Morgunblaðið - 09.06.2016, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
AP-frétta-stofantilkynnti
á þriðjudags-
morgun að
Hillary Clinton hefði loks-
ins náð tilskildum lág-
marksfjölda fulltrúa til
þess að tryggja sér útnefn-
ingu Demókrataflokksins
til forsetaframboðs á
flokksþingi hans í júlí.
Áfanginn náðist án þess að
kosið væri í nokkru ríki
með því að nokkrir af hin-
um svonefndu „ofur-
fulltrúum“ ákváðu að þeir
myndu snúast á sveif með
Clinton.
Þessi tíðindi voru síðan
staðfest um kvöldið, þegar
Clinton náði að vinna nokk-
ur mikilvæg ríki á sann-
færandi hátt, þar á meðal
Kaliforníu, þar sem helsta
keppinauti hennar, öld-
ungadeildarþingmaðurinn
Bernie Sanders, hafði ver-
ið spáð góðu gengi. Clinton
verður því fyrsta konan
sem er valin sem forseta-
efni í Bandaríkjunum af
öðrum af stóru flokkunum.
Þessarar stundar hefur
verið beðið lengi í her-
búðum Clinton, og raunar
mun lengur en stuðnings-
fólk hennar hélt í upphafi.
Skrifast það alfarið á
Sanders, sem hefur náð að
vinna fleiri forkosningar
og standa þannig lengur í
baráttunni en bjartsýnustu
stuðningsmenn hans þorðu
að vona. Engu að síður
varð fljótlega ljóst að
möguleikar Sanders til
þess að vinna útnefninguna
væru einkum tölfræðilegir,
og nú eru þeir nánast eng-
ir.
Stóra spurningin sem
vaknar er því hvað Sanders
mun gera nú, þegar Clin-
ton hefur komist yfir enda-
línuna. Fyrstu fregnir
benda til þess að hann ætli
sér ekki að leggja árar í
bát. Ráðgjafar hans benda
á „ofurfulltrúana“ og segja
að þeir gætu ákveðið að
skipta um skoðun alveg
fram að fyrstu atkvæða-
greiðslunni á flokks-
þinginu sjálfu. Þar í hópi
eru sumir af helstu flokks-
broddum demókrata.
Þetta er þó veik von svo
ekki sé meira sagt. Sand-
ers hefur háð baráttu sína
nánast algjörlega á þeim
forsendum að
hann sé „utan-
aðkomandi“,
raunar var hann
ekki skráður í
flokkinn fyrr en nýlega,
þrátt fyrir langan feril á
Bandaríkjaþingi. Barátta
hans hefur því öðrum
þræði snúist um það að
innviðir flokksins séu gall-
aðir og að kosningakerfið í
forkosningunum sé stór-
gallað, sem það kann vel að
vera.
Ofurfulltrúarnir eru hins
vegar nánast samkvæmt
skilgreiningu eins mikill
hluti af flokkskjarna
Demókrataflokksins og
hugsast getur, og hvað sem
öllu tali um gallað kerfi líð-
ur hefur Clinton hlotið
meirihluta atkvæða og
meirihluta af hinum kjörnu
fulltrúum. Það þarf því
heilmikið ímyndundarafl
til þess að sjá þá skipta yfir
til Sanders, sérstaklega í
ljósi þess hversu harkalega
hann hefur gagnrýnt flokk-
inn þeirra.
Það má því gera ráð fyrir
að Sanders muni finna fyr-
ir auknum þrýstingi um að
láta af baráttu sinni. For-
svarsmenn demókrata ótt-
ast að Sanders hafi með
framboði sínu aðallega náð
því að skaða Clinton á
landsvísu, með því að sýna
fram á það að hún sé ekki
jafnsterkur frambjóðandi
og talið var. Þá hefur Sand-
ers heitið því að víkja ekki
fyrir flokksþingið í júlí.
Slíkt yrði eflaust mjög
óþægilegt fyrir Clinton,
sem þarf nú að heyja marg-
ar orrustur á mismunandi
vígstöðvum. Rannsókn
alríkislögreglunnar á
tölvupóstsmálum hennar
er við það að ljúka, og gæti
ýmislegt oltið á því hver
niðurstaðan þar verður. Þá
hefur Donald Trump,
frambjóðandi repúblíkana,
fengið að beina spjótum
sínum óspart að Clinton án
þess að honum hafi verið
svarað af fullum þunga.
Clinton gæti því komið
verulega löskuð út úr for-
kosningunum og það er
fullkomlega óljóst hvaða
ávinning Sanders sér af
sem þegar er töpuð. Haldi
hann henni til streitu eru
líkur á að sá eini sem hagn-
ist á því sé Donald Trump.
Hillary Clinton
nær tilskildum
fulltrúafjölda}
Hvað gerir Bernie nú?
H
æstiréttur staðfesti í vikunni
gæsluvarðhaldsúrskurð yfir
manni sem hefur um árabil
brotið gegn konu og dætrum
hennar með ítrekuðu ofbeldi og
hótunum.
Konan hefur margsinnis tilkynnt ofbeldið en
virðist hún ávallt hafa staðið varnarlaus gagn-
vart úrræðalausu kerfi. Ofbeldið í þessu tilviki
er sérstaklega alvarlegt en hótunarbrot af
þessu tagi eru þó gríðarlega algeng þar sem
gerandinn getur brotið af sér aftur og aftur án
þess að gripið sé inn í á nokkurn hátt.
Ráðin sem mæta þeim sem tilkynna þarf
háttsemi sem þessa eru skýr: komdu aftur og
aftur á lögreglustöðina og segðu frá öllu því
sem gerist. Tilgangurinn er hins vegar nokkuð
óskýrari, þar sem ekkert er nokkurn tímann
aðhafst í málinu.
Þetta veit ég af eigin reynslu og get ég fullyrt að fólk í
þessari stöðu getur ekki treyst á neinar varnir frá kerf-
inu. Nálgunarbann er ekki sjálfsagður hlutur, þar sem
frelsi gerandans er mikils virði. Eftir óteljandi skýrslu-
tökur tók einungis við langt ferli hjá lögreglu og saksókn-
ara og dómur féll nokkrum árum síðar. Lítil var því miður
hjálpin í því, þar sem áreitið var viðvarandi á meðan. Sem
dæmi um fáránleikann í þessu öllu saman get ég bent á að
í mínu tilviki fékk málið að liggja svo lengi í kerfinu að
lögreglumaður hafði samband rétt áður en málið rataði til
saksóknara til að athuga hvort ég vildi halda líkams-
árásarkæru, sem orðin var hluti af „heildar-
pakkanum“, til streitu. Einmitt í ljósi þess að
svo langur tími var liðinn að brotamaður var
loksins farinn að sýna af sér betri hegðun.
Mál af þessu tagi rata reglulega í um-
ræðuna og virðist almenn samstaða um að
brotalöm sé í kerfinu hvað þetta varðar.
Annað sem einkennir umræðuna er
vanmáttur; að hversu miklu leyti má skerða
frelsi manns til að tryggja öryggi annars?
Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp til breyt-
inga á almennum hegningarlögum.
Frumvarpið felur í sér mikla réttarbót fyrir
þolendur heimilisofbeldis en hins vegar mætti
gera betur hvað svokallaða eltihrella varðar,
eins og bent er á í umsögnum lögreglustjór-
anna á höfuðborgarsvæðinu og Suðurnesjum.
Í báðum umsögnum segir að þörf sé á sér-
stöku ákvæði er tekur á eltihrellum, en það er ekki að
finna í fyrirliggjandi breytingartillögunum. Í umsögn lög-
reglustjórans á Suðurnesjum segir að nálgunarbann ætti
ekki að telja til viðurlaga. Þetta ætti frekar að vera úr-
ræði sem stendur til boða til að tryggja öryggi þolanda;
öryggisúrræði.
Enda ættu það að vera grundvallarmannréttindi
einstaklings að þurfa ekki að sæta áreiti frá öðrum. Því
ætti að vera heimilt að skerða réttindi þess sem áreitinu
beitir í þeim tilgangi að tryggja friðhelgi þess sem fyrir
áreitinu verður. Þessa tillögu get ég heilshugar tekið
undir. sunnasasem@mbl.is
Sunna Sæ-
mundsdóttir
Pistill
Er frelsið þitt eða mitt?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Bætt réttarstaða ríkisfangs-lausra útlendinga, auknirmöguleikar á fjölskyldu-sameiningu og einfaldari
skilyrði um dvalarleyfi. Þetta er með-
al þess sem felst í nýjum útlendinga-
lögum sem samþykkt voru á Alþingi
fyrir viku, þau hafa verið undirrituð
af forseta Íslands og eiga að taka gildi
1. janúar næstkomandi.
Um er að ræða viðamikla endur-
skoðun laga frá 2002 og eru nýju lög-
in afrakstur tveggja ára vinnu þver-
pólitískrar nefndar. Tilgangurinn er
m.a. að samræma lög um útlendinga
og voru kaflar um alþjóðlega vernd
uppfærðir í samræmi við þróun mála
annars staðar í heiminum.
„Við erum að fækka gráu svæð-
unum og margt er miklu betur skil-
greint nú en áður. Þarna er t.d. kveð-
ið á um skýra umgjörð kærunefndar
útlendingamála og móttökumiðstöð,“
segir Óttarr Proppé, þingmaður
Bjartrar framtíðar og formaður
nefndarinnar, og bætir við að sér-
staklega hafi verið hugað að rétt-
indum barna og að lögin séu uppfærð
að barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna.
Mikilvægt fyrir atvinnulífið
Annað sem Óttarr nefnir af inni-
haldi laganna er að með þeim er
færsla á milli svokallaðra dvalarleyf-
isflokka gerð skilvirkari, t.d. þegar sá
sem er með dvalarleyfi sem náms-
maður sækir um dvalarleyfi vegna at-
vinnu. Nú sé það þannig að viðkom-
andi þurfi að fara úr landi til að sækja
um nýja tegund leyfis. Fái hann það
þurrkist út þau réttindi sem hann
kunni að hafa áunnið sér. Með gild-
istöku nýju laganna færast réttindi á
milli flokka og ekki þarf að fara úr
landi í þessu skyni.
Lagafrumvarpið var afgreitt úr
allsherjar- og menntamálanefnd og
segir Unnur Brá Konráðsdóttir,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins og
formaður nefndarinnar, að sá þáttur
laganna sem varðar atvinnuréttindi
útlendinga, sé gríðarlega mikilvægur
fyrir atvinnulífið hér á landi og gæti
orðið til þess að fækka umsækj-
endum um alþjóðlega vernd. „Sumir
hafa einfaldlega viljað fá að vinna
hérna, en hafa ekki komist öðruvísi
inn í landið en að sækja um hæli. At-
vinnulífið hefur margoft bent á að
okkur vanti fólk og nú verður einfald-
ara að fá sérfræðinga til starfa.“
Ásmundur Friðriksson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, sat hjá
við atkvæðagreiðslu um lögin. Hann
segir lögin hafa verið „keyrð í gegn“
án nægilegrar umræðu. „Þarna eru
margir góðir þættir eins og t.d. aukn-
ar valdheimildir lögreglu en þetta er
risamál sem þingið hefði þurft að fá
lengri tíma til að vinna,“ segir Ás-
mundur.
Segir að slakað sé á klónni
Unnur Brá hafnar þessari gagn-
rýni og bendir á að unnið hafi verið að
lögunum í mörg ár; Ögmundur Jón-
asson, fv. innanríkisráðherra, hafi sett
vinnuna í gang, Hanna Birna Krist-
jánsdóttir, arftaki hans, hafi skipað
þverpólitíska nefnd um málið og Ólöf
Nordal, núverandi innanríkisráðherra,
hafi haldið þeirri vinnu áfram. „Við
héldum fjölmarga samráðsfundi og
síðar kynningarfundi. Einhverjir hafa
sagt að þeir hafi ekki getað komið sín-
um sjónarmiðum á framfæri. Ég get
ekki annað en undrast þær fullyrð-
ingar,“ segir Unn-
ur Brá.
„Þessi tvö ár
voru kannski næg-
ur tími fyrir
nefndina, en málið
var ekkert til um-
ræðu á þingi allan
þann tíma,“ segir
Ásmundur sem
segir ámælisvert
að ekki hafi verið
litið til reynslu hinna Norðurlandanna
af innflytjendamálum við gerð frum-
varpsins. „Á meðan þessi lönd herða
löggjöfina hjá sér, erum við að slaka
verulega á klónni.“
Í umsögnum Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og Reykjavík-
urborgar um frumvarpið kom m.a.
fram gagnrýni á það misræmi sem er
á milli þess stuðnings sem kvóta-
flóttamenn sem koma hingað í boði
ríkisstjórnarinnar fá og stuðnings við
aðra flóttamenn. Brýnt sé að ríkið
veiti sveitarfélögunum fjárhags-
stuðning til að allir hópar flóttafólks
fái sambærilega aðstoð. Aðgreining
sem þessi sé ekki málefnaleg.
„Það er erfitt að komast hjá því
að munur verði á því hvernig tekið er
á móti þessum tveimur hópum. Það
er vitað af kvótaflóttafólkinu með
löngum fyrirvara, því er boðið hingað
sérstaklega og fjöldi fólks vinnur að
mótttöku þess,“ segir Unnur Brá
spurð um hvers vegna ekki sé tekið á
þessum aðstöðumun í nýju lögunum.
„Aftur á móti veit enginn hvenær
annarra flóttamanna er von eða
hversu margir þeir verða.“
Skiptar skoðanir um
ný útlendingalög
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Í nýju landi Flóttafólk frá Sýrlandi í Leifsstöð við komuna til landsins.
Óttar
Proppé
Unnur Brá
Konráðsdóttir
Ásmundur
Friðriksson