Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2015, Page 41

Vikublað 8.–10. september 2015
Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
36 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
DV – frjálst og óháð í fjörutíu ár
D
V á nokkra afmælisdaga, svo
merkilegt sem það er. Einn
þeirra er í dag, 8. september,
og því verður fagnað með
margs konar hætti, til dæmis þessu
blaði sem dreift er um land allt í
gríðarstóru upplagi. DV rekur sögu
sína aftur til ársins 1910 þegar Vísir
hóf göngu sína. En saga DV, Vísis
og Dagblaðsins er umbrotasaga,
þar sem hafa skipst á skin og skúr­
ir. Fyrir réttum fjörutíu árum kom
út fyrsta eintak Dagblaðsins, þann
8. september 1975. Aðdragandinn
var stuttur og mikil áhætta tekin í
kjölfar harðra átaka. Sú áhætta var
réttlætanleg og blaðið fór strax vel
af stað. Margir telja að þar hafi mót­
ast margt það besta sem gert hefur
verið í íslenskri blaðamennsku.
Þótt vík hafi orðið milli vina,
náðu þau sár að gróa að lokum og
skynsemisraddir urðu ofan á. Árið
1981 sameinaðist Dagblaðið helsta
keppinautnum, Vísi, og DV eins og
við þekkjum það, varð til.
DV er óháð og frjálst dagblað.
Rödd sem er mikilvæg fyrir íslenskt
samfélag. Mikil átök hafa staðið
um eignarhald félagsins í gegnum
tíðina og þá ekki síst undanfarin
misseri. En DV er stærra en svo að
hnútukast skyggi á. DV lýtur eigin
lögmálum. Blaðið er skrifað fyrir al­
menning og er gagnrýninn frétta­
miðill. Við sem stöndum í stafni
hverju sinni berum mikla ábyrgð
og þurfum að tryggja að valdhöfum,
embættismönnum og atvinnulífi sé
veitt aðhald. Að sama skapi ber DV
að fjalla um og standa vörð um tján­
ingarfrelsi, minnihlutahópa og lýð­
ræðisleg vinnubrögð.
Á móti þarf blaðið, og blaða­
menn þess, að ástunda heiðarleg
vinnubrögð. DV hefur átt glæsileg
tímabil og önnur sem hafa verið
síðri. Á hverjum degi vinnum við
að því að efla DV og stefnum hærra.
Við getum alltaf gert betur og tökum
alvarlega hlutverk okkar sem ábyrg
rödd í opnu lýðræðislegu samfélagi.
DV.is hefur frá upphafi verið
einn alvinsælasti vefmiðill lands­
ins. Á næstu dögum kynnum við
gjörbreytt útlit hans og margs konar
nýjungar sem ætlað er að svara örri
þróun, meðal annars í snjallsímum
og lófatölvum. Skipulagsbreytingar
sem gerðar hafa verið innan DV ehf.
hafa það markmið að efla vefinn.
Gera hann enn fjölbreyttari og öfl­
ugri fréttamiðil, án þess þó að hann
glati sérkennum sínum. Kristjón
Kormákur Guðjónsson er yfirmað­
ur nýrrar netdeildar Vefpressunn­
ar, sem gefur út DV og rekur vefina
DV.is, Pressan.is, Eyjan.is og Bleikt.
is. Kristjón mun stýra sameinaðri
deild, þar sem allir vefir munu
þó halda sérkennum sínum. Með
þessu ætlar DV að sækja fram á net­
markaði. Kristjón hefur sýnt það
og sannað að hann er afar öflugur
verkstjóri á þessu sviði.
Til hamingju öll með daginn
– fjörutíu flogin ár frá fyrsta út­
gáfudegi Dagblaðsins. Við höld­
um ótrauð áfram og stefnan er að
halda úti vönduðum fjölmiðli sem
nýtur trausts og skiptir máli í þjóð­
félagsumræðunni. Við munum
áfram hlusta á ykkur, áskrifendur
og notendur. Þið segið álit ykkar á
hverjum degi – það tryggir frjálsan
og óháðan fjölmiðil. n
Mannasiðir forsetans
Jón Baldvin Hannibalsson og Guðni
Ágústsson voru gestir Björns Inga
Hrafnssonar á Eyjunni síðast­
liðinn sunnudag og mæltist báð­
um sköruglega. Í lok þáttar voru
þeir spurðir hver yrði næsti for­
seti Íslands. Greinilegt var á máli
Guðna að hann vill helst sjá Ólaf
Ragnar Grímsson áfram í emb­
ætti. Jón Baldvin sagði hins vegar
að þjóðin væri orðin hundleið á
forseta sem hefði setið of lengi.
Hann bætti því svo við að það
væri skortur á mannasiðum hjá
forsetanum tilkynnti hann ekki
um fyrirætlanir sínar í síðasta
lagi um þingsetningu. Ólafur
Ragnar er pólitískt ólíkindatól og
má því búast við að margir sperri
eyrun undir ávarpi hans við
þingsetninguna í dag.
Sameina stjórnmála-
flokka eða knatt-
spyrnufélög?
Kristín Soffía Jóns-
dóttir, borgar­
fulltrúi Samfylk­
ingarinnar, vakti
athygli á því fyrir
skemmstu hvort
ekki væri réttast
að hin fjölmörgu
knattspyrnufélög Reykjavíkur­
borgar – Fram, Valur, Fjölnir, Vík­
ingur, KR og Fylkir – yrðu sam­
einuð í eitt í sparnaðarskyni.
Ljóst er að slíkar hugmyndir falla
ekki í frjóan jarðveg hjá stuðn­
ingsmönnum og forsvarsmönn­
um knattspyrnufélaganna í
Reykjavík.
Stefán Gunnar Sveinsson, blaða­
maður á Morgunblaðinu, tekur
hugmynd Kristínar Soffíu hins
vegar á lofti á Facebook­síðu
sinni og bendir á að nær væri
að sameina stjórnmálaflokka
í sparnaðarskyni, enda þrífist
þeir nú mest á opinberum fjár­
framlögum frá ríkinu. Það sé
dýrt að reka og viðhalda fjóra
til sex stjórnmálaflokka og færi
svo sannarlega betur á því að sá
kostnaður yrði „lækkaður með
sameiningum“, skrifar Stefán
Gunnar.
Þrýst á Ólöfu
Hanna Birna Kristjánsdóttir, sem
orðin er formaður utanríkis­
málanefndar, stefnir ótrauð að
áframhaldandi varaformennsku
í Sjálfstæðisflokknum. Ýmsum
þykir það djarfur leikur af stjórn­
málamanni sem er afar umdeild­
ur og nýtur ekki almennra vin­
sælda eftir hneykslismál. Innan
Sjálfstæðisflokks
er mikill þrýsting­
ur á Ólöfu Nordal
að gefa kost á sér
í formannskjör.
Þrýstingurinn
kemur ekki síst
innan úr þing­
flokki Sjálfstæðismanna en þar
á bæ er ekki mikill stuðningur
við Hönnu Birnu. Landsfundur
Sjálfstæðisflokksins fer fram í lok
október og búist er við að hann
verði tíðindamikill.
Geri ekki ráð fyrir að neinn muni
reyna að reka þá í háttinn
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra vildi leyfa fótboltamönnum að djamma. – DV
Vá, hvað það er
gaman á Tinder!
Ágústa Kolbrún Roberts, jógakennari, fann sætan sveitastrák á Tinder – DV
Þar eru töluvert fleiri tæki­
færi og ferðamöguleikar
Lífið í Búlgaríu á vel við athafnakonuna Ásdísi Rán. – DV
E
f frá er talin aukin áhersla á
mannréttindi, er ein sú já­
kvæðasta þróun í íslenskri
stjórnmálaumræðu hin sí­
vaxandi krafa um þjóðar­
atkvæðagreiðslur. Nú er svo komið
að jafnvel æðstu ráðamenn þykjast
stundum aðhyllast þær.
Þó er orðræðan oft í þeim stíl,
að þótt þjóðaratkvæðagreiðslur
geti verið skynsamlegar, þá sé fyrir­
komulagi þeirra þó best borgið
þannig að þær eigi sér stað sem
sjaldnast og helst ekki yfirhöfuð.
Þetta viðhorf byggir á því að þjóðar­
atkvæðagreiðslur séu alfarið að­
haldstæki. Vissulega má nota þær
sem slíkt, til dæmis með því að þriðj­
ungur Alþingis geti kallað eftir þeim.
En þær snúast ekki bara um póli­
tískt aðhald, heldur einnig það sjálf­
sagða grundvallaratriði að fólk hafi
sjálfsákvörðunarrétt yfir eigin mál­
efnum. Lýðræðið er í grunninn bara
sjálfsákvörðunarréttur hópa, sá
sami og einstaklingar hafa yfir sín­
um einkamálefnum, nema í öðru
samhengi og á öðrum skala. Ekki
er einungis til staðar sú praktíska
þörf á þjóðaratkvæðagreiðslum til
að veita yfirvöldum aðhald, heldur
einnig siðferðisleg þörf á því að fólk­
ið í landinu hafi sem mest að segja
um eigin málefni. Í tilfelli þjóða er sú
þörf best uppfyllt með aðkomu al­
mennings í ákvarðanatöku, en í til­
felli einstaklinga með sem mestum
borgararéttindum. Lýðræðishug­
sjónin snýst að mestu leyti um þess­
ar tvær hliðar á sama skildingnum;
réttinum til að ráða eigin örlögum.
Stundum er sagt að þjóðarat­
kvæðagreiðslur séu ekki markmið í
sjálfu sér, en sjálfsákvörðunarréttur­
inn er það hins vegar og þjóðar­
atkvæðagreiðslur eru ódýrt og ein­
falt tæki til að ná því markmiði.
Ein hjátrú þvælist þó mikið fyrir,
sem er að ef þjóðaratkvæðagreiðsla
myndi ógilda ákvörðun meirihluta
Alþingis, að þá væri það gríðarleg­
ur áfellisdómur yfir þinginu. Þetta
eru reyndar ekki rök gegn þjóðar­
atkvæðagreiðslum, því að jafnvel ef
slík ógilding væri áfellisdómur, þá
væri mikilvægt að hann kæmi fram.
Hitt er að ef ráðamenn upplifa óvið­
ráðanlega höfnunartilfinningu við
það eitt að meirihluti landsmanna
leggi annað mat en þeir sjálfir á til­
tekið mál, þá geta þeir rætt það við
sinn sáluhjálpara eða sálfræðing,
ellegar fundið sér starf sem brothætt
egó þeirra ræður við.
Sjálfsákvörðunarréttur þjóðarinn­
ar á í öllu falli ekki að standa og falla
með því hvort ráðamenn eða tiltekin
stofnun telji sig upplifa álitshnekki.
Aðallega er það þó órökrétt að
túlka slíka atburðarás sem áfellis­
dóm. Jafnvel ef allir þingmenn væru
strangheiðarlegir, eitursnjallir og vel
menntaðir og þjóðin vel upplýst,
væri fullkomlega eðlilegt að í eins­
taka málum væri þjóðin ósammála
meirihluta Alþingis af algerlega mál­
efnalegum ástæðum.
Í fyrsta lagi hefur kjósandi
einungis einn bókstaf á fjögurra ára
fresti til að tjá öll sín viðhorf. Sá bók­
stafur tilgreinir pakka af málefnum
sem kjósandinn verður að vega og
meta gegn hverju öðru. Sem dæmi,
ef kjósandi er gallharður kapítalisti
en á móti NATO, þá getur hann eng­
um flokki veitt fullt umboð. Þar sem
viðhorf kjósenda eru fjölbreyttari
en valmöguleikarnir verða kjósend­
ur óhjákvæmilega ósammála sínum
fulltrúum, jafnvel með upplýstu vali.
Í öðru lagi sækist fólk einungis
eftir völdum ef það er reiðubúið til
að beinlínis vinna við pólitík með
öllu sem því fylgir. Fæstir sem þó
hafa upplýsta skoðun á hverju mál­
efni hafa nokkurn áhuga á því að
beinlínis starfa við stjórnmál. Fram­
boð til Alþingis krefst persónu­
einkenna og aðstæðna sem engin
regla tryggir að hinn almenni kjós­
andi njóti. Því verður Alþingi aldrei
þverskurður af þjóðinni. Þessu til
sönnunar eru til dæmis engir op­
inberlega samkynhneigðir þing­
menn á Alþingi í dag þótt þeir ættu
hlutfallslega að vera 3–7 talsins. Hið
sama má segja um Íslendinga af er­
lendum uppruna. Þótt konur hafi
alltaf verið um helmingur þjóðar­
innar er frekar nýtilkomið að þær
þekkist í einhverjum mæli á þingi
og enn hefur fjöldi þeirra aldrei náð
helmingi. Þetta er meðal annars
vegna þess að listakosningar ein­
faldlega leiða ekki af sér þverskurð af
þjóðinni. Okkur væri hollt að hætta
að láta eins og svo sé.
Af þessu leiðir að jafnvel ef við
gefum okkur heiðarlega stjórnmála­
menn og vel upplýsta kjósendur, þá
er fullkomlega eðlilegt að málefna­
legur ágreiningur myndist reglulega
milli þings og þjóðar. Það er kannski
vandamál, en ekki áfellisdómur.
Lausnin er hins vegar einföld,
örugg og ódýr; bindandi þjóðar­
atkvæðagreiðslur að frumkvæði t.d.
10% kjósenda um mál sem Alþingi
hefur samþykkt. Ekkert gæti bætt
stjórnarfarið jafn mikið með jafn
einföldum hætti.
Eina raunverulega flækjan er
hvernig ráðamenn fást til að af­
sala sér valdinu þangað sem það á
heima. n
Eigi skal áfella„Ekkert gæti
bætt stjórnar­
farið jafn mikið með jafn
einföldum hætti.
Helgi Hrafn Gunnarsson
þingmaður Pírata
Kjallari
Leiðari
Eggert Skúlason
eggert@dv.is
„Þótt vík hafi orðið
milli vina, náðu
þau sár að gróa að lokum
og skynsemisraddir urðu
ofan á.