Læknablaðið - 01.10.2016, Blaðsíða 14

430 LÆKNAblaðið 2016/102
Rúmlega helmingur sjúklinga lýsti að minnsta kosti einni gerð
óþæginda.
Meðferðarheldni
Langflestir sjúklinganna (77,6%) tóku vítamín daglega og fylgdu
ráðleggingum meðferðarteymisins á Landspítala (tafla VI). Aðeins
11,4% tóku vítamín sjaldan eða aldrei. 81,5% sjúklinga kváðust
fara reglulega í blóðprufueftirlit en 18,5% sjaldan eða aldrei. 63%
stunduðu líkamsrækt sjaldan eða aldrei, en 37% oft eða daglega.
Tafla VI sýnir að 33,8% reyktu fyrir aðgerð. Helmingur þeirra
hætti reykingum eftir aðgerð. Fimmtán sjúklingar (3%) sem reyktu
ekki fyrir hófu reykingar eftir aðgerð.
Lifun
Alls eru 16 af 772 (2%) látnir eftir aðgerð. Í töflu VII er greint frá
dánarorsökum og tímalengd frá aðgerð.
Umræður
Mörgum mismunandi skurðaðgerðum hefur verið beitt frá árinu
1960 til hjálpar sjúklingum með sjúklega offitu. Fæstar hafa staðist
tímans tönn. Árið 1967 hófust hjáveituaðgerðir á maga og eru þær
enn taldar álitlegasti kosturinn með tilliti til ávinnings og áhættu
aðgerðar.26,27 Aðgerðirnar voru áður gerðar með kviðarholsskurði
en þeim opnu aðgerðum fylgdi töluverð hætta á fylgikvillum, svo
sem kviðsliti, lungnabólgu, blóðtappa og fleiru. Tilkoma nýrrar að-
gerðartækni hefur auðveldað aðgerðirnar og gert þær viðaminni
og öruggari.28-30 Fyrstu hjáveituaðgerðir með kviðsjá voru gerðar
1994 en þær urðu ekki vinsæll kostur fyrr en eftir aldamótin.31
R A N N S Ó K N
Þegar hjáveituaðgerðir með kviðsjártækni hófust á Landspítala
í byrjun árs 2001 var það með fyrstu sjúkrahúsum Evrópu til að
framkvæma slíkar aðgerðir. Síðan þá hefur aðgerðartæknin verið í
stöðugri framþróun og bæði legutími og tíðni fylgikvilla minnkað
verulega.
Sjúklingaþýðið og árangur
Sjúklega of feitir eru í áhættuhópi til skurðaðgerðar. Annars vegar
vegna áhrifa offitu á aðkomu í kvið og að öndunarvegi og hins
vegar vegna alvarlegra fylgisjúkdóma offitu. Einnig er aukin hætta
á blóðtöppum hjá of feitum. Sérstakan gaum ber að gefa efnaskipta-
heilkenni (metabolic syndrome) sem felur í sér verulegan heilsubrest,
aukna áhættu hjarta- og æðasjúkdóma og skerta ævilengd.32-36 Til
að meta, undirbúa og fræða sjúklinga um eðli og áhættu aðgerð-
ar fóru flestir sjúklingar í formeðferð á meðferðarstofnunum sem
offituteymi Landspítala er í samvinnu við. Þar léttust sjúklingar
að meðaltali um 9 kg og við það verður aðkoman í kviðarholinu
auðveldari vegna minni lifrarfitu og aðgerðin verður öruggari fyr-
ir vikið.
Tap á yfirþyngd einu og hálfu ári eftir aðgerð var að meðal-
tali 80%. Eftir það þyngdist meirihluti sjúklinga nokkuð aftur og
10-14 árum eftir aðgerð var yfirþyngd að meðaltali 65% minni en
fyrir aðgerð (mynd 3a). Ferill þyngdartapsins er sambærilegur því
sem þekktar meðferðarstofnanir í fremstu röð erlendis hafa sýnt.37
84,8% sjúklinga náðu fullnægjandi þyngdartapi með meðaleftir-
fylgnitíma 7,4 ár eftir aðgerð.
Tíðni offitutengdra fylgisjúkdóma er verulega aukin hjá sjúk-
lingum með sjúklega offitu.38 Í þessari rannsókn er tíðni offitu-
tengdra fylgisjúkdóma svipuð og stórar erlendar samantektarrann-
sóknir hafa sýnt.17
Rannsóknin sýnir að stór hluti fylgisjúkdóma offitu batnar eða
fer í sjúkdómshlé. Sérstaklega varð mikil bót á sykursýki af tegund
tvö, háþrýstingi og blóðfituröskunum líkt og erlendar rannsóknir
hafa sýnt.32-36 Mjög erfitt er að meðhöndla sykursýki af tegund tvö
fullnægjandi hjá sjúklingum með sjúklega offitu sem leiðir til auk-
ins sjúkleika og minnkaðra lífslíkna.39,40 Þrátt fyrir að hluti sjúk-
linga fái sjúkdóminn aftur með tímanum má líta svo á að ár eða
áratugir án sykursýki sé verulegur ávinningur. Eliasson og með-
höfundar20 birtu nýverið grein í Lancet sem sýnir lækkaða dánar-
tíðni hjá sjúklingum með sykursýki af tegund tvö sem farið höfðu
í offituaðgerð. Einnig sýndu þeir lækkaða dánartíðni af völdum
hjarta- og æðasjúkdóma í þessum sjúklingahópi.
Tafla V. Óþægindi eftir aðgerð (n=702).
Óþægindi Fjöldi, n (%)
Kviðverkir 115 (16,4)
Þreyta 110 (15,7)
Niðurgangur (linar hægðir) 69 (9,8)
Erfiðleikar við að borða 62 (8,8)
Garnagaul 56 (8,0)
Hægðatregða 38 (5,4)
Engin óþægindi 303 (43,2)
Tafla VI. Meðferðarheldni.
Lífsstíll Aldrei Sjaldan Oft Daglega
Inntaka bætiefna (n=695) 32 (4,6) 47 (6,8) 71 (10,2) 545 (78,4)
Líkamsrækt (n=701) 206 (29,4) 233 (33,2) 206 (29,4) 56 (8,0)
Blóðprufueftirlit (n=692) Aldrei/sjaldan Reglulega
128 (18,5) 564 (81,5)
Reykingar (698) Nei Já
Fyrir aðgerð 463 (66,3) 235 (33,7)
Eftir aðgerð 582 (83,4) 116 (16,6)
Tafla VII. Andlát eftir aðgerð (n=16).
Dánarorsök Fjöldi, n (%) Tími frá aðgerð
Krabbamein 6 (37,5) 4, 6, 6, 9, 9, 9 ár
Sjálfsvíg 3 (18,8) 4 mánuðir, 2, 5 ár
Hjartasjúkdómur 2 (12,5) 2, 9 ár
Sýkingar 2 (12,5) 6, 9 ár
Slysfarir 1 (6,3) 8 ár
Morð 1 (6,3) 7 ár
Óþekkt orsök 1 (6,3) 9 ár