Skagfirðingabók - 01.01.2012, Page 93

fjáraflamaður, en bræður hans fengu
mildari dóm.
Eiginkona Árna Gíslasonar og móð­
ir Halldóru var Guðrún Sæmunds­
dótt ir, dóttir Sæmundar Eiríkssonar
lögréttumanns á Ási í Holtum, Rang­
árvallasýslu, og Guðríðar Vigfúsdótt­
ur frá Hlíðarenda í Fljótshlíð. Guð­
ríður var dóttir Vigfúsar Erlendssonar
hirðstjóra og lögmanns á Hlíðarenda.
Heimildir frá þessum tíma eru
glopp óttar, og er því nokkur óvissa
um það sem hér fer á eftir. Hér verður
miðað við að Halldóra hafi alist upp
hjá foreldrum sínum, en hugsanlegt er
að hún hafi um tíma dvalist annars
staðar, jafnvel á Hólum, þar sem föð­
urbróðir hennar var ráðsmaður. Hall­
dóra mun hafa fæðst árið 1547, annað
hvort á Hóli í Bolungarvík eða í
Vatnsfirði við Ísafjarðardjúp. Hún var
því þriggja ára þegar siðaskiptin
geng u um garð í Hólabiskupsdæmi,
en í Skálholtsbiskupsdæmi varð sú
breyting að nafninu til nokkru fyrr,
eða um 1541. Ástæðan fyrir því að
foreldrar Halldóru tengdust Vatns­
firði, var sú að Guðrún móðir hennar
var einbirni og einkaerfingi foreldra
sinna. Föðurbróðir Guðrúnar hét Jón
Eiríksson og var prestur í Vatnsfirði.
Hann var auðugur maður, en átti eng­
in börn. Guðrún átti því framtíðar
arfsvon í eigum hans. Á þessum árum
voru mikil átök um þessar eignir, og
fóru þau Árni og Guðrún vestur til að
gæta hagsmuna sinna.1
Halldóra ólst upp þar vestra til 7 ára
aldurs. Vorið 1554 afhenti faðir henn­
ar Vatnsfjarðarstað2 og fluttist að Mel­
stað (eða Mel) í Miðfirði. Þar bjuggu
þau í þrjú ár, til 1557,3 síðan tvö ár á
Stóru­Borg í Víðidal,4 og var Árni þá
sýslumaður í Húnavatnssýslu. Árið
1559 varð hann umboðsmaður Þing­
eyraklaustursjarða og fluttist fjöl­
skyld an þá að Þingeyrum.5 Þar bjuggu
þau í 10–11 ár, eða til 1569 eða 1570,
og var Halldóra þá orðin 23 ára gömul
og komin vel á giftingaraldur. Eflaust
hefur heimilislífið á Þingeyrum verið
fjörugt, því að börnin voru 10 talsins,
þrír synir og 7 dætur. Þetta var mann­
vænlegur hópur. Synirnir (Hákon,
Gísli og Sæmundur) urðu allir sýslu­
menn, og dæturnar (Guðrún, Hall­
dóra, Ingibjörg, Sigríður, Hólmfríður,
Solveig og Anna) giftust síðar meiri
háttar mönnum. Þarna var einnig auð­
ur í garði miðað við það sem þá
tíðkaðist hér á landi.
Þingeyrar voru höfuðból og höfðu
lengi verið eitt mesta menntasetur
landsins. Klaustrið, sem stofnað var
1133, var þá nýlega aflagt, en ábótinn
gamli, Helgi Höskuldsson, hefur
líklega enn verið á staðnum og hirt
um eigur þess, meðal annars hið forna
93
1 Sjá t.d.: Jón Espólín: Íslands árbækur í söguformi IV, Kmh. 1825, 105. Bogi Benediktsson: Sýslu­
mannaæfir I, Rvík. 1881–84, 514–16 og IV, Rvík 1909–15, 600–1. Árni átti jörðina Hól í
Bolungarvík, og er líklegt að fjölskyldan hafi búið þar, a.m.k. að hluta, þegar hún var þar vestra.
Sjá Ættartölusafnrit séra Þórðar Jónssonar í Hítardal I, Rvík 2008, 443.
2 DI = Íslenskt fornbréfasafn XII, 676–7.
3 DI XII, 755–6, 776, XIII 29–30, 124, 156–8, 179–80, 182–3, 187–92. Árni var í Kaupmanna­
höfn veturinn 1555–56, og kom þaðan með sýsluvöld í Húnavatnssýslu, sbr. DI XIII, 157–8.
4 DI XIII, 199–200, 292–3, 312–13. Árni keypti Stóru­Borg vorið 1556, en fluttist þangað
vorið 1557.
5 Guðrún, hálfsystir Halldóru, giftist á Þingeyrum 24. september 1559. DI XIII, 439–40.
HALLDÓRA ÁRNADÓTTIR