Fréttatíminn - 12.08.2016, Blaðsíða 12

12 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 12. ágúst 2016
sé lógísk niðurstaða þeirrar stra-
tegíu sem lá til grundvallar um-
pólunar þeirrar sem bar Reagan
til valda.
Suðurríkjastrategían og Dixiekratar
Sigur Reagan byggðist ekki síst
á „Suðurríkjastrategíu“ Ric-
hard Nixon. Nixon hafði dreg-
ið þann lærdóm af kosningunum
1964, þegar Barry Goldwater tap-
aði fyrir Lyndon B. Johnson, að
Repúblikanaflokkurinn gæti unnið
yfir svokallaða „Diexiekrata“,
íhaldssama demókrata í Suðurríkj-
unum. Með því að höfða til reiði
Suðurríkjademókrata og hræðslu
vegna mannréttindabaráttu svartra
Bandaríkjamanna og stuðnings
demókrata við hana, mætti gera
Suðurríkin, sem til þessa höfðu
nánast alltaf kosið demókrata, að
öruggu vígi Repúblíkanaflokksins.
Þessari umpólun var í raun lokið
í kosningunum 1980, en síðan þá
hafa repúblikanar verið nánast ör-
uggir með að vinna 100 kjörmenn
í forsetakosningum í Suðurríkjun-
um, sem er meira en þriðjungur
þeirra 270 kjörmanna sem þarf til
sigurs.
Það voru vitaskuld margar ástæð-
ur fyrir þessari þróun. Hnattvæð-
ing, kvenréttindabaráttan og mann-
réttindabarátta hinseginfólks grófu
undan svokölluðum hefðbundnum
fjölskyldugildum og heimsmynd
eftirstríðsáranna en rannsóknir fé-
lagsfræðinga hafa þó sýnt að and-
staða við réttindabaráttu blökku-
manna og kynþáttafordómar voru
afgerandi þáttur í breytingunum.
Ekki bara í Suðurríkjunum, þar
sem Diexiekratar grétu endalok að-
skilnaðarstefnunnar: Mörgum hvít-
um iðnverkamönnum í ryðbeltinu
gramdist líka að horfa upp á blökku-
menn bæta samfélagslega stöðu
sína og kjör á sama tíma og kjör
hvítra versnuðu og efnahagslegt
óöryggi jókst. Sérstaklega að hið
opinbera hefði veitt blökkumönn-
um fríðindi og forréttindi sem þeim
stæðu ekki til boða. Í þeirra hug-
um var það alríkið, hið opinbera,
sem hafði lagst á sveif með minni-
hlutahópum, blökkumönnum, til
að grafa undan samfélagsgerð sem
hafði reynst þeim vel.
Reagan lofaði að hann myndi
endurreisa þetta samfélag, endur-
heimta fortíðina.
Hundaflautur
Hjá stórum hópi hvítra kjósenda
fléttaðist þannig saman andstaða
við hið opinbera og kynþáttafor-
dómar: Hið opinbera æki undir
svart fólk sem lægi eins og mara
á velferðarkerfinu. Þegar útgjöld
voru skorin niður til velferðar-
mála var því auðvelt að segja þess-
um kjósendum að vandinn væri
sá að latt fólk, sem hefði ekki til-
einkað sér heilbrigð fjölskyldugildi
og siðgæði, nennti ekki að vinna.
Reagan talaði t.d. um nauðsyn þess
að skera upp herör gegn „welfare
queens“, ógiftum mæðrum í fátækt-
arhverfum stórborga, sem unguðu
út lausaleikskrógum og lifðu svo í
vellystingum á framfæri hins op-
inbera.
Þó Reagan, og aðrir stjórnmála-
menn sem töluðu um bótasvik,
sóun í bótakerfinu og nauðsyn þess
að taka það til róttækrar endur-
skoðunar, segðu sjaldnast hreint
út að svart fólk væri vandamálið
duldist engum að þetta lata vand-
ræðafólk væri upp til hópa svart:
Minnihlutahópar sem hrifsuðu til
sín gæði sem heiðarlegt og harðdug-
legt hvítt fólk ætti með réttu skilið.
Bótasvik og kynþáttafordómar
Með því að matreiða hluti eins og
endurskoðun bótakerfisins og gagn-
rýni á bótasvik með snjöllum hætti
gátu frambjóðendur þannig talað til
kynþáttafordóma kjósenda án þess
að viðurkenna að þeir væru í raun
að kynda undir rasisma.
Það hefur líka margsinnis sýnt sig
að ódulbúinn rasismi á ekki upp á
pallborðið í bandarískum stjórn-
málum. Rasískir frambjóðendur
hafa náð árangri í fylkisþingum og
í einstaka þingkosningum, enda til-
tölulega auðvelt að finna kjördæmi
þar sem hugmyndir manna um ver-
öldina hafa lítið breyst síðan á fyrri
hluta 20. aldar en tilraunir slíkra
stjórnmálamanna til að ná frama á
landsvísu hafa hins vegar sjaldnast
gengið vel.
Rasismi þarf að vera undir rós
Bush eldra hefur verið hrósað fyr-
ir afdráttarlausa afstöðu sína gegn
David Duke (sjá rammagrein) en um
leið er hans líka minnst fyrir eina
íllræmdustu hundaflautuherferð
bandarískrar stjórnmálasögu.
Þessi herferð birtist skýrast í sjón-
David Duke, fyrrum Grand Wizard
Ku Klux Klan bauð sig fram sem
fylkisstjóra Louisiana árið 1991.
Stóru flokkarnir
og KKK
Fram á miðja 20 öld var pólitískt
heimili rasista í Suðurríkjunum
Demókrataflokkurinn og margir
liðsmenn Ku Klux Klan voru í fram-
varðasveit flokksins. Flestir höfðu
hins vegar yfirgefið flokkinn á átt-
unda og níunda áratugnum. Gott
dæmi er David Duke, formaður
KKK, sem gerðist repúblikani árið
1988 og náði árið eftir kjöri sem
fylkisþingmaður í Lousiana fyrir
Repúblíkanaflokkinn.
Duke ætlaði sér að nota þennan
sigur sem stökkpall inn í landsmál-
in, en þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
náði hann ekki lengra. Árin 1990,
1996 og 1999 bauð hann sig fram
til Bandaríkjaþings, 1991 sem fylk-
isstjóra Lousiana og 1992 tók hann
þátt í prófkjöri Repúblíkanaflokks-
ins fyrir forsetakosningarnar.
Duke tapaði í öllum þessum
kosningum vegna þess að í huga
almennings var hann ekki annað
en fyrrverandi formaður KKK, tals-
maður yfirburða hvíta kynstofns-
ins og nýnasisti.
Önnur ástæða þess að Duke
hefur aldrei náð lengra en á fylkis-
þing Lousiana er sá að flokkurinn
beitti sér afdráttarlaust gegn hon-
um. Bæði formaður landsstjórnar
flokksins, Lee Atwater og forseti
Bandaríkjanna, George H.W. Bush,
tóku opinbera afstöðu gegn Duke
og með mótframbjóðanda hans,
demókratanum Bennett Johnston.
„Skattalækkanir“ hljóma betur en „surtur“
Lee Atwater, einn fremsti kosningaráðgjafi Repúblíkana-
flokksins á níunda áratugnum og formaður landsnefnd-
ar flokksins 1989-1991, lýsti því hvernig þessi hunda-
flautupólítík virkaði í viðtali sem tekið var árið 1981:
„Þú byrjaðir árið 1954 með því að segja „surtur, surtur,
surtur.“ En 1968 var ekki lengur hægt að segja „surtur“
– það hefur öfug áhrif, þú færð það í bakið. Svo þú þarft
að nota önnur orð og hugtök, eins og að tala um busing*
og réttindi fylkjanna, og allt það, og þú verður æ meira
abstrakt. Nú ertu farinn að tala um skattalækkanir og
alla þá hluti sem eru spurningar um efnahagsstefnu, en
hliðaráhrif þessara aðgerða eru að þær koma verr niður á
blökkumönnum en hvítum. [...] „Við viljum skera niður hér“
er miklu meira abstrakt en að tala um busing og fjandan-
um meira abstrakt en að segja „surtur, surtur“.“
* Á sjöunda áratugnum var kynþáttaaðskilnaður í skólum afn-
uminn með því að keyra svarta nemendur í skólabílum úr hverfum
blökkumanna í skóla í hvítum hverfum.
Karl Rove síns tíma. Lee Atwater var tvímæalaust
áhrifamesti kosningastjóri níunda áratugarins. Áhrif
hans á bandarísk stjórnmál hefðu vafalaust orðið enn
meiri hefði hann ekki látist fyrir aldur fram, árið 1991,
þá aðeins 40 ára gamall.
varpsauglýsingu sem sýnd var í að-
draganda kosninganna 1988, „Willie
Horton auglýsingunni.“ Í henni var
ýjað að því að mótframbjóðandi
Bush, Michael Dukakis, bæri ábyrgð
á hrottafengnum glæpum sem
svartur maður að nafni William
Horton hafði framið árið áður.
Horton, sem hafði verið dæmd-
ur í lífstíðarfangelsi fyrir morð í
Massachussetts árið 1974, hafði árið
1986 fengið helgarfrí til að heim-
sækja fjölskyldu sína, en skilaði sér
ekki aftur og árið eftir var hann svo
handtekinn fyrir hrottalega líkams-
árás, rán og nauðgun.
Bush hamraði á máli Horton
í kosningaræðum sínum og því
að Dukakis hafði stutt rétt fanga
til að fá helgarfrí með fjölskyld-
um sínum meðan hann var fylkis-
stjóri Massachussetts. Lee Atwater,
kosningastjóri Bush, lýsti því yfir
að markmiðið væri að „sannfæra
kjósendur um að Willie Horton væri
varaforsetaefni Dukakis.“ Í sept-
ember keyptu svo stuðningsmenn
Bush sjónvarpsauglýsingu sem
sýndi illilegar myndir af Horton.
Rasískir undirtónar auglýsingarinn-
ar fóru ekki framhjá neinum enda
athygli beint að hörundslit Horton.
Frá Bushfeðgum til Donald Trump
Svipað dæmi kom upp í prófkjörs-
slag repúblikana árið 2000 þegar
Bush yngri tryggði sér sigur eftir
að hafa knésett John McCain í Suð-
ur Karólínu, þökk sé orðrómi sem
stuðningsmenn hans dreifðu um
að McCain ætti lausaleiksbarn með
svartri konu.
Í báðum tilfellum duldist engum
að skilaboðin spiluðu á kynþátta-
fordóma né að þau kæmu frá fram-
bjóðandanum sjálfum. Í báðum
tilfellum héldu Bushfeðgar sig þó
í hæfilegri fjarlægð frá ógeðfelld-
ustu árásunum en reiddu sig sjálfir
á hefðbundnar hundaflautur á borð
við þær sem Atwater lýsti, eins og
nauðsyn þess að skera upp herör
gegn bótasvikum.
Eitt af því merkilega við framboð
Donald Trump er að hann hefur
sleppt öllum hundaflautum eða því
að halda sig í hæfilegri fjarlægð frá
hreinum kynþáttafordómum.
Um leið og hann tilkynnti um
þátttöku sína í prófkjöri flokksins
síðasta sumar lýsti Trump því yfir
að það yrði að byggja ókleifan múr
á landamærum Bandaríkjanna
og Mexíkó: „Þegar Mexíkó sendir
okkur fólk eru þeir ekki að senda
okkur sitt besta fólk. Þeir eru ekki
að senda fólk eins og þig. Þeir eru
að senda fólk sem ber með sér
vandamál, og það kemur með þessi
vandamál sín til okkar. Þeir koma
með eiturlyf. Þeir koma með glæpi.
Þeir eru nauðgarar.“
Prófkjör flokksins sýndu að það
var eftirspurn eftir málflutningi af
þessu tagi og Trump virðist trúa því
að eftirspurnin sé nægilega mikil
til að það dugi honum til að verða
forseti Bandaríkjanna. David Duke
hefur líka dregið þá ályktun að sín
stund sé runnin upp og býður sig
fram í prófkjöri flokksins í Lousi-
ana, „til að standa vörð um réttindi
Bandaríkjamanna af evrópskum
uppruna.“
Endalok Suðurríkjastrategíunnar
Uppskera Suðurríkjastrategí-
unnar og hundaflautustjórnmála
Repúblikanaflokksins hefur verið
góð. Flokkurinn getur reitt sig á ör-
uggt vígi í Suðurríkjunum og þakk-
að kosningasigra sína undanfarna
áratugi stuðningi hvítra karlmanna
en Ronald Reagan og Bush eldri
unnu t.d. 63% hvítra karlmanna.
En á meðan þessi stefna getur
tryggt flokknum gott gengi meðal
hvítra kjósenda þá hefur hún fælt
frá minnihlutahópa, sem er vanda-
mál þegar haft er í huga að hvítum
kjósendum fjölgar mun hægar en
fólki af minnihlutahópum. Þó 64%
hvítra karlmanna hafi kosið Mitt
Romney dugði það ekki lengur til að
vinna kosningarnar 2012. Árið 1980
voru nærri 90% kjósenda hvítir en
í kosningunum 2012 voru þeir rétt
72% og verða að líkum enn færri í
kosningunum í haust. Hvítir karl-
menn, sem voru 45% kjósenda 1980
eru ekki nema 35% þeirra í dag.
Á sama tíma hefur hluti minni-
hlutahópa vaxið. Kjósendur af suð-
ur-amerískum uppruna voru ekki
nema 2% af heildinni 1980 en eru
nú 12% og vaxandi hundaflautuleik-
ur flokksins gegn innflytjendum
hefur fælt þessa kjósendur frá.
Fram til ársins 2008 kusu sjaldnast
færri en þriðjungur kjósenda af suð-
ur-amerískum uppruna repúblik-
ana. Í kosningunum 2004 kusu 44%
þeirra Bush. 2012 kusu hins vegar
ekki nema 27% þeirra Romney og
kannanir benda til þess að Trump
njóti stuðnings 10-20% kjósenda af
suður-amerískum uppruna. Kann-
anir hafa mælt Trump með 0%
stuðning meðal blökkumanna.
Þó Trump hafi unnið prófkjör
Repúblíkanaflokksins með því að
spila á örvæntingu og reiði fátækra
hvítra kjósenda er því ólíklegt að
það dugi honum til að vinna í kosn-
ingunum í nóvember. Það er minni
eftirspurn eftir endurreisn fortíð-
ar sem er einsleit og hvít í dag en
árið 1980.
Eftir niðurlægjandi ósigur fyrir John
McCain í prófkjöri Repúblíkana-
flokksins í New Hampshire þar sem
Bush fékk 30% atkvæða gegn 49%
McCain réðst kosningamaskína
Bush, sem stýrt var af Karl Rove, í
ófrægingarherferð gegn McCain í Suð-
ur Karólínu, þar sem næsta prófkjör
var haldið.
KRINGLUNNI ISTORE.IS
iStore Kringlunni er
viðurkenndur sölu- og
dreifingaraðili DJI á Íslandi
DJI vörurnar
fást í iStore
Inspire 1 v.2.0
Tilboð 309.990 kr.
Verð áður 379.990 kr.
Phantom 4
Tilboð 219.900 kr.
Verð áður 249.990 kr.
+ 1 aukarafhlaða
Frá 239.990 kr.
+ 2 aukarafhlöður
Frá 259.990 kr.
10.000 kr. afsláttur
af iPad Mini 4 með
keyptum Phantom
drónum.
Tilboðið gildir til 30. ágúst