Morgunblaðið - 15.12.2015, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 2015
Mangójógúrt
Ástæða þess
að þú átt að velja
lífræna jógúrt!
• Engin aukefni
• Meira af Omega-3
fitusýrum
• Meira er af CLA fitusýrum
sem byggja upp vöðva
og bein
• Ekkert undanrennuduft
• Ánmanngerðra
transfitusýra
• Lífrænn hrásykur
biobu.is - Lífrænar mjólkurvörur
Dvergshöfða 27 |Sími: 535 5850 | www.blossi.is
Opnunartími: 8-17 virka daga.
Vetrartilboð á kuldagöllum
aðeins 15.500 kr.
Litir:
Gulur og blár
grár
dökkblár
rauður
Í ár voru liðin hundr-
að ár frá því konur á Ís-
landi fengu kosninga-
rétt og kjörgengi til
Alþingis. Þess hefur
verið minnst með ýms-
um hætti á árinu. Það
fór vel á því að enda
þetta afmælisár með
því að heiðra minningu
Ingibjargar H. Bjarna-
son, fyrstu konunnar
sem settist á Alþingi, með mál-
þinginu Stelpur stjórna í Ráðhúsi
Reykjavíkur sem var haldið í gær, á
afmælisdegi hennar. Hinn 31. mars
sl. héldum við kjörnar konur í borg-
arstjórn sérstakan hátíðarfund í til-
efni af kosningaafmælinu, en þann
mánaðardag, árið 1863, kaus fyrsta
konan, Vilhelmína Lever, í bæjar-
stjórnarkosningum norður á Akur-
eyri. Hún kaus aftur til bæjar-
stjórnar þar hinn 3. janúar 1866.
Danakonungur staðfesti lög um mjög
takmarkaðan kosningarétt kvenna til
sveitarstjórna árið 1882, til handa
ekkjum og ógiftum konum, 25 ára og
eldri ef þær stóðu fyrir búi eða voru á
annan hátt sjálfra sín ráðandi. En
þeim kosningarétti fylgdi ekki kjör-
gengi. Vilhelmína hefur því ekki séð
ástæðu til að bíða eftir þessum rétt-
arbótum konungs. Fyrsta konan til
að neyta atkvæðisréttar síns í bæj-
arstjórnarkosningum í Reykjavík var
Kristín Bjarnadóttir frá Esjubergi á
Kjalarnesi, ljósmóðir og þá orðin
ekkja sem starfrækt hafði veit-
ingastofuna Hermes í Lækjargötu 4.
Þetta var 3. febrúar 1888. Þegar
Kristín reið á vaðið og kaus fyrst
kvenna til bæjar-
stjórnar í Reykjavík
höfðu 30-40 konur
kosningarétt í bænum,
án þess að nýta hann.
En þetta tómlæti átti
eftir að breytast í þaul-
skipulagða og kraft-
mikla hreyfingu. Hið ís-
lenska kvenfélag stóð
fyrir undirskriftasöfn-
un til stuðnings al-
mennum kosningarétti
kvenna árið 1885 og
söfnuðust þá 2.348 und-
irskriftir. Önnur undirskriftasöfnun
fór fram árið 1907 og skrifaði þá
11.381 kona undir áskorunarskjalið,
eða tæp 40% allra kvenna í landinu,
fimmtán ára og eldri.
Kosningabarátta skipulögð
Þær fáu konur sem fengið höfðu
kosningarétt til sveitarstjórna 1882
fengu ekki kjörgengi fyrr en 1902 en
árið 1908 fengu giftar konur loks
kosningarétt og kjörgengi í bæj-
arstjórnarkosningum í Reykjavík og
Hafnarfirði. Þá setti Bríet Bjarnhéð-
insdóttir fram hugmyndina um fram-
boðslista kvenna í Reykjavík. Hug-
myndinni var vel tekið og framboðið
vel skipulagt. Haldnir voru fyrir-
lestrar um réttarstöðu kvenna, nýju
kosningalögin og ýmis málefni bæj-
ar- og sveitarstjórna sem brunnu á
konum. Þar buðu fram fjórar konur,
skiptu bænum niður í kosninga-
hverfi, opnuðu kosningaskrifstofu,
gáfu út prentaða stefnuskrá og náðu
tali af flestum þeim konum sem feng-
ið höfðu kosningarétt. Þetta var upp-
hafið að skipulagðri kosningabaráttu
enda urðu þær ótvíræður sigurvegari
kosninganna, fengu flest atkvæði
þeirra 19 lista sem buðu fram og allar
fjórar konurnar komust í bæj-
arstjórn. Þegar hér var komið sögu
varð því ekki aftur snúið. Konur
eignuðust málsvara á þingi og 1911
samþykkti Alþingi frumvarp sem
gerði ráð fyrir jöfnum kosningarétti
karla og kvenna en dönsk stjórnvöld
höfnuðu því sem og öðrum breyt-
ingum á stjórnarskránni. Árið 1915
var þó samþykkt ný stjórnarskrá
með ákvæði um kosningarétt og
kjörgengi kvenna og vinnumanna.
Langþráðu markmiðið var nú náð.
Þessum áfanga í sögu kvenréttinda
var fagnað hinn 7. júlí. Konur gengu
fylktu liði frá Barnaskólagarðinum
við Fríkirkjuveg og niður á Austur-
völl og héldu þar fjölmennari sam-
komu en áður hafði verið stofnað til í
Reykjavík. Hátíðleg mannamót voru
þá þýðingarmeiri í huga alþýðufólks
en síðar varð. Á Austurvelli ríkti ein-
læg gleði og eftirvænting. Á þessum
þjóðfrelsistímum dró það svo ekki úr
stemningunni, né sögufrægð sam-
komunnar að Austurvöllur var
skrýddur hinum íslenska fána eins og
við nú þekkjum hann og þá í fyrsta
sinn viðurkenndum sérfána Íslands.
Kristján konungur 10. hafði nefni-
lega einnig undirritað frumvarp hinn
19. júní um sérfána Íslands. Dagskrá
þessarar miklu hátíðar á Austurvelli
hófst á því að sendinefnd kvenna
gekk inn í þinghúsið á fund samein-
aðs þings með ávarp frá íslenskum
konum en það kom í hlut Ingibjargar
H. Bjarnason að lesa upp ávarpið.
Forseti sameinaðs þings og ráðherra
þökkuðu fyrir með stuttri ræðu og
þingheimur tók undir með þreföldu
húrrahrópi. Dagskránni var svo fram
haldið á Austurvelli þar sem lesið var
upp skeyti til Kristjáns konungs og
drottningar og þær Ingibjörg H.
Bjarnason og Bríet Bjarnhéð-
insdóttir ávörpuðu gesti í tilefni
dagsins. Þessum blíðviðris- og hátíð-
isdegi lauk svo með almennri sam-
komu í Iðnó um kvöldið.
Öflugur þingmaður
Ingibjörg H. Bjarnason sat á Al-
þingi 1923-1930 og var 2. varaforseti
Efri deildar. Hún var öflugur þing-
maður og notaði þann tíma vel sem
hún sat á þingi. Hún beitti sér fyrir
ýmsum mikilvægum málum, bæði á
sviði skóla- og velferðarmála, og kom
mikilvægum málum á dagskrá eins
og byggingu Landspítalans, bygg-
ingu Sundhallarinnar, styrkjum til
gamalmenna og beitti sér fyrir
bættri stöðu óskilgetinna barna. Síð-
ast en ekki síst nýtti hún hvert tæki-
færi til að minnast á réttindi kvenna
og beitti sér fyrir víðtækri endur-
skoðun lagasafnsins í þeim tilgangi
að hreinsa út úr lögunum þær grein-
ar þar sem konum var mismunað.
Kvenskörungar
Á tímamótum sem þessum hvarfl-
ar hugurinn óneitanlega til ýmissa
merkisbera réttindabaráttu kvenna
hér á landi á síðustu öld. Að fjölmörg-
um öðrum ólöstuðum koma upp í
hugann skörungar á borð við fyrstu
konuna sem kjörin var á þing, Ingi-
björg H. Bjarnason, Auður Auðuns
fyrsta konan sem gegndi stöðu borg-
arstjóra og ráðherraherraembætti,
fyrsti kvenbiskupinn, Agnes Sigurð-
ardóttir, fyrsti kvenrektor Háskóla
Íslands, Kristín Ingólfsdóttir, fyrsta
konan til að gegna stöðu hæstarétt-
ardómara, Guðrún Erlendsdóttir, og
Jóhanna Sigurðardóttir, fyrrverandi
forsætisráðherra til Vigdísar Finn-
bogadóttur, fyrstu konunnar sem
kjörin var forseti lýðveldisins. En þó
aðhér hafi verið drepið á nöfn öfárra
kvenna sem hösluðu sér völl í hinum
ýmsu æðstu embættum þjóðarinnar
má aldrei missa sjónar á þeirri stað-
reynd að íslensk kvenréttindabarátta
hefur fyrst og síðast verið fjöldabar-
átta þúsunda kvenna sem endur-
metið hafa reynsluheim sinn og tek-
ist, hver og ein, með sínum hætti, á
við þröngsýni, fordóma, óréttlæti, of-
beldi og minnimáttarkennd. Hún hef-
ur óneitanlega verið hugmyndabar-
átta inni á íslenskum heimilum, í
fyrirtækjum og opinberum stofn-
unum og í öllum atvinnustéttum til
sjávar og sveita. Á öllum þessum
sviðum hafa konur rutt kynsystrum
sínum leiðina, minnugar textans sem
Grýlurnar sungu forðum daga:
„Hvað er svona merkilegt við
það …“. Við erum ekki að minnast
þessara tímamóta til að telja neinum
trú um það að baráttunni sé lokið.
Henni lýkur nefnilega aldrei. Hið
fullkomna samfélag hefur aldrei ver-
ið til og verður aldrei til. En við get-
um stöðugt bætt samfélög okkar og
um það eiga kvenréttindabaráttan og
stjórnmálin einmitt að snúast.
Stelpur stjórna
Eftir Mörtu
Guðjónsdóttur » Við erum ekki að
minnast þessara
tímamóta til að telja
neinum trú um það að
baráttunni sé lokið.
Henni lýkur nefnilega
aldrei.
Marta Guðjónsdóttir
Höfundur er varaborgarfulltrúi.
Haustið 2007 gekkst
ég undir krossbands-
aðgerð í Orkuhúsinu
þar sem sinar voru
fjarlægðar af tveimur
vöðvum í aftanverðu
læri til að endurbyggja
nýtt krossband. Árið
2009 kvartaði ég til
landlæknisembætt-
isins um að kross-
bandið hefði verið
rangt staðsett, sem leiddi til þess að
það slitnaði skömmu eftir aðgerð, og
sjúkraþjálfun hefði verið of áköf,
sem leiddi til eyðileggingar fyrr-
nefndra vöðva og síðan þá hefur lær-
ið á mér verið hræðilega afskræmt
og ég hef ekki getað hlaupið.
Þegar sinar eru teknar af vöðvum
í aftanverðu lærinu standa eftir
vöðvar án sina. Í frumrannsóknum á
sinatöku hefur verið sýnt fram á að
styrkur lærisins eftir sinatöku varð-
veitist ef ekki er beitt neinni þjálfun
á aftanvert lærið. Aðrar rannsóknir
hafa sýnt að nýjar sinar endurmynd-
ast með tímanum en engar nýjar sin-
ar eru þó sjáanlegar fyrr en um 6
vikum eftir sinatöku. Þess vegna
tíðkast að stunda engar æfingar með
mótstöðu í 6-12 vikur á umrædda
vöðva, og engar svokallaðar „eccent-
ric“-æfingar án mótstöðu í 1-2 mán-
uði eftir aðgerð, því að kraftur vöðv-
anna er mikill og hættan á að of-
reyna vefjavöxt er augljós. Í
sjúkraþjálfun er grundvallarregla að
ofreyna ekki gróandi vef. Ég hef lagt
fram viðamikil vísindaleg gögn sem
sýna fram á þetta.
Í eftirmeðferðinni var ég látinn
hefja margvíslegar æfingar á aftan-
verðu lærinu fyrsta daginn og fyrstu
vikuna eftir aðgerð, og æfingar með
mótstöðu hófust aðeins átta dögum
eftir aðgerð, löngu fyrir endurmynd-
un sinanna. Þessi meðferð er veru-
lega ákafari en áköfustu meðferðir
sem tíðkast. Ég fékk enga þrepa-
skipta áætlun eða skriflegar upplýs-
ingar um eftirmeðferðina í heild eins
og tíðkast. Tvisvar í
sjúkraþjálfunarferlinu
var meðferð hætt og ég
fékk ekki nýjan tíma
hjá sjúkraþjálfara
þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir. Eftirfylgni
læknis var engin.
Landlæknisemb-
ættið og heilbrigð-
isráðuneytið hafa kom-
ið sér upp kerfi til að
koma í veg fyrir að mis-
tök verði viðurkennd.
Landlæknir fær um-
sagnaraðila til að skrifa umsagnir
þar sem staðreyndir eru hunsaðar
eða afbakaðar til að fá fram „rétta“
niðurstöðu sem er „ekki verður séð
að mistök hafi átt sér stað“. Sjúk-
lingur svarar rangfærslunum með
löngu bréfi sem umsagnaraðilar
svara ekki. Í kæru til heilbrigð-
isráðuneytisins neitar ráðuneytið að
fjalla efnislega um málið og vísar
málinu frá.
Í málsmeðferð landlæknisemb-
ættisins var umsagnaraðilinn Magn-
ús Örn Friðjónsson, sjúkraþjálfari.
Hann segir að sjúkraþjálfunin hafi
verið of áköf, en ákveður svo að hún
hafi ekki verið að ráði sjúkraþjálf-
arans og ég hafi fundið upp á henni
sjálfur! Þetta er ótrúlega fjar-
stæðukennt því það kemur skýrt
fram í máli meðferðaraðilans að æf-
ingarnar hafi verið ráðlagðar svo
snemma í meðferðinni. Einnig hafa
aðrir sjúklingar fengið sömu ráð-
leggingar. Meðferðaraðilinn mót-
mælti meira að segja fullyrðingum
Magnúsar um að meðferðin hefði
verið of áköf, meðferð sem ég átti að
hafa fundið upp á sjálfur! Magnús
sýnir ótrúlega hlutdrægni með ýms-
um öðrum hætti. Hann segir að ekk-
ert vit sé í að notast við þrepaskipta
sjúkraþjálfun þó hann vitni í margar
slíkar frá erlendum aðilum og jafn-
vel skrifar upp slíkt plan í umsögn-
inni. Svo segir hann að þar sem ég
hafi verið keppnishlaupari hafi ég
ekki þurft leiðsögn frá sjúkraþjálf-
ara! Ég skil ekki hvernig maður
verður sérfræðingur í krossbands-
sjúkraþjálfun af því að hlaupa.
Í stjórnsýslukæru minni til ráðu-
neytisins fór ég fram á að Magnús
yrði úrskurðaður vanhæfur á grund-
velli 6. tölul. 3. gr. stjórnsýslulaga
nr. 37/1993 sem segir að vanhæfi eigi
við ef til eru „ástæður sem eru falln-
ar til þess að draga óhlutdrægni
hans í efa með réttu“. Í úrskurði
ráðuneytisins segir að við beitingu
þessarar hæfisreglu þurfi viðkom-
andi að eiga „einstaklegra hags-
muna að gæta við úrlausn máls“.
Hér er ráðuneytið greinilega að
vitna í 5. tölulið greinarinnar en ekki
6. lið og niðurstaða ráðuneytisins því
að Magnús sé hæfur.
Þó vísar ráðuneytið málinu aftur
til nýrrar meðferðar, þar sem í áliti
landlæknisembættisins koma ekki
fram kvartanir mínar né rökstuðn-
ingur, og ekki einu sinni nafn aðal-
skurðlæknis krossbandsaðgerðar-
innar sem er læknir sem ég hef
aldrei séð.
Það var fyrst þegar meira en sex
ár voru liðin frá aðgerð að ég fékk
viðurkennda bótakröfu í sjúklinga-
tryggingu. Til að fá bætur hef ég
gengist undir örorkumat sumarið
2014 en örorkumatsmenn hafa enn
ekki klárað matið. Ég get ekki farið
með málið til dómstóla fyrr en ör-
orkumat liggur fyrir. Núna eru liðin
meira en átta ár frá aðgerðinni í
Orkuhúsinu og tíminn að renna út.
Mig hryllir við tilhugsuninni að dóm-
stólar séu mögulega eins spilltir og
heilbrigðisyfirvöld
Hinir ósnertanlegu
Eftir Árna Richard
Árnason » Árni Richard Árna-
son segir frá baráttu
sinni við heilbrigðisyfir-
völd til að fá viður-
kenningu á að mistök
hafi verið gerð í kross-
bandsaðgerð.
Árni Richard Árnason
Höfundur er stærð- og verkfræð-
ingur.