Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2015, Side 43

Vikublað 8.–10. september 201538 Umræða
Mest lesið
á DV.is
1 Vísað út af veitingastað í miðborginni vegna út-
lits: „Niðurlægður og hissa“
Manni var nýverið vísað
út af veitingastað við
Austurstræti í Reykja-
vík eftir að starfsfólk
taldi hann ekki vera
nógu fínan til að sitja
þar inni.
Lesið: 37.525
2 24 ára íslensk kona kom heim frá Taílandi með
lirfu í fætinum „Það er ekki gaman
eða góð tilfinning að láta éta sig lifandi,“
sagði konan.
Lesið: 33.459
3 Ungfrú Ísland ofbauð dónaskapur karlmanna
á Facebook: Bíllinn seldist á
endanum Arna Ýr Jónsdóttir skilaði
skömminni - Nýkrýnd og spennt fyrir
Miss World
Lesið: 28.948
S
amúðarhræsni fer um heim-
inn eftir að drukknaði dreng-
urinn fannst í fjöruborðinu.
Halda mætti að hvergi annars
staðar væru börn, gamal-
menni, karlar og konur að drukkna
og deyja úr hungri eða sjúkdómum.
Myndin af drengnum minnir á aug-
lýsingu: Kaupið ykkur flóttafólk.
Hvað samúðarkaup varðar hefur ís-
lenskt átak komist í erlend blöð með
myndum og viðtölum. Í einu segist
ung kona vilja taka á móti flóttafólki
og leiðir fréttamann eftir gangi í her-
bergi með rauðum Ikea-svefnsófa.
Erfitt er að sjá hve margar fjölskyldur
kæmust fyrir í herberginu. Varla gætu
margir sofið á sófanum en samúðin
bætir upp þrengslin. Blaðamaðurinn
lýsir góðvild sem líkist barnaskap.
Fréttir um íslenska gæsku fara um
Netheima og erlent útkjálkadagblað
sýnir stiklur af hjartagæskufólki sem
líður um og bendir á Ikea-svefnsófa
sem lausn á vandanum. Á öðrum
hafa ung hjón raðað saman lúðum
trékössum undan Torres-rauðvíni
frá gömlu Áfengisverslun ríkisins.
Á kassaröðinni virðist vera heklað
ömmuteppi í staðinn fyrir dýnu.
Þessu fylgir lýsing á íslenskri gest-
risni frá sögutíð, að landsmenn hafi
alltaf tekið hröktum opnum örmum
og hlúð að þeim undir sæng í bað-
stofurúmi þar sem margir sváfu sök-
um fátæktar en án kynferðislegrar
áreitni.
Nú færir þjóðin náð sína yfir á
flóttamenn en í staðinn fyrir bað-
stofurúm undir súð eru komnir
Torres-trékassar eða Ikea-svefn sófar.
Svo sigurför samúðarinnar sjáist
betur í huga lesandans er sagt að á Ís-
landi búi álíka margir og í Benidorm
en góðmennskan í sál landsmanna
sé meiri en í stjórnmálabákni
Evrópusambandsins í Brussel. En
mann grunar að eitthvað hljóti að
vera bogið við heilabú gæðaskinna
nútímans. Það er ólíkt sveitafólki for-
tíðar með sultardropa, bláar varir og
kuldabitnar kinnar á heiðarbýlum
þar sem börn sváfu í meisum fóðruð-
um með heyi. Vöggur voru ekki til hjá
fátækum.
Maður hlýtur að spyrja við núver-
andi aðstæður, hvað verður ef flótta-
mannamarkaðurinn stækkar og
breiðist út um öll Austurlönd og millj-
ónir flýja inn í dýran dauða á vegum
Pírata sjávar sem græða á stríði ofsa-
trúarmanna og Ameríkana? Hvað
gerist ef Afríka fer á kreik að fordæmi
flóttafólksins sem maður sér vel búið
á tískustrigaskóm með flotta bak-
poka og krakkar í bleikum fötum með
bangsa í fanginu og talar ensku eftir
námskeið í alþjóðamálinu. Ef fólkið
væri raunverulegir fátæklingar myndi
ekkert vera gert fyrir það. Flóttinn er
dýr og honum stjórnað af þeim sem
þekkja markaðinn.
Og hverjum er upplausnin að
kenna í heimalöndunum. Allir vita
undir niðri að Bandaríkin hafa valdið
henni og þjóðirnar sem styðja rétt-
lætisstríð þeirra. Sá sem veldur er
laus allra mála. Hann er ábyrgðarlaus
og engu líkara en hann sigi flótta-
mönnunum á Evrópu af illgirni til
þess að kæfa álfuna. Enginn þorir að
segja það sem liggur í augum uppi:
Bandaríkin eru jafn mikið guðinn
sem brást og dauðu Sovétríkin.
Ef straumur hælisleitenda verður
á heimsmælikvarða verða ekki til hér
á landi nógu margir Ikea-svefnsófar
og trékassar undan Torres-rauðvíni til
að veita þeim skjól. Og Píratarnir okk-
ar geta varla slegið í skyndi upp nógu
mörgum kojum fyrir alla þegar þeir
ná völdum á Alþingi þótt ráðagóðir
séu bæði í rófu- og málbeininu. n
Samúðarhræsni smáborgara
Guðbergur Bergsson
rithöfundur
Kjallari „Fréttir um íslenska
gæsku fara um
Netheima og erlent út-
kjálkadagblað sýnir stiklur
af hjartagæskufólki sem
líður um og bendir á Ikea-
svefnsófa sem lausn á
vandanum.
N
ýr leikhúsvetur er hafinn og
fyrsta frumsýning ársins í
Þjóðleikhúsinu var nýliðna
helgi á frumsömdu íslensku
verki, Móðurharðindunum,
leikstýrðu af höfundinum sjálfum,
Birni Hlyni Haraldssyni. Það er alltaf
ánægjuefni þegar nýtt íslenskt leikrit
er frumflutt. Þar hefur Þjóðleikhúsið
verið í fararbroddi síðustu ár líkt og
sást á dagskrá hússins á liðnum vetri
sem helgaður var íslenskum verkum.
Það sem varpaði þó skugga á
annars frábæra frumsýningarhelgi
voru ummæli nokkurra álitsgjafa í DV
um dagskrá leikhúsanna. Þar hallaði
á Þjóðleikhúsið á ósanngjarnan hátt.
Til dæmis staðhæfir Hlín Agnarsdóttir,
gagnrýnandi Kastljóssins, að Borgar-
leikhúsið standi sig mun betur en
Þjóðleikhúsið þegar kemur að nýskrif-
um í íslenskum og erlendum verkum.
„Þar er greinilegt að Borgarleikhús-
ið stendur sig betur en Þjóðleikhúsið
með nýju verki eftir Tyrfing Tyrf-
ingsson Auglýsing ársins, Flóð, nýju
heimildaverki um snjóflóðin á Fla-
teyri og Súðavík eftir Hrafnhildi
Hagalín og Björn Thors. Mótvægið við
Tyrfing í Þjóðleikhúsinu er ef til vill
Heiðar Sumarliðason en leikrit hans
Garðabær 90210 er eitt af samstarfs-
verkefnum leikhússins,“ segir Hlín.
Hlín minnist hins vegar engu orði
á verkið sem frumsýnt var nú um
helgina. Móðurharðindin eftir Björn
Hlyn er frumsamið íslenskt leikrit sem
leikstýrt er af höfundinum sjálfum –
eitthvað sem ekki er algengt í íslensku
leikhúsi. Að minnast ekki á það í upp-
talningu á nýjum íslenskum leikritum
í vetur hlýtur að vera yfirsjón af hálfu
Hlínar sem svo sannarlega hefur sýnt
íslenskri leikritun mikinn áhuga, bæði
sem gagnrýnandi og einnig sem höf-
undur og dramatúrg.
Fyrir utan Móðurharðindin þá mun
annar höfundur leikstýra sínu eigin
verki, Heiðar Sumarliðason, en leikrit
hans (902)210 Garðabæ er samstarfs-
verkefni í Þjóðleikhúsinu. Annað sam-
starfsverkefni er dansverkið Kvika eftir
Katrínu Gunnarsdóttur, sem frumflutt
verður í Kassanum. Þjóðleikhúsið er
svo einnig afar stolt af nýju íslensku
barnaleikriti sem Karl Ágúst Úlfsson
og Sigurður Sigurjónsson skrifuðu sér-
staklega fyrir Þjóðleikhúsið og byggir á
ævintýrinu Umhverfis jörðina á átta-
tíu dögum í leikstjórn Ágústu Skúla-
dóttur. Einn af álitsgjöfum DV, Snæ-
björn Brynjarsson, minnist einmitt á
að stofnanaleikhúsin gleymi oft að búa
til gott barnaleikhús.
Þegar þetta er tekið saman er ljóst
að staðhæfingin um að Borgarleikhús-
ið standi sig betur í íslenskri leikritun
í vetur er röng og í raun er óskiljan-
legt að enginn af álitsgjöfum DV skuli
hafa minnst á opnunarverk Þjóðleik-
hússins í ummælum sínum.
Konur í meirihluta
í Þjóðleikhúsinu
En það er fleira sem er athugunar-
vert í greininni. Hlín segir halla á kon-
ur í Þjóðleikhúsinu. „Borgarleikhúsið
stendur sig betur í gömlu klassíkinni
og fær konur til að leikstýra,“ segir Hlín.
Þarna er aftur um ósanngjörn um-
mæli að ræða. Í Borgarleikhúsinu
leikstýra þrjár konur nýjum verkum
í vetur. Borgarleikhússtjórinn sjálfur,
Kristín Eysteinsdóttir, leikstýrir verk-
inu At, Yana Ross leikstýrir Mávinum
og Unnur Ösp Stefánsdóttir leikstýrir
söngleiknum Mamma mia.
Ef við lítum á dagskrá Þjóðleik-
hússins þá mun fastráðni leikstjóri
hússins, Una Þorleifsdóttir (sem einnig
var ekkert minnst á í umræddri blaða-
grein, en fastráðinn leikstjóri Þjóðleik-
hússins gegnir viðamiklu hlutverki í
allri listrænni stjórnun hússins) leik-
stýra sænska nútímaverkinu Um það
bil eftir Jonas Hassan Kehmiri. Selma
Björnsdóttir leikstýrir vampíruleik-
ritinu Hleyptu þeim rétta inn, á stóra
sviðinu, auk þess að leikstýra Í hjarta
Hróa hattar ásamt Gísla Erni Garðars-
syni. Ágústa Skúladóttir leikstýrir svo
barnasýningunni Umhverfis jörðina á
áttatíu dögum.
Það er einnig staðreynd að annað
árið í röð er meirihluti listrænna
stjórnenda í Þjóðleikhúsinu konur.
Jöfn hlutföll karla og kvenna eru í list-
ráði Þjóðleikhússins og fastráðinn
leikstjóri hússins er kona. Staðhæfing
Hlínar um að Borgarleikhúsið standi
sig betur í að fá konur til að leikstýra er
því einnig röng.
Eflum gagnrýna umræðu
Eitt af markmiðum Þjóðleikhússins
í ár er að efla gagnrýna umræðu um
leikhús. Það gerum við til dæmis með
umræðum eftir sýningar, en listrænir
stjórnendur og leikarar sitja alltaf
fyrir svörum eftir sjöttu sýningu á öll-
um verkum hússins. Við erum einnig
að skipuleggja málþing í tengslum
við valdar sýningar í húsinu og verð-
ur fyrsta málþingið haldið þann 20.
september í tengslum við leikritið 4.48
Psychosis eftir Söruh Kane. Þar munu
fulltrúar frá geðheilbrigðissviðum,
kirkjunni og leikhúsinu ræða þessa
umdeildu sýningu ásamt listrænum
stjórnendum og dramatúrgum.
Þjóðleikhúsið hefur einnig ráðist í
framleiðslu á fræðsluefni fyrir grunn-
skóla landsins í tengslum við sýn-
inguna Hleyptu þeim rétta inn sem
fjallar um brýn málefni eins og einelti,
stöðu innflytjenda og ábyrgð foreldra
og er ljóst að sú sýning mun vekja
mikla athygli hér á landi, eins og hún
hefur gert í Noregi og víðar þar sem
hún hefur verið sett á svið.
Gagnrýnendur eru boðnir vel-
komnir í Þjóðleikhúsið og leikhúsið
fagnar gagnrýnni umræðu. En gæta
verður sanngirni í þeirri umræðu og
það vantaði því miður upp á í grein DV
um leikárið. n
Gagnrýnum ekki fyrirfram
Símon Birgisson
Dramatúrg Þjóðleikhússins
Kjallari