Fréttatíminn - 18.12.2015, Blaðsíða 98

98 bækur Helgin 18.-20. desember 2015
 RitdómuR SyndaRinn Ólafur Gunnarsson
Yrsa hrifsar toppsætið
Yrsa náði toppsætinu á Metsölulista
Eymundsson þessa vikuna, en hún
og Arnaldur hafa undanfarnar vikur
skipst á að vera í fyrsta sæti. Í þriðja
sæti er Stóri skjálfti eftir Auði Jóns-
dóttur.
1 Sogið Yrsa Sigurðardóttir
2 Þýska húsið Arnaldur Indriðason
3 Stóri skjálfti Auður Jónsdóttir
4 Þín eigin goðsaga Ævar Þór Benediktsson
5 Mamma klikk! Gunnar Helgason
6 Stríðsárin 1938 - 1945 Páll Baldvin Baldvinsson
7 Eitthvað á stærð við alheiminn Jón Kalman Stefánsson
8 Og svo tjöllum við okkur í rallið
Guðmundur Andri Thorsson
9 Hundadagar Einar Már Guðmundsson
10 Endurkoman Ólafur Jóhann Ólafsson
Listinn er byggður á sölu í verslunum Pennans-Eymundsson dagana 9.-15. desember.
metSöluliSti eymundSSon

 ljóð Sölvi BjöRn SendiR fRá SéR tvæR BækuR
H andritin að báðum þessum bókum voru tilbúin og eftir að ég tók þá ákvörðun að fresta útgáfu skáld-
sögu sem ég hef verið að vinna í fór ég að
grúska í öðru efni sem endaði með útgáfu
þessara tveggja bóka,“ segir Sölvi Björn
Sigurðsson þegar spurt er hví hann hafi
sent frá sér tvær ljóðabækur í einu. „Þær
eru það ólíkar í innihaldi og efnistökum,
þótt báðar séu ljóðabækur, að mér fannst
ljóðin í þeim ekki eiga heima í einni bók.“
Nafn bókarinnar 50 1/2 sonnetta vekur
forvitni, leynist hálf sonnetta þarna? „Hún
er reyndar rúmlega hálf,“ segir Sölvi og
hlær. „Þetta byrjaði á gjörningi þar sem
ég ætlaði að yrkja 101 sonnettu og sótti um
hundrað þúsund króna styrk til Menning-
arnætur til þess. Mér voru hins vegar veitt-
ar fimmtíu þúsund krónur þannig að þá
fannst mér við hæfi að hafa þær fimmtíu og
hálfa til að vinna fyrir kaupinu mínu. Það
var nú ærið nóg og reyndar bara heppilegt
þegar á hólminn var komið að þær þurftu
ekki að vera 101. Þetta var dálítill gjörn-
ingur þar sem fólk gat pantað hjá mér sonn-
ettur um ákveðið yrkisefni sem það hafði í
huga og ég reyndi að fella það inn í formið.“
Hvers vegna valdirðu sonnettuformið,
er það ekki úrelt? „Ekki finnst mér það.
Það má alltaf endurnýja gamalt form. Sumt
þarna er alveg eftir bókinni en annað er
togað og teygt í nýjar áttir og það er alltaf
gaman að gera tilraunir með svona fast
form.“
Auk eigin sonnetta eru í bókinni þýð-
ingar Sölva á sonnettum ýmissa frægra
skálda, þarna eru þýðingar á Baudelaire,
Rimbaud, Byron, Keats og Shakespeare,
svo nokkrir séu nefndir. Hvers vegna eru
þeir þarna. „Þessar þýðingar hafa tínst til í
gegnum árin, voru ekki hluti af gjörningn-
um. Baudelaire hringdi ekki og bað mig
að þýða sig enda er sú sonnetta eitt fyrsta
ljóðið sem ég þýddi, fyrir 20 árum eða svo.
Ég notaði bara tækifærið til að hafa þess-
ar þýðingar með úr því ég ákvað að safna
þessu saman á bók.“
Hin bókin, Kristalsaugað – þjóðsaga, er
af allt öðrum toga. Hvað segirðu mér um
tildrög hennar? „Uppsprettan er þjóðsagan
um Silunga-Björn sem hafði það orð á sér
í fyrndinni að hafa búið ofan í vatni. Mér
fannst það dálítið spennandi tveggja heima
hugmynd. Og það óræða, eða dulræna í
þeirri hugmynd er partur af þeim dulræna
blæ sem bókin tók á sig. Einhvern veginn
komu þessar myndir til mín í þeirri óræðu
sýn og röðuðu sér svona einkennilega upp.
Ég leyfði því bara að vera, þannig að and-
rúmsloftið og myndirnar gætu kannski
á endanum fært einhverjum þessa sýn ef
hann hefði nennu til að kafa á djúpið.“
Kristalsaugað er myndskreytt af Sölva
sjálfum og sex ára dóttur hans og stemn-
ingin í myndunum rímar vel við dularfulla
stemningu ljóðanna. „Þetta var svona fjöl-
skylduverkefni. Mér fannst bókin alveg
mega við þessari myndskreytingu og jafn-
vel þurfa á því að halda. Myndirnar auka á
þennan óræða blæ sem ríkir í ljóðunum.“
Sölvi segir jólavertíðina vera mun ró-
legri þegar menn séu með ljóðabækur en
skáldsögur og hann hafi notið þess að vera
í hægari takti en oft áður. Strax eftir ára-
mótin taka síðan áframhaldandi skáldsögu-
skrif við, vill hann upplýsa um hvað sagan
er? „Þetta er ættarsaga úr nútímanum með
smá ævintýri í bland. Þjóðfélagssaga sem
segir af atburðum með sterku plotti, þann-
ig að það er smá spenna í þessu líka.“
Ekki skáldævisaga samt, verða ekki allir
að skrifa þær? „Langt frá því, en það kemur
örugglega að því einhvern tíma að maður
skrifi eina slíka. Eru ekki allir að því núna?
Maður verður að fylgjast með.“
Friðrika Benónýsdóttir
fridrika@frettatiminn.is
Vann fyrir kaupinu sínu
Þjóðleikhúsið hefur
tryggt sér réttinn á
barnabókinni Mömmu
klikk! eftir Gunnar
Helgason sem kom út í
haust. Bókin hefur notið
gríðarlegra vinsælda
og er nú í fyrsta sæti
á sölulistum barnabóka.
Mamma klikk! fjallar,
að sögn Símonar Birgissonar, dramatúrgs hjá Þjóðleik-
húsinu, á hjartnæman og drepfyndinn hátt um alvarlegt
málefni og er ætluð allri fjölskyldunni til lestrar.
Leikgerð upp úr bókinni verður unnin í Þjóðleikhús-
inu á árinu en stefnt er á að verkið rati á fjalir Þjóðleik-
hússins veturinn 2016 – 2017.
Mamma klikk! verður leikrit
Það er brjálað að gera í prentverkinu
þessa dagana því vinsælustu bækur
vertíðarinnar eru sumar komnar í
þriðju prentun. Meðal annarra bóka
sem slíkra vinsælda njóta má nefna
Stóra skjálfta eftir Auði Jónsdóttur,
Dimmu eftir Ragnar Jónasson og
Þína eigin goðsögu eftir Ævar Þór
Benediktsson.
Ýmsum þykir eflaust undarlegt að
metsölubækur þeirra Yrsu og Arnaldar
séu ekki prentaðar oftar en einu sinni
en ástæðan er einfaldlega sú að
útgefendur gera ráð fyrir roksölu á
þeim bókum og eru þær því prentaðar
í risaupplögum strax í fyrstu prentun.
Auður, Ragnar og Ævar í þriðju prentun
Ólafur Gunnarsson er einstakur í íslenskri rithöfundastétt. Sögur hans
eru breiðar og umfangsmiklar og þar er allt undir; mannskepnan birtist
í öllum sínum breyskleika, enginn er alvondur eða algóður og einfaldar
lausnir fyrirfinnast ekki. Oft eru trúarleg stef undirliggjandi, það er
tekist á um hinstu rök tilverunnar, spurt um sekt og sakleysi og ekki
síst um fyrirgefninguna. Getur Guð fyrirgefið nasistum? Og ef Guð
getur það ekki hvernig á þá aum mannskepnan að fyrirgefa öðrum?
Syndarinn er sagður sjálfstætt framhald síðustu skáldsögu Ólafs,
Málarans, en hún er þó í beinu framhaldi, hefst sama kvöld og Málar-
anum lýkur og væntanlega er erfitt fyrir lesendur sem ekki hafa lesið
Málarann að átta sig á hvað er í gangi til að byrja með. Hér er það
þó ekki hinn misheppnaði listmálari Davíð Þorvaldsson sem er í for-
grunni, þótt hann komi vissulega mikið við sögu, heldur erkióvinur
hans sjálfútnefndi snillingurinn Illugi Arinbjarnar sem í upphafi sögu
er að sýna verk sín í sjálfu MoMa í New York við mikla hrifningu og
tilheyrandi uppslátt í blöðum. Ekki eru þó allir jafn
hrifnir og gamall kósakki sem viðstaddur er opnun
sýningarinnar kallar listmálarann lygara og setur
punktinn yfir i-ið með því að kveikja í sér inni í sýn-
ingarsalnum. Saga þessa gamla kósakka verður svo
kveikjan að næstu myndaröð málarans, myndaröð
sem ekki vekur jafn mikla hrifningu.
Syndarinn er feikilega umfangsmikil skáldsaga,
hér er rokkað milli áratuga eins og ekkert sé og síðari
heimsstyrjöldin miðpunktur sögunnar þótt Illugi og
co séu að stunda sínar syndir á síðustu árum níunda
áratugar síðustu aldar. Þegar til sögunnar er kvaddur
íslenskur rithöfundur í Kaupmannahöfn á stríðsár-
unum sem gengur til liðs við nasista er lesandinn
farinn að velta því fyrir sér hvert höfundur sé eigin-
lega að fara, hvort sagan sé ekki að losna á saum-
unum og lenda út í móa. Svo reynist auðvitað ekki
vera, til þess er Ólafur alltof flinkur sögumaður, og
hann dregur alla þræði saman að lokum með glæsi-
brag eins og hans er von og vísa. Hann er ekki lærisveinn Dostojevskís
fyrir ekki neitt.
Persónusköpun Ólafs er kapítuli út af fyrir sig. Hann er lítið fyrir
það að skapa einhverja meðaljóna, hér eru allir „larger than life“, stór-
brotnir í öllum sínum mistökum, kannski einum of stórbrotnir – og á
það jafnt við um kvenpersónur og karla. Lesandinn á dálítið erfitt með
að „kaupa“ þetta fólk hvað þá að samsama sig því eða finna til samúðar
og því hafa örlög þess ekki nein djúpstæð áhrif á hann. Sem er synd
þar sem sagan er sterk og veltir upp mörgum mikilvægum spurning-
um, ekki síst um ritun mannkynssögunnar sem, eins og allir vita, er
alltaf skrifuð af sigurvegurunum og sleppir því sem varpar skugga á
þá sjálfa. Ólafur Gunnarsson gefur ekki mikið fyrir þá söguritun og sú
ósk er heitust í brjósti lesanda sem leggur frá sér Syndarann að lestri
loknum að hann haldi áfram að segja okkur til syndanna – við þurfum
á því að halda. -fb
Hinn íslenski Dostojevskí

Syndarinn
Ólafur Gunnarsson
JPV-útgáfa 2015
Gunnar Helga-
son er leikari að
mennt og kann
væntanlega vel
við sig í Þjóð-
leikhúsinu. Ævar Þór er á mikilli siglingu og Þín
eigin goðsaga er komin í þriðju prentun.
Stóri skjálfti
Auðar Jónsdóttur
er í þriðja sæti.
Sölvi Björn Sigurðsson sendi nýlega frá sér tvær ljóðabækur í einu: 50 1/2 sonnettu og
Kristalsaugað – þjóðsögu. Sonnetturnar urðu til sem hluti af gjörningi á Menningarnótt og
Kristalsaugað byggir á þjóðsögunni um Silunga-Björn.
„Baudelaire hringdi ekki og bað mig að þýða sig enda er sú sonnetta eitt fyrsta ljóðið sem ég þýddi, fyrir 20 árum eða
svo,“ segir Sölvi Björn. Ljósmynd/Hari
Sumt
þarna er
alveg eftir
bókinni
en annað
er togað
og teygt í
nýjar áttir
og það
er alltaf
gaman að
gera til-
raunir með
svona fast
form.“
Jólaskeiðin 2015
Framleidd af Verslun
Guðlaugs A Magnússonar
samfleytt síðan 1946.
Smíðuð úr 925 sterling
silfri, 24kt gylling.
Guðlaugur A. Magnússson
Skólavörðustíg 10
101 RVK / S. 562 5222 / www.gam.is
Hin eina sanna
Verð:
kr. 17.900 - Jólaskeiðin fæst
eingöngu í verslun