Skagfirðingabók - 01.01.2012, Síða 84

SKAGFIRÐINGABÓK
Reykjavík, vinur Fortescues, um að
hann fengi að stunda laxveiðar í Sæ­
mundará (Staðará) í Skagafirði. Síðar
sagði Fortescue frá því að Pálmi hefði
varað sig við því að ekki væri mikið
um lax í ánni og hefði það reynst rétt,
en hann hefði hins vegar notið dvalar­
innar á Reynistað þar sem hann var á
hverju sumri í meira en áratug.10 Fort­
escue var mikill sómamaður og
aufúsu gestur á hverj um bæ í Sæ­
mundarhlíð. Þá laxa sem hann veiddi
gaf hann húsfreyjum til soðningar.
Jafnan var Fortescue uppá búinn að
hætti enskra hefðarmanna í lystitúr.
Fortescue er öllum minnisstæður sem
honum kynntust. Hann kom við sögu
hernáms Breta á Íslandi eins og Þór
Whitehead lýsir í bók sinn i Stríð fyrir
ströndum, og átti sinn þátt í því að
sætt a íslensk stjórnvöld við hernáms­
stjórnina auk þess sem hann skipu­
lagði net njósnara í samvinnu við Jó­
nas Jónsson frá Hriflu, sem virkjaði
umboðsmenn Tímans um land allt. Ég
hafði ekki minnstu hugmynd um
þess a sögu þegar ég sótti hesta fyrir
Fortescue á árum mínum á Reynistað
eða sniglaðist eitthvað í kringum hann
og sá hvernig enskir hefðarmenn
bjuggu sig til veiða og útivistar. Hann
hafði starfað fyrir bresk stjórnvöld,
kennt við Eton menntaskólann, en frá
1945 helgaði hann sig garð­ og blóma­
rækt í Suður­Devon og var talinn eiga
einn fegursta blómagarð í Englandi.
Breyttu Fort escue­ hjónin garði sínum
í sjálfs eignarstofnun til að hann yrði
rækt aður eftir þeirra dag. Gekk það
eftir og enn þann dag í dag er unnt að
heimsækja Garden House og sjá Fort­
escue­garðinn.
Eftir dvöl sína á Reynistað sumarið
1963 kom Fortescue í heimsókn til
foreldra minna á heimili okkar í
Reykja vík og snæddi hádegisverð með
okkur. Þá var rætt um að ég færi til
Englands og dveldist hjá honum og
konu hans Katherine og lærði ensku,
en fað ir minn skrifaði eftir heimsókn
hans í Reykjavíkurbréf Morgunblaðs ins:
Öll lönd hafa tekið miklum breyting­
um á síðustu 1–2 mannsöldrum. Í
hin um gamalbyggðu, þéttbýlli lönd­
um verða menn þó trauðla breyting­
anna eins varir og á Íslandi. Enginn
vafi er á, að land okkar hefur að því er
til mannvirkja tekur, gjörbreytzt að
ásýnd á síðustu 30–40 árum, svo ekki
sé talað um hálfa öld eða lengur. Hér
í Reykjavík dvaldi nú í vikunni á
heimleið norðan úr Skagafirði Eng­
lendingur, Fortescue, fyrrverandi
kennari við Eton­skóla, sem fyrst
kom til landsins 1912 eða fyrir 51 ári.
Þá kom hann til Akureyrar og gekk
þaðan til Seyðisfjarðar. Árið eftir fór
hann ríðandi frá Akureyri til Reykja­
víkur. Síðan hefur hann iðulega
komið til landsins og því fylgst betur
með þróun þess en flestir aðrir. Þessi
aldni heiðursmaður sagði Íslendinga
að sínu viti hafa við tvenn alvarleg
vandamál að etja: Of snögga auðlegð
og of skjótan flutning úr sveitum til
bæja.11
Ellefu árum eftir að þessi orð um Fort­
escue birtust í Morgunblaðinu mátti
lesa við hann langt viðtal eftir Hans
84
10 Lionel S. Fortescue: Netaför á laxi í Norðurlandsám á Íslandi, Morgunblaðið, 26. október 1966.
11 Morgunblaðið, Reykjavíkurbréf, 8. september 1963.