverfisverndarsamtök
og svo er deilt um fyrir hvern orkan
er flutt. Einnig er deilt um hvort raf-
línan eigi að vera ofan- eða neð-
anjarðar.
Guðmundur Ingi nefnir Blöndu-
línu 3, sem liggur milli Blönduvirkj-
unar og Akureyrar, sem dæmi um
brýna framkvæmd sem ekki hefur
verið unnt að fara í. Línan hefur ekki
komist í gegnum undirbúningsferlið
undanfarin sjö ár. „Sú lína hefði skipt
sköpum í þessu tilviki,“ segir Guð-
mundur Ingi og vísar til rafmagns-
leysisins sem varð í Eyjafirði og á Ak-
ureyri í fárviðrinu.
„Við erum vongóð um að það sé
farið að greiða úr þessu og að við get-
um hafið uppbyggingu á næsta og
þarnæsta ári. Það tekur talsverðan
tíma að styrkja kerfið nægilega mik-
ið,“ segir hann.
Tvær línur eru lengst komnar í
undirbúningsferli og það eru Blöndu-
lína 3 og Kröflulína 3. Sú fyrri var
sett upp í kringum 1970 og skemmd-
ist hún töluvert í síðustu viku. Kraft-
mikill vindur felldi trémastrið og ekki
þurfti ísingu til.
Tvær leiðir eru til skoðunar um
hvernig eigi að leggja raflínurnar,
annaðhvort byggðarleiðin eða yfir há-
lendið. Landsnet telur hálendisleiðina
heppilegri kost. „Það er niðurstaða
okkar út frá umhverfis- og tæknisjón-
armiðum í þeim gögnum sem við höf-
um í dag,“ segir Guðmundur Ingi.
Hann bætir við að lagningu raflína
fylgi alltaf jarðrask. Til að mynda
þarf að grafa plast og olíu ofan í jörð-
ina þegar jarðstrengur er lagður.
Kerfisáætlun Landsnets er í um-
fjöllun hjá sveitarfélögunum.
Í lok maímánaðar 2015 sam-
þykkti Alþingi þingsályktun um
stefnu stjórnvalda um lagningu raf-
lína. Þar stendur m.a.: „Við uppbygg-
ingu og þróun flutningskerfis raforku
skal stefnt að því að árið 2020 verði
samanlagt heildarhlutfall jarð-
strengja í landshluta- og meginflutn-
ingskerfi raforku á 11 kV spennustigi
eða hærra orðið a.m.k. 50% af lengd
raflína, 65% árið 2025 og 80% árið
2035.“
„Frumvarpið mun hjálpa
okkur mikið við að halda áfram að
vinna. Við þurftum á þessum
skýrleika að halda. Það er mikill
kostnaðarauki að leggja raflínu í
jörð sem skilar sér í hærri
raforkukostnaði fyrir
notandann,“ segir
hann.
Styrkja þarf megin-
flutningskerfi raforku
Morgunblaðið/RAX
Óveður Starfsmenn RARIK við raflínu nálægt Jökulsá á Sólheimasandi.
„Það hefur verið mikill þrýst-
ingur á okkur undanfarið að
bæta úr ástandinu en þrýst-
ingurinn er orðinn enn meiri
núna eftir óveðrið. Það blasir
við öllum hversu vanbúið kerf-
ið er á þessu svæði og nauð-
synlegt að bregðast við því,“
segir Guðmundur Ingi Ás-
mundsson, forstjóri Lands-
nets, um meginflutnings-
kerfið. Hann segir gríðarlega
mikla þörf á að leysa þessi
mál. Þrýstingurinn kemur
hvort tveggja frá þeim sem
leggjast gegn framkvæmd-
unum og einnig þeim sem
krefjast úrbóta.
Ekki er hægt að
flytja meiri orku en
nú er gert í gegnum
byggðakerfið sem
nær frá Hvalfirði og
hringinn í kringum
landið að Sigöldu-
virkjun á Suðurlandi.
Þrýsting-
urinn eykst
KERFIÐ FULLNÝTT
Guðmundur Ingi
Ásmundsson