Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2015, Síða 36

Helgarblað 29. október–2. nóvember 201536 Fólk Viðtal
Endurkoman, nýjasta skáldsaga Ólafs Jóhanns Ólafssonar, er
væntan leg á næstu dögum. Þetta er önnur bókin sem kemur út eftir Ólaf Jóhann
þetta árið, sú fyrri er ljóðabókin Almanakið. Blaðamaður sló á þráðinn til Ólafs
Jóhanns í New York, en þar starfar hann sem aðstoðarforstjóri Time Warner.
Ó
lafur Jóhann er fyrst spurð-
ur um efni hinnar nýju
skáldsögu. „ Aðalpersónan
Magnús er hálfíslenskur
læknir sem býr í New York
og fæst við rannsóknir á fólki
sem er með svokallað „locked-in
syndrome“, það er að segja er læst
inni í eigin líkama og getur ekki tjáð
sig,“ segir Ólafur Jóhann. „Ég byggi
starf sögupersónunnar að hluta til
á rannsóknum bresks læknis sem
ég fór að fylgjast með fyrir mörgum
árum. Hann taldi að það fólk sem
af einhverjum orsökum lægi í dái
væri ekki allt heiladautt, í einhverju
þeirra kynni að leynast meðvitund
og fann upp aðferð til að komast í
samband við það.
Aðalpersóna mín fæst við rann-
sóknir á fólki sem liggur í dái. Hann
fær til sín sjúkling sem vekur athygli
hans af ýmsum ástæðum og hef-
ur á tilfinningunni að inni í löm-
uðum skrokknum leynist meðvit-
und. Á sama tíma er hann að gera
upp samband sitt við ástkonu sína
og samband hans við foreldra sína,
sem hefur verið stirt, er endurvak-
ið. Þetta eru helstu þemu bókar-
innar.“
Eins og að horfa á ljós slokkna
Það er skelfileg tilhugsun að vera
læstur inni í líkamanum og geta ekki
tjáð sig. Þetta er nokkuð sem mað-
ur veit að margir hugsa um. Hvenær
fórst þú að
velta þessu fyr-
ir þér?
„Það er
eins konar
skilgreining
á helvíti að
vera læstur
inni í eigin lík-
ama og geta
ekki tjáð sig.
Náinn vinur
minn, Ólafur
Ragnarsson
bókaútgefandi,
fékk þennan
skelfilega sjúk-
dóm, MND.
Að fylgjast
með þróun
sjúkdómsins
var eins og að
horfa á ljós
slokkna í hverj-
um gluggan-
um á fætur öðr-
um í háhýsi. Líkaminn er lamaður
meðan heilinn starfar fullkomlega
en að lokum getur manneskjan
ekki einu sinni opnað augun, hvað
þá hreyft fingur eða útlimi. Ég hef
kynnst fleirum sem fengu þennan
sjúkdóm. Þetta er skelfilegt upp á
að horfa. Í þessum tilvikum var vit-
að að einstaklingarnir væru með
fullri vitund. En ég fór að velta
því fyrir mér, hvað ef maður væri
lamaður með fullri vitund en allir
héldu að maður væri heiladauður.
Það er eins og að vera grafinn lif-
andi. Þetta á við um konuna sem
vekur athygli læknisins.“
Aðalpersónur þínar eru yfirleitt
fremur ófullkomnar manneskjur,
glíma við ýmsa erfiðleika og búa
ekki yfir hugarró. Af hverju verða
þannig manneskjur að aðalpersón-
um í bókum þínum?
„Ég hef lítið gaman af að skapa
karaktera sem eru ekki flóknir og
mér finnst að það verði að vera
einhver átök innra með þeim. Sá
heimur sem heillar mig einna mest
er innri heimur fólks, það sem er að
gerast í sálarlífi þess.
Það er tvennt sem maður þarf
að gera þegar maður er að skrifa
bækur. Maður þarf að halda athygli
lesenda en maður þarf líka að
halda eigin athygli allan þann tíma
sem maður er að skrifa bókina.
Það gerist ekki nema persónan sé
athyglisverð og búi yfir svo mikl-
um víddum að manni leiðist ekki
og missi ekki áhugann á henni. Það
er kannski þess vegna sem ég hef
tilhneigingu til að smíða karaktera
sem eiga ekki sjö dagana sæla.“
Varstu lengi að vinna þessa bók?
„Meðgöngutími bóka minna er
drjúgur og eftir á er erfitt að átta
sig á því hvað kom fyrst og hvað
fylgdi á eftir. Það eru fjögur ár síð-
an síðasta skáldsaga mín, Málverk-
ið, kom út, ég hef verið að vinna að
þessari bók síðan. Þrjú til fjögur ár
virðist vera sá tími sem ég þarf til
að skrifa skáldsögu.“
Fyrr á árinu kom út fyrsta ljóða-
bók Ólafs Jóhanns, Almanakið,
sem fékk góða dóma, en vatns-
litamyndir í bókinni eru eftir son
hans og alnafna. Ólafur Jóhann er
spurður hvort hann hafi kviðið við-
tökum við þessari fyrstu ljóðabók.
Hann segir að svo hafi ekki ver-
ið. „Ég var búinn að vera með hana
í vinnslu í áratug. Þegar maður er
orðinn þetta
gamall send-
ir maður ekki
frá sér bók fyrr
en maður er
orðinn sáttur
við hana sjálf-
ur. Í fyrra var
ég spurður
hvort ég
næði að skila
Endurkom-
unni þannig
að hún gæti
komið út fyrir
jólin 2014. Ég
sagði að ég
vildi láta hana
bíða, einfald-
lega vegna
þess að það er
gott að láta
hluti liggja
um tíma og
koma síð-
an að þeim
ferskur og
sjá þá með
nýjum aug-
um. Þá fer maður yfir smáatriðin,
lagar og pússar og veit um leið að
maður er búinn að gera eins vel og
maður getur. Bókin kemur svo út og
þarf að spjara sig sjálf. Þetta er eins
og að fylgjast með barni sínu flytja
að heiman. Maður er búinn að gera
allt sem maður gat til að koma því á
legg og undirbúa það fyrir heiminn
en síðan verður það að spila upp á
eigin spýtur.“
Fjölskyldan í fyrirrúmi
Ólafur Jóhann hefur fyrir venju
að skrifa fyrir hádegi og sinna síð-
an annarri vinnu, en hann hefur
undanfarin ár starfað sem aðstoðar-
forstjóri Time Warner. „Öll þurfum
við að finna þann gang í lífinu sem
hentar okkur best og ég er mjög
vanafastur. Vanafesta er það sem ég
þarf á að halda til að virka sem best,“
segir hann. „Ég byrja daginn alltaf á
því að skrifa og alveg frá því ég byrj-
aði að pára hefur sá tími hentað mér
best. Ég skrifa ekki lengur en í tvo til
þrjá tíma, þá er ég orðinn þurraus-
inn. Þetta er eins og að hella úr
mjólkurbrúsa, maður finnur þegar
síðasti dropinn er búinn og þá þýð-
ir ekki að halda áfram. Eftir að hafa
skrifað fer ég á kontórinn og vinn
nokkuð lengi fram eftir.“
Hvað felst í því að vera aðstoðarfor-
stjóri Time Warner?
„Það sem er á minni könnu er að
móta í stórum dráttum stefnu fyrir-
tækisins. Það eru mörg fyrirtæki
og einingar innan Time Warner
og mitt starf og samstarfsmanna
minna byggist á því að sigla í rétta
átt. Ef ísjakar eru á leiðinni verðum
við að vita af þeim svo við skellum
ekki á þeim. Ef það eru líkur á að
meira veiðist á einum stað en öðr-
um þá förum við þangað.“
Ólafur Jóhann hefur síðustu ára-
tugi búið í Manhattan ásamt eigin-
konu sinni, Önnu Ólafsdóttur, og
þau eiga þrjú börn, Ólaf Jóhann,
Árna og Sóleyju. Börnin tala öll
reiprennandi íslensku og faðir
þeirra segir þau öll vera mikla Ís-
lendinga í sér. „Öll þeirra skóla-
ganga hefur verið í Bandaríkjun-
um en þau tala íslensku, ekki bara
við okkur foreldrana heldur tala
þau líka saman á íslensku, sem mér
þykir vænt um. Þeim finnst afskap-
lega gott að vera á Íslandi.“
Mikill erill fylgir starfi aðstoðar-
forstjóra Time Warner og Ólafur
Jóhann er spurður hvort hann geti
verið jafn mikið með fjölskyldunni
og hann vildi. Hann segir: „Ég ákvað
fyrir löngu að láta það ekki henda
mig að ég rankaði við mér og segði:
„Nú eru börnin mín farin að heiman,
ég vildi að ég hefði eytt meiri tíma
með þeim.“ Ég var mjög ungur þegar
einn samstarfsmanna minna, sem
var miklu eldri en ég, vaknaði upp
við vondan draum og uppgötvaði
að tíminn líður ansi hratt. Það virt-
ist ekki vera langt síðan dóttir hans
var smábarn en nú var hún farin að
heiman og í háskóla. Hann sagði:
„Ég vildi að ég hefði …“
Ég hef alltaf látið fjölskylduna
vera í algjöru fyrirrúmi. Ef ég gerði
það ekki fyndist mér ég ekki vera að
sinna hlutverki mínu. Í starfi mínu
gæti ég verið úti hvert einasta kvöld,
hvort sem það er við frumsýningu á
bíómynd eða í þessum og hinum
kvöldverðinum. Ég get ekki alveg
sleppt því en ég sleppi öllu sem ég
þarf ekki nauðsynlega að gera. Ég
hef alltaf haft það þannig.
Ég held að ég hafi varla misst af
foreldrafundi, hvorki hjá strákun-
um, sem nú eru komnir í háskóla,
eða hjá Sóleyju. Þegar krakkarnir
spila fótbolta eða eitthvað slíkt
þá reyni ég að fara og horfa á og
skýst úr vinnunni til þess. Ég ráð-
legg starfsmönnum mínum að gera
það sama. Til að geta staðið sig í
vinnu verður fólk að vera ánægt. Ef
það hefur samviskubit yfir því að
vera ekki að sinna fjölskyldu sinni
þá nær það ekki að einbeita sér og
sinna starfinu. Ég hvet það fólk sem
ég hef umsjón með innan fyrirtæk-
isins til að hafa jafnvægi í lífinu.“
Ertu lítið fyrir veisluhöld?
„Ég hef mjög gaman af að vera
með vinum og vandamönnum í
góðra vina hópi, en stórar samkom-
ur þykja mér ekkert sérstaklega
skemmtilegar.“
Þrjátíu ára brúðkaupsafmæli
Nú held ég að margir menn í þinni
stöðu væru fráskildir, sumir jafnvel
margfráskildir, af hverju ert þú það
ekki?
„Ætli ástæðan sé ekki einfald-
lega sú að ég á svo góða konu. Á
næsta ári erum við Anna búin að
vera gift í þrjátíu ár. Við segjum
stundum hvort við annað að við
séum greinilega ekki að fylgja tísk-
unni og ættum kannski að fara að
endurmeta þetta allt saman!
Ég hef gaman af að gantast við
krakkana og hef alltaf gert. Þau eru
fljót að sjá að ekki er mark takandi
Mér finnst ég alltaf vera strákur
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
„Að fylgjast með
þróun sjúkdóms-
ins var eins og að horfa
á ljós slokkna í hverjum
glugganum á fætur öðr-
um í háhýsi. Líkaminn er
lamaður meðan heilinn
starfar fullkomlega en að
lokum getur manneskjan
ekki einu sinni opnað
augun, hvað þá hreyft
fingur eða útlimi.
Rithöfundurinn „Ef maður ætlar að
koma einhverju í verk þá verður maður að
sitja við skrifborðið.“ MyndiR AhRon FostER
Aðstoðarforstjóri
time Warner „Ég
hvet það fólk sem ég
hef umsjón með innan
fyrirtækisins til að
hafa jafnvægi í lífinu.“