Morgunblaðið - 09.06.2016, Blaðsíða 28

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Málefni Látrabjargs eru í sjálfheldu
vegna flókins eignarhalds. Ferðafólk
flæðir yfir viðkvæmt fuglabjarg og
skilur eftir sig sár í landinu og truflar
fuglinn. Á sama tíma er Umhverfis-
stofnun að draga úr þjónustu sinni og
Vesturbyggð heldur að sér höndum
en landeigendur telja sig ekki hafa
aðstöðu til að taka við þjónustunni.
Svæðið sem nefnt er Látrabjarg er
hluti úr landi fjögurra jarða og ein-
stakir hlutar þess kenndir við jarð-
irnar. Látrabjarg og Keflavíkurbjarg
eru í eigu liðlega 100 einstaklinga.
Eigendurnir hafa myndað með sér
landeigendafélagið Bjargtanga sem
er í raun samráðsvettvangur þeirra
því hver og einn eigandi fer með eig-
in eignarhlut, hversu smár sem hann
er. Bæjarbjarg er í eigu ríkisins og
Breiðavíkurbjarg í eigu hjónanna
sem reka ferðaþjónustu í Breiðavík.
Eigendur Breiðavíkur og ríkið styðja
hugmyndir um friðlýsingu.
Hagsmunir rekast á
Bjargið er stærsta sjávarbjarg
landsins, um 14 kílómetrar að lengd.
Sjófuglinn sem byggir bjargið er tal-
inn hafa verndargildi á evrópska
vísu.
Látrabjarg er vinsæl náttúru-
perla, ekki síst vegna lundans fallega
sem það byggir, og hefur eitt mesta
aðdráttarafl ferðamannastaða á
Vestfjörðum. Hefur það sjálfstætt
gildi fyrir ferðaþjónustuna á svæð-
inu, fyrir utan náttúruverndargildið.
Þessir hagmunir rekast orðið á.
Áætlað er að um 100 þúsund ferða-
menn leggi leið sína út á bjargið á
hverju ári. Þeir skilja eftir ummerki.
Stígar myndast utan við stíga og
tröppur og svað myndast í rign-
ingum. Þá hættir fólk sér út á bjarg-
brúnina til að taka sjálfsmyndir með
lundanum. Það skapar vitaskuld
hættu og útvíkkar svæðið sem gróð-
ur nær ekki að hylja. Banaslys varð
þarna á árinu 2010 þegar maður sem
var við myndatöku féll fram af bjarg-
brúninni.
Vinna við friðlýsingu í bið
Umhverfisstofnun hefur í nokkur
ár unnið að undirbúningi friðlýsingar
jarðanna fjögurra sem liggja að
Látrabjargi í samræmi við náttúru-
verndaráætlun. Á meðan á þessu
ferli hefur staðið hefur starfsmaður
Umhverfisstofnunar verið við land-
vörslu á sumrin. Bæjarstjórn
Vesturbyggðar er mjög hlynnt því að
Látrabjarg verði friðlýst og hefur
jafnframt lýst áhuga á að svæðið
verði gert að þjóðgarði með allri
þeirri þjónustu sem friðlýsingu í því
formi fylgir. Mikill meirihluti land-
eigenda er fylgjandi friðlýsingu en
lengi hefur verið vitað um að sam-
staða væri ekki alger í þeirra röðum
og lítill hópur beinlínis mótfallinn.
Vegna þess hefur málið lítið þok-
ast áfram.
Umhverfisstofnun ákvað að láta á
þetta reyna með því að afla yfirlýs-
ingar landeigenda um stuðning við
áframhaldandi vinnu við undirbún-
ing friðlýsingar. Fólk var ekki beðið
um að lofa fyrirfram samþykki við
ákvörðun um friðlýsingu eða
væntanlega friðlýsingarskilmála.
Ekki tókst að fá samþykki allra, af
ýmsum ástæðum, en í hópi þeirra
sem ekki skrifuðu undir voru ein-
hverjir sem beinlínis eru á móti frið-
lýsingu, telja hana ekki þjóna hags-
munum sínum.
Þegar það lá fyrir ákvað Umhverf-
isstofnun að setja málið í bið og ein-
beita kröftum sínum að öðrum svæð-
um.
Orðið allt of mikið
Umhverfisstofnun ber að hafa
samráð við landeigendur áður en
gerð er tillaga til ráðherra um frið-
lýsingu. Stofnunin hefur yfirleitt
miðað við að allir landeigendur séu
samþykkir.
Sveinn Pétursson, formaður land-
eigendafélagsins Bjargtanga, er
óánægður með að Umhverfisstofnun
hafi sett málefni Látrabjargs í bið.
Telur hann að ekki hafi verið unnið
nógu skipulega að því að ná landeig-
endum saman. Segist hann hafa eytt
miklum tíma í að skýra málin út fyrir
fólki og margir sem áður voru á móti
séu nú jákvæðir.
Hann hefur, eins og aðrir, áhyggj-
ur af stjórnlausum ágangi ferða-
fólks. „Þetta er orðið allt of mikið.
Við eigum landið en viljum ekki
hindra neinn í að skoða það. Hins
vegar getum við ekki borið þjón-
ustuna á herðum okkar,“ segir
Sveinn. Hann bendir á að fólk sé á
ferðinni á bjarginu allan sólarhring-
inn og það skríði fram á bjargbrún
og teygi sig fram af henni með steng-
ur til að taka sjálfsmyndir. Lundinn
fái aldrei frið til að sinna ungum sín-
um.
Sveinn segir að með friðlýsingu fái
ríkið tæki til að stýra fjöldanum sem
fari á bjargið og geti til dæmis lokað
því á nóttunni um varptímann.
Ásthildur Sturludóttir, bæjar-
stjóri Vesturbyggðar, segir niður-
stöðuna dapurlega. „En við vonumst
til þess að hægt verði að vinna áfram
að þessu máli. Við treystum á góðan
vilja landeigenda. Þetta er mikilvægt
svæði á heimsvísu. Við getum ekki
haft stjórnlausa umferð ferðafólks.
Friðlýsingin snýst meðal annars um
að setja reglur um hana,“ segir hún.
Dregið úr þjónustu
Umhverfisstofnun hefur fyrst og
fremst skyldur við friðlýst svæði.
Því verður landvarsla þarna í lág-
marki en starfsmaður mun þó líta til
með svæðinu. Ásthildur segir að
meiri hætta sé á skemmdum og
slysum þegar landvörður er ekki á
svæðinu.
Sveinn segir að ekki komi til
greina að loka bjarginu til að vernda
það og firra landeigendur ábyrgð og
hann lýsir jafnframt þeirri skoðun
sinni að gjaldtaka komi ekki til
greina nema fyrst sé búið að byggja
upp þjónustu til að selja aðgang að.
„Við viljum ekki gera okkur að grýlu
þarna,“ segir hann.
Umhverfisstofnun mun ekki
Sjálfhelda á
Látrabjargi
 Ferðafólk flæðir stjórnlaust um
fuglabjarg og skilur eftir sig sviðna
jörð  Friðlýsing talin nauðsynleg
Bjargtangar Unnið er að lagfæringum á
göngustígum. Möl hefur verið borin á stíginn
til hægri. Ferðafólkið virðist þó kunna betur
við að ganga yfir grasið, að bjargbrúninni.
Við bjargbrún Gamlir,
niðurgrafnir stígar liggja
meðfram bjargbrún.
Ferðafólkið vill fara upp úr
þeim og ganga á þúfunum.
28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2016
Fallegir púðar
sem hægt er að nota á tvo vegu
Listhúsinu við Engjateig, 105 Reykjavík, sími 551 2050 Opið 11-18, lokað laugard.
LISTHÚSINU
Stærð 50x50
Klósettmál ferðafólks eru vinsælt umræðuefni um þess-
ar mundir. Salernin á Brunnum, á milli Hvallátra og
Bjargtanga, eru lokuð. Ásthildur bæjarstjóri segir að
enginn hafi fengist til að hafa umsjón með þeim í sumar.
Það sé dýrt fyrir sveitarfélagið að senda mann daglega
frá Patreksfirði til að sjá um þau. Leitað hefur verið eftir
samstarfi við landeigendur en hún segir að afgerandi
svör hafi ekki fengist. Telur þó góðar líkur á að úr því
rætist. Ef ekki fáist fólk til að sjá um klósettin verði þau
lokuð áfram. Síðasta opinbera salernisaðstaða á leiðinni
út á Bjarg yrði þá á Hnjóti.
Vegurinn út á Látrabjarg, einn fjölfarnasti ferða-
mannavegur Vestfjarða, liggur um túnið á Hvallátrum.
Sívaxandi umferð veldur ónæði í frístundabyggð land-
eigenda og hættu. Gert er ráð fyrir að vegurinn verði
færðurupp fyrir byggðina í nýlegu deiliskipulagi. Ekki
eru allir landeigendur ánægðir með þá línu og Vegagerð-
in hikar við að fara í framkvæmdir á meðan málin eru
ekki komin á hreint. Enn ein sjálfheldan á Látrabjargi.
Reynt að opna
klósettin á Brunnum
DEILT UM LEGU VEGARINS ÚT Á LÁTRABJARG EN HANN LIGGUR NÚ Í GEGN UM TÚNIÐ Á HVALLÁTRUM
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Fuglabjarg Látrabjarg er stærsta sjávarbjarg landsins. Sjófuglarnir
sem þar lifa eru taldir hafa alþjóðlegt verndargildi.