Ráðunautafundur - 12.02.1980, Blaðsíða 54

104
rannsaka fleiri snefilefni af flokki þungmálma af túnum þar sem
skeljasandur er mikill þáttur i jarðveginum. Slík tún eru sums
staðar á Mýrum vestur og Snæfellsnesi sunnanverðu, við norðanverðan
Breiðafjörð og allt norður í Amarfjörð. Gunnl. Júlíusson safnaði
heysýnum af mörgum bæjum þar sem er skeljasandsjarðvegur og sendi okkur.
Einnig voru þessi sömu snefilefni rannsökuð úr kölkunartilraunum á
Hvanneyri og Stakkhamri úr sýnum sem Friðrik Pálmason kennari á Hvanneyri
góðfúslega lét í té og svo einnig á 25 sýnum öðrum víðs vegar af landinu
úr beitartilraunum. Þau fengum við frá RALA vegna góðvildar Ólafs
Guðmundssonar og Andrésar Arnalds.
II. Niðurstöður.
Kopar. Víða er lítið af kopar í íslensku grasi. Ekki hafa verið
gefin upp erlendis ákveðin þarfamörk handa búfé fyrir þetta efni.
Slík mörk eru mjög háð súlfati og molybdeni £ grasi og geta því legið
á bilinu 1-15 ppm (7). Lægstu gildin i þessari rannsókn voru 1.3 og 1.4
ppm í sýnum úr Álftaveri og af Auðkúluheiði. Koparskortur er þekktur
hér á landi á fjörubeitarbæjunum og hefur líka stungið sér niður á stöku
bæ víða um land, bæði í sauðfé og nautgripum. Krufningar, koparmæling
á lifrum og blóði á Keldum staðfesta það.
Kóbalt. Minnst reyndist vera af kóbalti í sýnum af skeljasands-
túnum og er sá munur raunhæfur hvort heldur niðurstöðumar á Hvanneyri
eða úr beitartilrauninni eru bornar saman við sýni af skeljasands-
túnunum. í Ástralru er það vel þekkt að á strandsvæðum þar sem skelja-
sandur er í jarðveginum að skepnur liði af kóbaltskorti. Talið er að
0.11 ppm sé lágmark í fóðri handa lömbum og 0.08 ppm handa fullorðnum
skepnum (7). Lægsta gildið sem mælt var í þessari rannsókn var 0.02 ppm.
Eins og fyrr getur hefur áður komið í ljós að kóbalt er víðast nóg miðað
við þarfir skepna nema á skeljasandstúnunum (7).
Jám. Ekki var raunhæfur munur á magni jáms i grasi af skelja-
sandstúnunum og tilrauninni á Hvanneyri, en munurinn er hins yegar
raunhæfur ef borin eru saman jámgildin úr beitartilraununum og af
skeljasandstúnunum. Járn í grasi mældist vera mjög mismikið. Skýringin
er sennilega sú að mjög mikið er af jámi í íslenskum jarðvegi og getur
því lítil jarðvegsmengun aukið járnið í sýnunum mikið. Sérstök hætta
er á þessu á troðnu beitilandi.
Tilraunir með lömb gefa til kynna að 10 ppm jám i fóðrinu sé of
lítið og að lágmarksþörf sé sennilega 25-40 ppm. Ef marka má þessar