Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2004, Blaðsíða 18

I
Mataræði 11 ára skólabarna í Reykjavík:
Hollusta drykkja

Úrdráttur
Tilgangur: Að rannsaka neyslu mjólkurvara, sætra drykkja, vatns og ávaxtasafa meðal 11 ára skólabarna.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 54 ellefu ára skólabörn í tveimur skólum í Reykjavík (76°/o svörun) sem tóku
þátt í mati á gildi spurningalista í verkefninu „ProChildren" sem styrkt er af Evrópusambandinu. Börnin voru beðin um
að skrá neyslu matar, þ.á m. drykkja, í viku. Magn mjólkurvara, sætra drykkja, vatns og hreins ávaxtasafa var skráð sam-
kvæmt vigtun fyrsta daginn og algengar mælieiningar notaðar aðra daga (t.d. glas, flaska (stærð tiltekin), ferna, box). Þrír
fyrstu dagar skráningarinnar reyndust nothæfir en síðustu fjórir ekki þar sem greinilega var um of litla heildarneyslu að
ræða samkvæmt skráningunni og hefði notkun þeirra daga því leitt til verulegs vanmats. Neysla var reiknuð fyrir hvern
skráningardag og meðaltal reiknað fyrir dagana þrjá sem voru aðallega virkir dagar.
Niðurstöður: Neysla á drykkjarmjólk og sýrðum mjólkurvörum var um 400 +/- 235 gr/dag (meðaltal +/- SD)(staðalfrávik),
460 +/- 215 gr/dag meðal drengja og 360 +/- 245 gr/dag meðal stúlkna. Léttmjólk var mest notuð til drykkjar hjá báðum
kynjum en meirihluti sýrðra mjólkurafurða var feitur og sætur. Neysla gos- og svaladrykkja var að meðaltali 250 +/- 200
gr á dag en 65% barnanna drukku gosdrykki á skráningardögunum. Meðalneysla á drykkjarvatni var 170 +/- 175 gr á
dag og drykkja af hreinum safa, ýmsum tegundum, nam tæpum 110 +/- 165 gr á dag og var ekki munur á milli kynja.
Ályktun: í Reykjavík virðist drykkjarvenjum aldurshópsins, sem er á mörkum bernsku og unglingaaldurs, að mörgu leyti
ábótavant. Sætra gos- og svaladrykkja er neytt í meira magni en vatns. Sýrðar mjólkurafurðir eru aö mestu fituríkar og
sætar vörur. Samanburður við fyrri rannsókn á 12 ára börnum frá 1992 sýnir að dregið hefur verulega úr mjólkurdrykkju
síðasta áratug en almennt er notuð fituminni drykkjarmjólk en áður. Niðurstöðurnar eru mikilvægar í Ijósi þess að matar-
æði á unga aldri getur haft mótandi áhrif á neyslu og heilsu komandi ára.
Lykilorð: Mjólkurvörur, gos- og svaladrykkir, vatn, hreinn safi, skólabörn, næring
Abstract
Aim:To study the consumption of milk products, sweet drinks, water and fresh fruit juice among eleven-year-old school-
children.
Methods: The subjects were 54 (76%) eleven-year-old schoolchildren in two schools in Reykjavík who partieipated in
validation of a Food Frequency Questionnaire in the ProChildren project which is funded by the European Union. The
children were asked to record everything they ate and drank for a week. The amount of milk products (not including
cheese), sweet drinks, water and fresh fruit juice was recorded by weight the first day but common household measure-
ments were used the other days. The three first days of the registration were used but not the later four as the total con-
sumption these days was too low and using these would have led to underestimation of consumption. Mean consumption
was calculated for the three days which were mainly weekdays.
Results: Consumption of milk products was 400 +/- 235 g/day (mean +/- SD (standard deviation)), 460 +/- 215 g/day
among boys and 360 +/- 245 g/day among girls. Low-fat milk was mainly used to drink among both boys and girls but
majority of the fermented milk products were fat and sweet. Mean consumption of fizzy drinks and other sweetened drinks
was 250 +/- 200 g/day but 65% of the children drank these drinks during the registration period. The children drank 170
+/- 175 g/day of water and 110 +/- 165 g/day of fresh orange juice with no difference between boys and girls.
Conclusion: In Reykjavík, the drinking habits of the group on the verge of becoming teenagers could be better. Sweet
drinks are consumed in larger amount than water. Fermented milk products are mainly fat and sweet. Comparison with
an ealier (1992) study on twelve-year-old children showed that milk consumption has decreased markedly but the milk
used today is mainly low-fat milk. The results are important as food habits at young age can effect consumption as well
as health later in iife.
Key words: Milk products, sweet drinks, water, fresh fruit juice, consumtion
■ Inga Þórsdóttir, Hafrún Eva Arnardóttir, Bryndís Eva Birgisdóttir
Rannsóknarstofu i næringarfræöi, Landspítala-háskólasjúkrahúsi og Háskóla íslands
Netfang: ingathor@landspitali.is
Tímarit hjúkrunarfræöinga 5. tbl. 80. árg. 2004