Læknablaðið - 01.10.2016, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2016/102 427
eða Neskaupsstað. Metin var andleg heilsa og hæfni sjúklings til
meðferðarheldni. Sjúklingur þurfti að sýna fram á vilja og færni
til að framkvæma þær lífsstílsbreytingar sem nauðsynlegar eru ef
aðgerðin á að skila varanlegum árangri. Meðferðin fólst í því að
hvetja og styrkja sjúklinga andlega og hjálpa þeim að léttast um að
minnsta kosti 5% af upphafsþyngd sinni. Einnig var lögð áhersla á
að sjúklingur hætti að reykja.
Eftir magahjáveituaðgerðina tók við langtímaeftirfylgni þar
sem sjúklingar þurftu að mæta reglulega í blóðprufur. Sjúkling-
um var ráðlagt að taka bætiefni til þess að minnka hættu á snefil-
efna- og vítamínskorti sem er aukin eftir magahjáveituaðgerð. Þar
er helst um að ræða B12-skort, járnskort hjá konum vegna tíða-
blæðinga, kalk- og D-vítamínskort. Sjúklingar komu í reglubund-
ið eftirlit á göngudeild megrunaraðgerða Landspítala fyrstu árin.
Fyrsta heimsókn var venjulega tveimur vikum eftir aðgerð, síðan
eftir þrjá mánuði og aftur eftir 9 mánuði. Að því loknu komu sjúk-
lingar í eftirlit á 6 mánaða fresti. Í hverju eftirliti voru blóðprufur
teknar og þyngdin skráð. Þegar sjúklingar höfðu sýnt fram á með-
ferðarheldni og árangur áttu þeir kost á því að sinna eftirliti sínu
með aðstoð heilsugæslu.
Gagnaöflun
Frá upphafi hefur klínískum upplýsingum um sjúklinga verið
safnað í þartilgerðan framskyggnan gagnagrunn offituaðgerða
sem er hluti af sjúkraskrárkerfi Landspítala. Gagnagrunnurinn er
mikilvægt hjálpar- og öryggistæki í daglegu starfi offituteymisins.
Hringt var í alla þá sem gengust undir aðgerðina á rannsóknar-
tímabilinu, þeir fengnir til að svara spurningum af stöðluðum
spurningalista og svörin skráð í gagnagrunninn. Þessi gögn voru
síðan dregin úr gagnagrunninum og unnin tölfræði um afdrif,
öryggi og árangur aðgerðar í tölfræðiforritunum SPSS (MacOs,
version 22.0) og Microsoft Excel.
Úr staðlaða spurningalistanum fengust upplýsingar um nú-
verandi þyngd sjúklings, fylgikvilla eða aukaverkanir aðgerðar,
breytingar á fylgisjúkdómum, nýkomna sjúkdóma og lyfjatöku.
Einnig fengust upplýsingar um breytingar á venjum ásamt upp-
lýsingum um atvinnu, líkamsrækt og félagsaðstæður. Að lokum
var sjúklingi boðið að koma í blóðprufu og endurkomu á göngu-
deild. Að auki var upplýsinga aflað úr sjúkraskrám allra þeirra
sem gengust undir aðgerðina á rannsóknartímabilinu. Áður en
gagnaöflun hófst lágu fyrir tilskilin leyfi siðanefndar Landspítala
(no. 8/2016) og frá framkvæmdastjóra lækninga á Landspítala.
Aðgerðartæknin
Aðgerðin er framkvæmd í svæfingu með kviðsjártækni með bein-
um heftibyssum kenndri við Lönroth25 sem er nú algengast að nota
í Evrópu. Magi var heftaður sundur strax neðan við vélinda og
stærri hluti magans (um 95%) þannig frátengdur (mynd 1). Næst
er ásgörn (efri hluti mjógirnis) heftuð sundur 60 cm frá maga-
portvöðva og fjærhluti ásgarnar hengdur upp og samtengdur við
magastúfinn með víðri tengingu. Samgötun tveggja hluta ásgarn-
ar (jejunojejunostomy) er síðan gerð 150 cm frá samtengingu maga-
stúfs og ásgarnar. Þá hefur myndast hin einkennandi Y-lykkja sem
Roux-en-Y aðgerðin er kennd við. Annars vegar hefur rúmmál
sem tekur við máltíð minnkað og hins vegar hefur leið matar um
meltingarveg verið stytt. Auk þessa kemst matur ekki í snertingu
við nærhluta meltingarvegar ( foregut) sem veldur breytingu á
hormónastarfsemi meltingarvegar. Breytingin leiðir meðal annars
til minni áhuga á að matast og mettunartil finningar við smáar
máltíðir. Eftir aðgerðina þolir sjúklingurinn mun minna magn
fitu og einfaldra kolvetna í máltíðum. Þannig hefur aðgerðin þrí-
þætta verkun. Sjúklingurinn þolir mun minni máltíðir, þolir síður
óheppilegar fæðutegundir og loks nýtist næringin síður.
Niðurstöður
Frá árinu 2000 voru framkvæmdar 855 aðgerðir vegna sjúklegrar
offitu á Landspítala. 83 af aðgerðunum voru enduraðgerðir hjá
sjúklingum sem áður höfðu farið í sultarólaraðgerð (magaband,
eða vertical banded gastroplasty) og eru þær ekki teknar með í þessa
rannsókn.
Rannsóknarþýðið
Í þessari samantekt er skoðaður árangur 772 sjúklinga sem geng-
ust undir magahjáveituaðgerð með kviðsjá. Meðalaldur við að-
gerð var 40,5 ár (±10,4) (spönn 14-73), 83,2% voru konur, meðal-
þyngd sjúklinga var 126,6 kg (±20,1)(spönn 92-225) og meðal BMI
44,0 (±5,8) (spönn 35-74).
Til undirbúnings fyrir aðgerð fóru 471 sjúklingur (61%) í atferl-
ismeðferð á Reykjalundi, 113 (15%) á Kristnesi, 53 (7%) á Neskaups-
stað, 35 (5%) á göngudeild megrunaraðgerða Landspítala, 31 (4%)
á öðrum meðferðastofnunum en 69 (8%) úr fyrri hluta tímabilsins
fengu engan formlegan undirbúning eða önnuðust undirbúning
sjálfir. Á Reykjalundi léttust sjúklingar fyrir aðgerð að meðaltali
um 13 kg (konur 12 kg og karlar 17 kg).
Sjúklingar voru að meðaltali með 2,8 fylgisjúkdóma tengda
offitu fyrir aðgerð. Alls 293 sjúklingar (37,6%) höfðu engan fylgi-
R A N N S Ó K N
Mynd 1. Skýringarteikning af hjáveituaðgerð á maga.