Morgunblaðið - 09.03.2016, Blaðsíða 20

NÝR VIÐBURÐAVEFUR
Allt það helsta á einum stað
- vinsælasti vefur landsins
KVIKMYNDIR
FUNDIR OG RÁÐSTEFNUR
TÓNLIST
LEIKHÚS
MYNDLIST
SJÓNVARPSDAGSKRÁ
AÐRIR VIÐBURÐIR
20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. MARS 2016
Það er að verða pínlegt að
horfa upp á forsvarsmenn versl-
unar og atvinnurekenda, forseta
ASÍ, Evrópusinnaða þingmenn,
háskólaprófessora og nokkra
blaðamenn í áróðursherferð
sinni gagnvart bændum og ís-
lenskum landbúnaði svo jaðrar
við einelti.
Fyrrverandi landbún-
aðarráðherra, Jóni Bjarnasyni,
og bændaforystunni virðist seint
fyrirgefið að hafa ekki smalast
eins og aðrir kettir VG og Samfylking-
arinnar í umsóknar- og aðlögunarferli síð-
ustu ríkisstjórnar að Evrópusambandinu
(ESB). En landbúnaðarráðherrann fyrrver-
andi og bændaforystan hafði verulegar efa-
semdir um aðild að ESB eins og kunnugt er
og flýtti sér hægt í því ferli öllu.
Nú síðast býsnast þessi áróðursmaskína
yfir nýjum búvörusamningi og segist hafa
hag neytenda að leiðarljósi. Það hentar t.d.
forsvarsmönnum verslunarinnar býsna vel að
beina kastljósinu að öðrum en sjálfum sér á
meðan að verslunin dregur að sér ofur-
hagnað og arðgreiðslur með því að láta háa
álagningu, styrkingu krónunnar, lækkun
virðisaukaskatts, tollalækkanir, endurgreidda
og niðurfellda tolla renna að mestu í eigin
vasa. Við þær gjörðir eru hagsmunir neyt-
enda ekki ofarlega í huga forsvarsmanna
verslunarinnar.
Í gagnrýninni er reynt að koma því að bú-
vörusamningurinn og styrkir til landbún-
aðarins séu óeðlilegir, upphæðir háar og
neytendafjandsamlegir. En hvernig skyldi
þessum málum vera háttað hjá ESB. Um
40% af árlegum fjárlögum ESB er ráðstafað
í samninga, styrki og tollavernd til evr-
ópskra landbúnaðarins eða um 59 milljarðar
evra (um 8.380 milljarðar íslenskra króna).
Og hvað skyldi íbúum (neytendum og
skattgreiðendum) í ESB finnast um þessi út-
gjöld. Í nýútgefinni könnunar-
skýrslu sem ESB lét gera
„Europeans, Agriculture and
the CAP“, þar sem CAP stend-
ur fyrir „Common Agricultral
Policy“ eða sameiginlega land-
búnaðarstefnu ESB, kemur
meðal annars það merkilega
fram að nálægt helmingur íbúa
eða 45% vill að fjárframlög til
bænda verði aukin á næstu 10
árum, 29% vill óbreytt ástand,
13% vill lækkun á fjár-
framlögum en 13% hafa ekki
skoðun á málinu.
Þegar spurt var í könnuninni hvað helst
hefði áorkast með hinni sameiginlegu land-
búnaðarstefnu ESB, flokkuðust svörin í þess-
ari röð eftir atkvæðafjölda og mikilvægi: 1)
Að tryggja fæðuöryggi. 2) Að tryggja gæði,
hreinleika og öryggi landbúnaðarafurða. 3)
Að styrkja búsetu í dreifbýli. 4) Að tryggja
sanngjarnt verð til neytenda. 5) Stuðla að
verndun umhverfisins og vinna gegn hlýnun
jarðar. 6) Að tryggja bændum sanngjarna af-
komu.
Þá var meirihluti svarenda á því að sam-
eiginlega landbúnaðarstefnan gagnaðist öll-
um íbúum ESB en ekki eingöngu bændum.
Í samanburði við samninga og styrki ESB
til bænda þá er ekki að sjá að samningar rík-
isins við íslenska bændur séu óeðlilegir eða
háir og munu íslenskir bændur seint velta
sér upp úr ofurhagnaði og arðgreiðslum úr
vösum neytenda.
Landbúnaður í einelti
Eftir Jakob Ólafsson
» Í samanburði við samninga
og styrki ESB til bænda er
ekki að sjá að samningar rík-
isins við íslenska bændur séu
óeðlilegir …
Jakob Ólafsson
Höfundur er flugstjóri.
Heilinn er eitt mikilvægasta
líffæri mannsins og jafnframt
hið flóknasta. Mannsheilinn get-
ur orðið fyrir ýmsum áföllum
bæði fyrir og eftir fæðingu. Fyr-
ir fæðingu geta ýmsir fæðing-
argallar og sjúkdómar valdið
varanlegum heilaskaða. Eftir
fæðingu geta bæði ytri áverkar
og margs kyns kvillar valdið
óbætanlegum breytingum á
heilastarfi með alvarlegum af-
leiðingum fyrir vitsmunastarf og félagslega
færni fólks. Erfitt getur verið að hindra
mörg áföll, sem heilinn getur orðið fyrir á
lífsleiðinni. Einn óafturkræfur heilaskaði,
sem koma má algerlega í veg fyrir, er þó til.
Þetta er svonefndur fósturskaði af völdum
áfengis og áfengistengd taugaþroskaröskun.
Áfengi er fósturskaðandi efni (teratogen),
sem getur valdið alvarlegum truflunum á
vexti og þróun heilans. Við áfengisneyslu
móður verður áfengismagnið í fóstrinu það
sama og í móðurinni innan fárra mínútna.
Lifur fóstursins hefur aðeins 10% afkasta-
getu miðað við lifur móður og eftir að alkóhól
er horfið úr blóði fóstursins eru ennþá leifar
eftir í legvatninu. Þess vegna er fóstrið leng-
ur undir áhrifum áfengis heldur en móðirin.
Áhrif áfengisneyslu á meðgöngu á barnið eru
mismunandi eftir því hversu mikið er drukk-
ið og á hvaða tímabili meðgöngunnar það er
gert. Áfengisneysla á fyrsta þriðjungi með-
göngu veldur aðallega truflun á byggingu
heilans og getur valdið van-
sköpun í andliti, heilasmæð og
greindarskerðingu. Neysla eftir
fyrsta þriðjung meðgöngunnar
veldur einkum óæskilegum
áhrifum á vitsmunastarf og
hegðun og hefur mun alvarlegri
afleiðingar til langs tíma litið
heldur en útlitseinkennin sem
slík. Mikil drykkja á stuttum
tíma (fjórir eða fleiri drykkir í
einu) og drykkja alla meðgöng-
una veldur alvarlegasta skað-
anum. Minni drykkja getur þó
einnig valdið skemmdum og ekki er vitað um
neitt öruggt magn áfengis, sem neyta má án
þess að skaða fóstrið.
Vísindamenn í dag skilgreina marg-
víslegar afleiðingar fósturskaða af völdum
áfengis undir regnhlífarheitinu Fetal Alcohol
Spectrum Disorders (FASD). Í nýjustu út-
gáfu bandarísku geðlæknasamtakanna (Di-
agnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders, DSM-5) er komin geðgreining,
sem nefnist Neurobehavioral Disorder Asso-
ciated with Prenatal Alcohol Exposure (ND-
PAE).
Áfengi er
fósturskaðandi efni
Eftir Sólveigu
Jónsdóttur
Sólveig Jónsdóttir
»Verndum heila ófæddra
barna okkar með því að
neyta ekki áfengis á meðgöngu.
Höfundur er sérfræðingur í klínískri taugasál-
fræði og klínískri barnasálfræði.
Skráðu þig í iPad-áskrift á www.mbl.is/mogginn/ipad/