Læknablaðið - 01.10.2016, Blaðsíða 9

LÆKNAblaðið 2016/102 425
Heimildir
1 Pratley R, Nauck M, Bailey T. et al; for the 1860-LIRA-DPP-4 Study Group. One year of liraglutide treatment offers sustained and more effective glycaemic control and weight reduction compared with sitagliptin,
both in combination with metformin, in patients with type 2 diabetes: a randomised, parallel-group, open-label trial. Int J Clin Pract. 2011;65(4):397-407.
2 EMA, http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/001026/human_med_001137.jsp&mid=WC0b01ac058001d124. Sótt 20. september 2016.
Gríptu í taumana á
sykursýki af tegund 2
Fyrir sykursýki af tegund 2
Meira en
5 ára klínísk reynsla2
Victoza minnkar auk þess
líkamsþyngd um allt að 3,7 kg1
VICTOZA®
Victoza sem viðbót við metformín lækkar HbA1c um allt að 16 mmól/mól (1,5%)1
Umboðsaðili á Íslandi:
Vi
ct
oz
a
er
s
kr
ás
et
t v
ör
um
er
ki
í
ei
gu
N
ov
o
N
or
di
sk
A
/S
. I
S/
VT
/0
51
6/
02
74
.
R I T S T J Ó R N A R G R E I N
„Helstu áskoranir sem Landspítali stendur frammi fyrir eiga sér
kerfislægar skýringar. Veldur því meðal annars óskýr hlutverka-
skipting milli hinna ýmsu veitenda heilbrigðisþjónustu og hvernig
dreifing og umfang þjónustu hefur þróast.”1 Svo segir í inngangi
að 5. kafla nýrrar skýrslu ráðgjafarfyrirtækisins McKinsey &
Company sem unnin var að frumkvæði fjárlaganefndar og vel-
ferðarráðuneytis.
Líklega geta flestir læknar tekið undir þetta álit. Því miður
skortir á skýra stefnu um heilbrigðismál, ekki síst hvað forgangs-
röðun verkefna varðar en raunforgangsröðun fer fram með setn-
ingu fjárlaga. Opinber útgjöld á föstu verðlagi til Landspítala árið
2015 voru nánast hin sömu og árið 2002, talsvert minni en árið 2003
og mun minni en árið 2007.2 Það þýðir að árið 2015 var sjúkrahúsið
rekið, hallalaust, fyrir svipað opinbert fjármagn (á föstu verðlagi)
og í byrjun aldarinnar en fyrir verulega minna fé en í góðærinu
svokallaða. Eftirspurn eftir þjónustu hefur samt aukist verulega
vegna fjölgunar landsmanna og öldrunar þjóðarinnar en einnig
vegna aukinnar byrðar langvinnra sjúkdóma. Auk almennrar
aukningar á eftirspurn hafa spítalanum verið falin mörg viðbót-
arverkefni frá aldamótum, svo sem rekstur réttargeðdeildar, Rjóð-
urs og biðdeildar fyrir aldraða. Öll þessi viðbót á að rúmast innan
sama útgjaldaramma og í aldarbyrjun.
Sjúkrahúsið hefur náð einstæðum árangri við lækkun rekstrar-
kostnaðar í kjölfar kreppunnar; í skýrslunni kemur fram að kostn-
aður fyrir hvern legudag á Landspítala er ríflega 50% lægri en á
samanburðarsjúkrahúsum í Svíþjóð. Þessi árangur hefur í raun
verið þvingaður fram með óraunhæfum fjárframlögum og mikl-
um þrýstingi á sjúkrahúsið. Þetta endurspeglast til dæmis í því
að samkvæmt skýrslunni eru afköst starfsmanna Landspítala allt
að 95% meiri en meðal sænskra starfssystkina. Slík staða verður
einungis þoluð í skamman tíma og hefur nú þegar ríkt allt of lengi.
Í skýrslunni er talsvert fjallað um gæði og þess sérstaklega getið
að „gæði þjónustu á spítalanum (hafi) orðið fyrir litlum áhrifum“.
Ánægja sjúklinga með þjónustuna hefur verið mikil og stöðug, eða
um 2,6 stig, árin 2012 og 2015. Hæsta mögulega skor er 3,0. Viðvar-
andi skor í kringum 2,6 endurspeglar afburðastörf starfsmanna við
erfiðar aðstæður og er erfitt að hækka það.
Þó Landspítali fái háa einkunn í skýrslunni fyrir lágan rekstr-
arkostnað og mikil afköst er einnig bent á mikilvæga þætti sem
betur mega fara. Meðallegulengd á Landspítala er töluvert meiri
en á samanburðarsjúkrahúsunum í Svíþjóð, eða 7,6 dagar í stað um
það bil 5 daga. Bið aldraðra eftir hjúkrunarrými utan Landspítala
skýrir um 0,5 daga af þessum mun. Aðrar skýringar eru til dæm-
is bið eftir heimahjúkrun og svo mönnun og vinnuskipulag sér-
fræðilækna. Skýrslan fjallar allítarlega um mönnun sérfræðilækna
á Landspítala og í henni er lögð áhersla á að styrkja mönnunina,
bæði með því að fjölga stöðugildum en ekki síður með því að draga
úr fjölda hlutastarfa. Löng meðallegulengd er merki um tregt flæði
sjúklinga. Greitt flæði felst í hnökralausri vegferð sjúklinga frá
innlögn til útskriftar, án óþarfa tafa sem þekkt er að geta ógnað
öryggi sjúklinga. Ákvarðanir sérfræðilækna, byggðar á þekkingu
og áralangri reynslu, eru drifkrafturinn í þessari vegferð. Að mati
skýrsluhöfunda er mannfæð og ósamfella í viðveru sérfræðilækna
á spítalanum, svo sem vegna starfa utan Landspítala, meðal helstu
róta hins langa meðallegutíma þar sem þessar aðstæður leiða til
tafa á ákvarðanatöku og þar með til lengri legu.
Skýrslan fjallar því miður ekki mikið um mönnun annarra
stétta, svo sem hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða. Að sjálfsögðu
þarf að tryggja næga mönnun allra heilbrigðisstétta þannig að
hver um sig geti sinnt þeim verkefnum sem hún er sérþjálfuð til.
Bætt mönnun sérfræðilækna á Landspítala mun ekki bæta úr bið
eftir hjúkrunarrýmum og heimaþjónustu þótt hún sé sannarlega
mikilvæg.
Yfirvöld eiga lof skilið fyrir að hafa látið framkvæma svo gagn-
gera úttekt en hún er lítils virði nema aðgerðir fylgi í kjölfarið.
Skýrsluhöfundar leggja fram sjö tillögur að aðgerðum, svo sem að
styrkja mönnun sérfræðilækna á Landspítala, eins og áður kom
fram, og nýta upplýsingatækni í meira mæli. Næstmikilvægasta
tillagan lýtur að því að skýra stefnu stjórnvalda í heilbrigðismál-
um og koma á skýrri hlutverkaskipan og forgangsröðun verkefna.
Mikilvægasta tillagan er að stjórnvöld fjárfesti í nauðsynlegri þró-
un heilbrigðiskerfisins. Spurningunni um rekstrarhagkvæmni, af-
köst og gæði á Landspítala hefur verið svarað. Nú þarf að tryggja
raunhæf framlög á næstu fjárlögum.
Heimildir
1. Lykill að fullnýtingu tækifæra Landspítalans – Íslenska heilbrigðiskerfið á krossgötum.
velferdarraduneyti.is/media/skyrslur2016/Lykill-ad-fullnytingu-taekifaera-Landspitalansb.
pdf - september 2016.
2. Ársreikningar LSH og Ríkisreikningur.
Unlocking the full potential of Landspítali University
Hospital - Icelandic healthcare at a crossroads. An
outsiders view from McKinsey & Company
María Heimisdóttir MD
doi.org/10.17992/lbl.2016.10.99
Landspítali og heilbrigðiskerfið
– glöggt er gests augað
María Heimisdóttir
læknir‚ sérfræðingur í lýðheilsufræðum‚
framkvæmdastjóri fjármálasviðs Landspít-
ala. Klínískur lektor læknadeild HÍ
mariahei@landspitali.is