Fréttatíminn - 15.01.2016, Qupperneq 10

VR | KRINGLUNNI 7 | 103 REYKJAVÍK | SÍMI 510 1700 | WWW.VR.IS
Viltu leggja þitt af
mörkum í starfi VR?
Í samræmi við lög VR gerir Uppstillinganefnd tillögu um skipan í
trúnaðarráð félagsins. Áhugasamir geta gefið kost á sér með því að
senda erindi á netfangið uppstillinganefnd@vr.is fyrir kl. 12 á
hádegi þann 22. janúar nk.
Uppstillinganefnd stillir upp lista til trúnaðarráðs sem endurspeglar
félagið eins og mögulegt er hvað varðar aldur, kyn og störf félags-
manna. Einnig verður litið til félagsaðildar og starfa fyrir félagið.
Hlutverk trúnaðarráðs VR er að vera stjórn félagsins ráðgefandi
varðandi ýmis stærri málefni sem upp koma í starfsemi félagsins,
svo sem við gerð kjarasamninga og stærri framkvæmdir.
Uppstillinganefnd VR
Lögreglan hefur ekki yfir-
heyrt eiganda gistihúss
sem stéttarfélag kærði
fyrir mansal fyrir rúmu
ári. Önnur kvennanna
segist hafa óttast að lenda á
götunni á Íslandi ef hún setti
sig upp á móti manninum.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
tka@frettatiminn.is
„Lögfræðingur
hans gafst fljótlega
upp enda aug-
ljóst að við vorum
með gjörunnið
mál. Skjólstæð-
ingur hans var
með allt niðrum
sig í málinu,“ segir Halldóra Sigr.
Sveinsdóttir, formaður Bárunnar
stéttarfélags á Selfossi, um mál
pólsku kvennanna en það var
félagið sem kærði gistihúsaeig-
andann fyrir mansal en hann lét
stúlkurnar vinna allan sólarhring-
inn, mánuðum saman og borgaði
þeim óverulega upphæð þegar á
hann var gengið og skráði það í
bókhaldið sem gjöf. Þegar stéttar-
félagið hóf afskipti af málinu tók
við mikið stríð sem lyktaði þannig
að stúlkurnar fengu greidda eina
milljón hvor.
Halldóra segir að starfsmenn
félagsins hafi sótt fræðslufundi um
mansal en það sé mun algengara en
margir halda. Sérstaklega séu mörg
fyrirtæki í ferðaþjónustu og bygg-
ingaiðnaði á gráu svæði. „Við höfum
dæmi þess að starfsfólk hefur verið
við vinnu í allt að þrjú ár án þess að
vera skráð. Oft eru fyrirtæki með
sjálfboðaliða og erlendar starfs-
mannaleigur eru farnar að koma
inn í ferðaþjónustuna. Það er mikið
um að atvinnurekendur hóti starfs-
fólki með því að segja: „Ef þú ferð í
stéttarfélagið þá getur þú bara farið.
Erlent starfsfólk á oftast í engin hús
að venda þannig að það lætur flest
yfir sig ganga.”
Hún segir að það hafi fljótlega
runnið upp fyrir þeim, að þótt
mansal sé stórt orð, hafi líklega fleiri
slík mál, tvö til þrjú, rekið á fjörur
félagsins, án þess að þau hafi gert
sér grein fyrir að það félli undir skil-
greininguna. Þar af sé allavega eitt
mál sem tengist sama gistihúsaeig-
anda og var með pólsku stelpurnar
í vinnu. „Ef fólki er haldið nauðugu,
það er hvergi á skrá, látið vinna
allan sólarhringinn og fær ekki
borguð laun, þá er það mansal,“
segir Halldóra. Ég vona að lögreglan
taki málið föstum tökum. Það má
ekki klúðra svona alvarlegum mál-
um, því það er nógu erfitt að fá þau
upp á yfirborðið. Við höfum haldið
vinnustaðafundi um þessi mál og
enginn þorir að taka til máls. Síðan
kemur í ljós að einhver hefur elt
okkur niður á skrifstofu eftir fund-
inn og hefur þá jafnvel hræðilega
sögu að segja.
Fólk er oft svo hrætt. Það kemur
jafnvel frá löndum þar sem lög-
regla og verkalýðsfélög ganga fyrir
mútum. Menn komast upp með það
í lengstu lög að kúga þetta fólk.“
Hún bendir á að þessar stelpur
séu nú þegar farnar úr landi. Félagið
hafi komið þeim í samband við ann-
an vinnuveitanda eftir að málið kom
upp. Þær hafi unnið þar um hríð en
séu núna komnar aftur til Póllands.
Þessi ævintýri endi hinsvegar ekki
alltaf vel. Þetta fólk sé hvergi á skrá,
það eigi engin réttindi og ef eitt-
hvað komi fyrir, slys eða veikindi, sé
fólkið sent slyppt og snautt úr landi,
án þess að eiga rétt á neinni aðstoð
frá samfélaginu. Flest slík mál komi
aldrei upp á yfirborðið.
Mörg fyrirtæki
á gráu svæði
 Hvers konar vinnu starfar þú við?
 Eru þér borguð laun?
 Getur þú yfirgefið starfið þitt ef þú kýst svo?
 Getur þú komið og farið eins og þú óskar?
 Hefur þér eða fjölskyldu þinni verið hótað?
 Við hvers konar aðstæður starfar þú og býrð við?
 Hvar borðar þú og sefur?
 Þarft þú að biðja um leyfi til að borða, sofa, fara á salernið?
 Er læsing á útihurð eða gluggum sem koma í veg fyrir að þú farir út?
 Hafa skilríki eða önnur persónuleg gögn verið tekin af þér?
Selfoss Lögregla hefur ekki yfirheyrt eigandann þótt meira en ár sé síðan rannsókn málsins hófst
Eigandi gistiheimilis
kærður fyrir mansal
Tvær pólskar konur á þrítugsaldri
réðu sig til starfa á gistiheimili á
Suðurlandi en eigandinn var kærður
til lögreglu vegna stórfelldra brota
á kjarasamningi sem stéttarfélagið
telur að flokkist undir mansal. Kon-
urnar voru látnar vinna alla daga
vikunnar og svara í síma gistiheim-
ilisins nótt og dag.
Konurnar komu til landsins frá
Póllandi í júlí 2014 en í september
höfðu þær ekki fengið krónu útborg-
aða og voru auk þess hvergi á skrá.
Lögreglan hefur hinsvegar ekki enn
yfirheyrt gistihúsaeigandann þótt
meira en ár sé liðið frá brotunum. Þá
á enn eftir að yfirheyra ýmis vitni.
Þorgrímur Óli Sigurðsson, aðstoð-
aryfirlögregluþjónn á Selfossi, segir
að lögreglan taki málið mjög alvar-
lega þrátt fyrir þetta. Það sé bara svo
mikið að gera hjá embættinu og kyn-
ferðismál séu sett í forgang: „Þú hell-
ir ekki meira í trektina en stúturinn
ræður við,“ þannig er það nú bara,“
segir hann.
Eigandi gistiheimilisins rekur
marga slíka staði þar sem er boðið
upp á gistingu og morgunmat. Upp-
haflega sömdu konurnar um að
vinna tíu tíma á dag, sjö daga vik-
unnar fyrri eitt þúsund evrur á mán-
uði, sem er langt undir lágmarks-
kjörum á Íslandi. Fyrstu dagana var
eigandinn vingjarnlegur og vinnan
eins og samið hafði verið um. Hann
hafði sagt þeim við komuna að það
borgaði sig ekki að fá kennitölu, þá
yrðu þær rukkaðar um skatt.
Eftir að önnur starfskona frá
Litháen hætti, tóku konurnar yfir
verkefni hennar og vinnudagurinn
var nú allt að fimmtán tímar á sólar-
hring, auk þess sem ætlast var til að
þær tækju við bókunum á öllum tím-
um sólarhringsins. Undir lokin voru
þær alveg hættar að komast nokkuð
frá gistiheimilinu.
Brást við með dónaskap
„Við vorum úrvinda, að vinna svona
alla daga, án þess að fá neitt frí,“ seg-
ir önnur þeirra í viðtali við Frétta-
tímann en hún er komin aftur til
Póllands.
„Við lögðum til við eigandann
að hann réði eina konu í viðbót,
en hann taldi að þetta væri síst of
langur vinnudagur. Þetta væri hans
fyrirtæki, hann réði og hann gæti
fundið aðrar konur í okkar stað,
strax á morgun.“
Hún segir að upp frá þessu hafði
eigandinn orðið mjög ruddalegur
í garð þeirra, komið drukkinn og
verið með leiðindi, þótt allt hafi ver-
ið í stakasta lagi. Eftir mánuð hafi
hún spurt hvort þær færu ekki að fá
útborgað, en hann hafi brugðist við
með dónaskap og sagst borga þegar
honum sýndist.
Hann féllst eftir þrjá mánuði á að
greiða þeim hundrað þúsund krón-
ur inn á reikning og skrifaði í skýr-
ingartexta að um væri að ræða gjöf.
Hann hafði sagt konunum að það
þýddi ekki að leita til stéttarfélags-
ins þar sem hann væri með það i
vasanum. Hann væri auk þess með
góð sambönd innan lögreglunn-
ar. Konurnar leituðu þó aðstoðar
félagsins að lokum. Það gekk í mál-
ið en konurnar áttu þá inni milljón
hvor í vangoldin laun.
Málið var einnig kært til lögreglu
þar sem stéttarfélagið taldi að um
væri að ræða mansal. Lögreglan er
enn með málið til rannsóknar, eins
og áður sagði, þótt meira en ár sé
liðið frá brotunum.
Óttuðust að enda á götunni
Önnur kvennanna segist hafa upp-
lifað mikinn vanmátt og áttað sig
á því að ef til vill fengju þær engin
laun. Þær væru óskráðar og rétt-
lausar og þar sem þær ættu ekki
fyrir miða til Póllands gætu þær
endað á götunni. Hún segir að fólk
frá Póllandi sé vant því að réttindi
verkafólks sé látin lönd og leið,
löndin séu fátæk og fólk fallist á
að vinna meira fyrir lægri laun, án
þess að kvarta.
Margir vilji notfæra sér þetta.
„Útlendingar vinna betur, þeir eru
ódýrari og eru ekki til vandræða,
og þeir tala stundum ekki einu
sinni ensku. Hvar eiga þeir þá að
fá hjálp.”
Gátlisti um mansal
10 | fréttatíminn | Helgin 15. janúar–17. janúar 2016