Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 01.10.2016, Blaðsíða 25

Læknablaðið - 01.10.2016, Blaðsíða 25
LÆKNAblaðið 2016/102 441 Heimildir 1. Sigmundsson F, Steinþórsson S, Einarsson P, Sæmundsson K, Jakobsson SP, Larsen G, et al. Ísland: Innræn öfl og upp- bygging. Í: Sólnes J, Sigmundsson F, Bessason B, Náttúrvá ritstj. Náttúruvá á Íslandi. Viðlagatrygging Íslands/ Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013: 45-71. 2. Sigmundsson F, Gudmundsson MT, Steinþórsson S, Höskuldsson A, Larsen G, Imsland P, et al. Eldfjallavá. Í: Sólnes J, Sigmundsson F, Bessason B, ritstj. Náttúruvá á Íslandi. Viðlagatrygging Íslands/Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013: 73-175. 3. Óskarsson N. Eldfjallagas. Í: Sólnes J, Sigmundsson F, Bessason B, ritstj. Náttúruvá á Íslandi. Viðlagatrygging Íslands/Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013: 147-155. 4. Larsen G, Gíslason SR. Gjóska. Í: Sólnes J, Sigmundsson F, Bessason B, ritstj. Náttúruvá á Íslandi. Viðlagatrygging Íslands/Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013: 130-143. 5. Horwell CJ, Baxter PJ. The respiratory health hazards of volcanic ash: a review for volcanic risk mitigation. Bull Volcanol 2006; 69: 1-24. 6. Hansell AL, Horwell CJ, Oppenheimer C. The health haz- ards of volcanoes and geothermal areas. Occup Environ Med 2006; 63: 149-56. 7. Gudmundsson G. Respiratory health effects of volcanic ash with special reference to Iceland. A review. Clin Respir J 2011; 5: 2-9. 8. Monick MM, Baltrusaitis J, Powers LS, Borcherding JA, Caraballo JC, Mudunkotuwa I, et al. Effects of Eyjafjallajökull volcanic ash on innate immune system responses and bacterial growth in vitro. Environ Health Perspect; 2013; 121: 691-8. 9. Lähde A, Gudmundsdottir SS, Joutsensaari J, Tapper U, Ruusunen J, Ihalainen M et al. In vitro evaluation of pulmonary deposition of airborne volcanic ash. Atmospheric Environ 2013; 70: 18-27. 10. Horwell CJ, Baxter PJ, Hillman SE, Calkins JA, Damby DE, Delmelle P, et al. Physicochemical and toxicological profiling of ash from the 2010 and 2011 eruptions of Eyjafjallajökull and Grímsvötn volcanoes, Iceland using rapid respiratory hazard assessment protocol. Environ Res 2013; 127: 63-73. 11. Hansell A, Oppenheimer C. Health hazards from volcanic gases: a systematic literature review. Arch Environ Health 2004; 59: 628-39. 12. Baxter PJ. Medical effects of volcanic eruptions. Bull Volcanol 1990; 52: 532–44. 13. Weinstein P, Cook A. Volcanic emissions and health. In: Komatina MM, editor. Medical Geology: Effects of Geological Environments on Human Health. Developments in Earth and Environmental Sciences Series. Elsevier Science, Amsterdam 2005: 203-26. 14. vinnueftirlit.is/um-vinnueftirlitid/frettir/nr/1170 – júní 2016. 15. osha.gov/SLTC/hydrogensulfide/hazards.html - júní 2016. 16. Fridriksson S. Fluoride problems following volcanic eruptions. In Fluorides. Effects on vegetation, animals and humans. Shupe JL, Peterson HB, Leone NC (eds) Paragon Press, 1983. 17. Thordarson T, Larsen G. Volcanism in Iceland in historical time: Volcano types, eruption styles and eruptive history. In: Jacoby WR and Gudmundsson MT (eds): Hotspot Iceland. J Geodynamics 2007; 43: 118-52. 18. Thorarinsson S. The Öræfajökull eruption of 1362. Acta Nat Isl 1958; II, 2: 1-100. 19. Jónsson PVK Eyðing Bæjar í Öræfasveit í Öræfa- jökulsgosinu 1362. Háskóli Íslands, Raun vísinda deild, Reykjavík 2007. 20. Storm G. Islandske Annaler indtil 1578. Det norske histor- iske Kildeskriftfond, Christiania 1888: 226. 21. Einarsson BF. Bær við Salthöfða. Eyðibýli í Öræfum. Skýrsla IV. Fornleifafræðistofan. Reykjavík 2007. 22. Thordarson T, Self S. The Laki (Skaftár Fires) and Grímsvötn eruptions in 1783-1785. Bull Volcanol 1993; 55: 233-63. 23. Thordarson T, Self S, Oskarsson N, Hulsebosch T. Sulfur, chlorine, and fluorine degassing and atmospheric load- ing by the 1783-1784 AD Laki (Skaftár Fires) eruption in Iceland. Bull Volcanol 1996; 58: 205-25. 24. Thordarson T. Skaftáreldar 1783-1784. Háskólaútgáfan, Reykjavík 1991. 25. Gislason SR, Stefansdottir G, Pfeffer MA, Barsotti S, Johannsson Th, Galeczka I et al. Environmental pressure from the 2014-15 eruption of Bárðarbunga volcano, Iceland. Geochem Persp Let 2015: 84-93. 26. Steingrimson J. Lítið ágrip um nýja eldsuppkomu í vest- araparti Skaftafellssýslu og þess verkanir sem fram komn- ar eru. Skaftáreldar 1783-1784. Mál og menning, Reykjavík 1984: 272-4. 27. Steffensen J. Menning og meinsemdir. Sögufélag, Reykjavík 1975. 28. Hálfdanarson G. Mannfall í Móðuharðindum. Skaftáreldar 1783-1784. Mál og menning, Reykjavík 1984: 140-62. 29. Gudmundsson MT, Larsen G, Hoskuldsson A, Gylfason AG. Volcanic hazards in Iceland. Jökull. 2008; 58: 251-68. 30. Larsen G, Gudmundsson MT, Sigmundsson F, Hoskuldsson A, Jakobsdottir SS, Oddsson B, et al. Eyjafjallajökull. Í: Sólnes J, Sigmundsson F, Bessason B, ritstj. Náttúruvá á Íslandi. Viðlagatrygging Íslands/ Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013: 299-311 31. Gudmundsson MT, Thordarson T, Hoskuldsson A, Larsen G, Bjornsson H, Prata FJ, et al. Ash generation and distribution from the April-May 2010 eruption of Eyjafjallajökull, Iceland. Sci Rep 2012; 2: 572. 32. Carlsen HK, Gislason T, Benediktsdottir B, Kolbeinsson TB, Hauksdottir A, Thorsteinsson T, Briem H. A survey of early health effects of the Eyjafjallajokull 2010 eruption in Iceland: a population-based study. BMJ Open 2012; 2: e000343. 33. Carlsen HK, Hauksdottir A, Valdimarsdottir UA, Gíslason T, Einarsdottir G, Runolfsson H et al. Health effects following the Eyjafjallajokull volcanic eruption: a cohort study. BMJ Open 2012; 2. pii: e001851. 34. Carlsen HK, Gislason T, Forsberg B, Meister K, Thorsteinsson T, Jóhannsson T, et al. Emergency hospital visits in association with volcanic ash, dust storms and other sources of ambient particles: a time-series study in Reykjavík, Iceland. Int J Environ Res Public Health 2015; 12: 4047-59. 35. Gudmundsson MT, Hoskuldsson A, Larsen G, Thordarson T, Oladottir BA, Oddsson B, et al. Grímsvatnagosið 2011. Vorráðstefna, ágrip erinda og veggspjalda. Jarðfræðafélag Íslands 2015. 36. Oudin A, Carlsen HK, Forsberg B, Johansson C. Volcanic ash and daily mortality in Sweden after the Icelandic volcano eruption of May 2011. Int J Environ Res Public Health 2013; 10: 6909-19. 37. landlaeknir.is/servlet/file/store93/item24681/Tafla_ SO2%20fr%C3%A1%20eldgosum_%C3%81hrif%20 %C3%A1%20heilsufar%20manna-final.pdf – febrúar 2016. 38. landlaeknir.is/um-embaettid/frettir/frett/item14000/ Eldgos-i-Eyjafjallajokli--Abendingar-vegna-ahrifa- oskufalls-a-heilsu – febrúar 2016. ENGLISH SUMMARY Volcanic eruptions are common in Iceland and have caused health problems ever since the settlement of Iceland. Here we describe volcanic activity and the effects of volcanic gases and ash on human health in Iceland. Volcanic gases expelled during eruptions can be highly toxic for humans if their concentrations are high, irritating the mucus membranes of the eyes and upper respiratory tract at lower concentrations. They can also be very irritating to the skin. Volcanic ash is also irritating for the mucus membranes of the eyes and upper respiratory tract. The smalles particles of volcanic ash can reach the alveoli of the lungs. Described are four examples of volcanic eruptions that have affected the health of Icelanders. The eruption of Laki volcanic fissure in 1783-1784 is the volcanic eruption that has caused the highest mortality and had the greatest effects on the well-being of Icelanders. Despite multiple volcanic eruptions during the last decades in Iceland mortality has been low and effects on human health have been limited, although studies on longterm effects are lacking. Studies on the effects of the Eyjafjallajökul eruption in 2010 on human health showed increased physical and mental symptoms, especially in those having respiratory disorders. The Directorate of Health in Iceland and other services have responded promptly to recurrent volcanic eruptions over the last few years and given detailed instructions on how to minimize the effects on the public health. Effects of volcanic eruptions on human health in Iceland. Review Gunnar Guðmundsson, Guðrún Larsen 1Department of Respiratory Medicine and Sleep, Landspitali University Hospital, Faculty of Medicine, University of Iceland, 2Institute of Earth Sciences, University of Iceland, Askja building, 101 Reykjavík. Key words: volcanic eruptions, Iceland, volcanic ash, volcanic gases, health effects, mortality. Correspondence: Gunnar Guðmundsson, ggudmund@landspitali.is bergi vegna eldgosa og áhrifa þeirra á heilsufar. Undanfarið hafa Almannavarnadeild Ríkislögreglustjóra, Embætti landlæknis og aðrir viðbragðsaðilar brugðist skjótt og yfirvegað við þegar eld- gos hafa orðið og gefið vandaðar ráðleggingar til almennings og heilbrigðisstofnana.38 Mikilvægt er að halda áfram að vera á verði gagnvart eldgosum og bregðast skjótt við eins og gert hefur ver- ið undanfarin ár. Þá er mikilvægt að halda áfram rannsóknum á heilsufarsáhrifum eldgosa á menn, sérstaklega langtímaáhrifum. Y F I R L I T S G R E I N
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.