Ráðunautafundur - 12.02.1980, Síða 53

103
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1980
SNEFILEFNARANNSÓKNIR
Þungmálmar í íslensku grasi
Bjöm Guömundsson
Tilraunastöð háskólans £ meinafræöi
I. Inngangur.
Nokkrir þungmálmar eru lífsnauösynlegir fyrir skepnur í mjög litlu
magni en sumir þeirra eru líka eitraöir veröi of mikiö af þeim £ fóöri.
Má nefna málma eins og járn, sink, kopar, mangan, nikkel, króm, molybden,
vanadium og kóbalt sem l£fsnauösynleg snefilefni. Margir hafa óttast að
snefilefnaskortur gæti háö búfé hér á landi og reynt aö meöhöndla ýmsa
kvilla meö mörgum snefilefnum samtimis ef ske kynni aö það væri gott viö
kvillum, en vissu um sjúkdóma af völdum þungmálmaskorts hefur sjaldan
veriö til aö dreifa. Sannað er þó aö fjöruskjögur svonefnt stafi af
koparskorti og koparlyf gegn þvi hefur þótt reynast vel. Þar að auki
hefur veriö vissa fyrir selenskorti eins og fram kemur á þessum ráöunauta-
fundi. Mælingar á þessum snefilmálmum hafa veriö gerðar aö tilhlutan
sérfræðinga frá Keldum. Halldór Grimsson geröi rannsóknir á kopar i
skepnum. Ásamt Páli A. Pálssyni lét hann gera mælingar á kóbalti i
liffærum lamba og tilraunir meö kóbalt inngjafir í sauöfé en ekkert kom
fram sem benti til skorts á kóbalti (1, 5). Ólafur Guömundsson geröi
tilraunir með kopar- og kóbalt inngjafir í beitartilrauninni ICE/73/003
án þess aö hægt væri að sjá gagn af þeim. Einnig lét hann mæla B bæti-
efni í blóði beitartilraunafjár af Auðkúluheili og frá Hesti og virtist
vera nóg af því miðaö viö það gildi sem erlendis er taliö nægjanlegt (3) .
Kopar og mangan var mælt i grasi á Hvanneyri 1962-1965 og fannst
0.8 - 6.2 ppm af kopar og 87 - 318 ppm mangan. Kopar minkaöi eftir þvi
sem á sumarið leiö (4, 8) .
Þess má geta að Lyle Stewart (6) lét gera nokkrar mælingar á snefil-
efnum í heyi, einnig R.W. Armstrong sem geröi allmiklar snefilefna-
rannsóknir í samráöi viö Niels Dungal. Voru þessar mælingar geröar á
mjólk, gróöri og jarðvegi og voru í sambandi viö krabbameinsrannsóknir
Dungals. Frá Keldum hefur nýlega verið birt grein um rannsóknir á
kóbalti í grasi (6). Var mælt kóbalt í grasi viösvegar af landinu og
reyndist það víðast hvar nóg miðaö við þarfir skepna nema af túni þar sem
skeljasandur var mikill i jarðveginum (2). Þetta gaf tilefni til að