Fréttatíminn - 12.08.2016, Blaðsíða 28

„Goggunarröðin var
sú að Danir voru fyr-
irmynd, voru þróað-
astir, best mennt-
aðir, auðugastir og
hamingjusamastir,
en Grænlendingar
voru andstaða alls
þessa.“
Jens Heinrich.
„Byggðum var bara
lokað og íbúarnir
fluttir á brott með
valdi. Margir voru
sárir og þau særindi
hafa flust á milli
kynslóða til barna
og barnabarna.
Það er ekki talað
um þetta, þetta er
tabú.“
Ida Matthiason.
Greinin var skrifuð eftir
heimsókn til Grænlands.
Nánar er fjallað um Græn-
land í tilefni af Alþjóðlegum
degi frumbyggja 9. ágúst í
Norrænu fréttabréfi UNRIC,
www.unric.org/is/frettabref.
Árni Snævarr
upplýsingafulltrúi Sameinuðu þjóðanna
Aðeins tveggja tíma sigling er frá
Nuuk, höfuðstað Grænlands í sam-
nefndum firði, til eyjarinnar Qoorn-
oq.
Á fallegum vordegi stinga litskrúð-
ug húsin í stúf við gróðurlaust lands-
lagið og snæviþakin fjöll í fjarska, en
engan mann er að sjá á ferli. Það er
engin furða því fyrir löngu ákváðu
yfirvöld að íbúarnir skyldu hafa sig
á brott, flestir til Nuuk.
Þegar við siglum inn í innsigl-
inguna til Nuuk gnæfa yfir okkur
íbúðablokkir, eins og lóðrétt-
ir hamrar. „Þangað fluttu-
st margir íbúanna,“ segir
Pétur kapteinn mér.
Eitt af þeim málefn-
um sem sáttanefnd, sem
grænlenska landsstjórnin
skipaði árið 2014, brýtur
til mergjar, er sú stefna að
leggja niður fámennar og
afskekktar byggðir á þeim
forsendum að þær væru
„óhagkvæmar, óheilnæmar
og gamaldags,“ samkvæmt
áætlun stjórnvalda fyrir Græn-
land frá því á sjöunda áratugnum.
Um tíma hýsti hin alræmda
„Blokk P“ 1% íbúa Grænlands en hún
var stærsta íbúðarhús danska ríkis-
ins þegar hún var reist 1965-1966.
Sáttanefndin
Hugmyndin um sáttanefndina var
kynnt í kosningabaráttunni á Græn-
landi árið 2014. Aleqa Hammond,
þá verðandi og nú fyrrverandi for-
sætisráðherra sagði þá: „Sættir og
fyrirgefning eru nauðsyn til þess að
segja skilið við nýlendustefnuna í
landi okkar.“
Viðbrögð danskra stjórnvalda
voru ótvíræð: „Við höfum enga þörf
fyrir sættir,“ sagði þáverandi for-
sætisráðherra Dana, Helle Thorn-
ing-Schmidt.
Umræðan í Danmörku snérist
fyrst og fremst um hvort fjalla bæri
um stjórn Dana í Grænlandi á sama
hátt og stjórn hvítra manna í Suður-
-Afríku, en þar var skipuð svoköll-
uð sannleiksnefnd þegar apartheid-
-stefnan leið undir lok.
Ekki leit að sökudólgum
Meðlimir sáttanefndarinnar vísa
því hins vegar á bug að hún sé sam-
bærileg við suður-afrísku nefndina.
Úr víðáttu jöklanna
í grámyglu blokkar P
„Það hefur enginn
viljað fara illa með
Grænlendinga,“
Mogens Lykketoft
„Okkar sáttanefnd er einstök að
því leyti að þetta er ekki sann-
leiksnefnd,“ segir Ida Matthia-
sson, fulltrúi í nefndinni frá aust-
ur-Grænlandi. „Þess er ekki krafist
af Dönum eða fulltrúum nýlendu-
stefnunnar, að þeir biðjist afsökun-
ar eða greiði bætur, heldur snýst
þetta meira um skilning innan
grænlensks samfélags.“
Nefndarmaðurinn Jens Heinrich
tekur í sama streng. „Starf nefndar-
innar felst ekki í að leita að söku-
dólgum,“ segir hann.
„Það hefur enginn viljað fara illa
með Grænlendinga,“ segir Mogens
Lykketoft, fyrrverandi forseti Fol-
ketinget, danska þingsins og for-
seti 70. Allsherjarþings Sameinuðu
þjóðanna. Hann hefur haft talsvert
af grænlenskum málefnum að segja
sem utanríkis- og fjármálaráðherra
til margra ára og formaður danska
Jafnaðarmannaflokksins.
„Langsamlega flest af því sem
Danmörk hefur tekið sér fyrir hend-
ur á Grænlandi hefur vissulega ein-
kennst af landsföðurhyggju en ætíð
í góðri trú,“ sagði Lykketoft í viðtali
við danska blaðamanninn Martin
28 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 12. ágúst 2016
Fitul’til og
pr—teinr’k . . .
… og passar með öllu
www.ms.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA