Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 23

Um meðferð á Coeliac
og Phenylketonuria
sjúkdómum
dómurinn finnst einnig í Ind-
verjum, en er óþekktur í Afríku-
negrum.
Sjúkdómurinn er talinn stafa
af ofnæmi fyrir gluteni sem er
proteinefni (gliadin) í heil-
hveiti, hveiti og rúgmjöli.
Glutenið hefur áhrif á þarma-
totur smáþarmanna á þann
hátt að þær leggjast nið-
ur og fletjast út en við það
minnkar yfirborð þarmanna og
næringarefnin ná ekki að sog-
ast upp á eðlilegan hátt. Þess
vegna verður óeðlilega niikið af
þeim í úrgangi t. d. er þar mik-
il fita (free fatty acid), sem
ekki hefur sogast upp í smá-
þörmunum sökum skemmda á
slímhúðinni. Þar eru einnig
vítamín, sölt, kolvetni og pro-
tein.
Ekki er vitað með vissu á
hvaða hátt glutenið hefur áhrif
a slímhúðina, en rannsóknir
^ai’a nú fram víða um heim.
Ei' helst hallast að því að ann-
að hvort geti verið um skort á
efnakljúfi að ræða, er meltir
eða brýtur niður gluten (klýf-
Uv það í peptið og amínó-
sýrur), sem ertir þannig
slímhúð meltingarvegarins eða
að slímhúð smáþarmanna hafi
ofnæmi fyrir gluteni, og sé það
varnarráðstöfun líkamans að
breyta slímhúðinni á þann hátt,
sem fyrr greinir.
Sjúkdómsgreining:
Coeliac sjúkdómurinn kemur
yfirleitt í ljós í barnæsku, en
getur komið fram á hvaða aldri
sem er, stundum ekki fyrr en
á unglings- og fullorðinsárum.
Einkenni Coeliac sjúkdóms-
ins kemur oftast í ljós 3-5 mán-
uðum eftir fyrstu neyslu glut-
ensins, en getur þó verið nokkuð
mismunandi.
Til þess að sjúkdómsgreina
Coeliac sjúklinga er tekið sýni.
Sjúklingurinn er látinn gleypa
hylki. Þegar hylkið er komið
niður í skeifugörn er tekið sýni
af skeifugörninni (ysta laginu)
og hylkið dregið upp úr sjúkl-
ingnum aftur. Sýnið er síðan
skoðað undir smásjá og kemur
þá greinilega í ljós hið óeðlilega
útlit smáþarmanna, sem stafar
af gluten-neyslu. Það þykir
nauðsynlegt að sjúkdómsgreina
á þennan hátt, þar sem aðrir
meltingarsjúkdómar geta haft
svipuð sjúkdómseinkenni. Hægt
er að taka sýni af sjúklingum á
hvaða aldri sem er og oft eru
ungabörn sjúkdómsgreind á
þennan hátt.
Einkenni:
Barnið lítur í fyrstu út eins
og önnur heilbrigð börn og dafn-
ar eðlilega, þar til áhrif glut-
ensins byrjar að gæta 3—5 mán-
uðum eftir fyrstu neyslu þess.
Barnið missir matarlyst, neitar
að borða og hættir að þyngj-
ast; það verður óvært og mjög
framsett og útlimagrannt.
Hægðirnar verða miklar og
óeðlilegar, ljósar og lyktvondar,
einnig oft froðukenndar. Ef
þetta ástand varir lengi án þess
að nokkuð sé að gert, fer barnið
að tærast upp; það verður mjög
veikt og fær mikinn niðurgang,
sem leiðir til þornun líkams-
vefj a (dehydration).
Fullorðnir Coeliac sjúklingar,
sem eru sjúkdómsgreindir, þjást
af einkennum, sem stafa af
gluten-neyslu er hefur haft
áhrif á slímhúð smáþarmanna,
og má t. d. nefna niðurgang eða
/og uppþembu, óþægindi, jafn-
vel verki og uppköst.
Þeir þjást einnig mjög oft af
TÍMARIT HJÚKRUNARPÉLAGS ÍSLANDS 51