Ráðunautafundur - 15.02.1998, Qupperneq 19

11
að standa óstuddur gagnvart samkeppni landbúnaðar í þessum löndum? Landbúnaðarstefnan á
Islandi er nefnilega fyrst og fremst alþjóðleg. Hliðstæður hennar má finna víða um hinn vest-
ræna heim og hér er ekki rekin meiri einangrunarstefna eða einstakiingum settar meiri skorður
til athafna en víða í nágrannalöndunum.
Styrkjum til landbúnaðar og opinberum afskiptum á að stilla í hóf eins og unnt er. Það
er líka megin inntak þeirrar stefnu sem nú er fylgt í iandbúnaði hér á landi. Kvótakerfi og
beingreiðslur eru tímabundnar aðgerðir sem aðallega eru tiikomnar vegna þess að verið er að
hverfa frá framleiðslukerfi sem pólitískur og líklega einnig almennur meirihluti var fyrir þegar
ákvarðanir um það voru teknar. Aðlögun að því markaðskerfi sem við nú búum við hefur
tekið nokkurn tíma, en nú hyllir undir nýja tíma og í nýgerðum mjólkursamningi og nú-
gildandi sauðfjársamningi sjást merki þess að kvótakerfi kunni að heyra sögunni til innan
fárra ára.
STEFNA BÆNDA
Stefna bænda og samtaka þeirra er ekki í neinum megin atriðum frábrugðin stefnu stjórnvalda
þó að áherslumunur á einstök atriði sé stundum nokkur. Þetta stafar að sjálfsögðu af því að
forystumenn bændasamtakanna og bændasamtökin sjálf hafa ávallt tekið virkan þátt í mótun
landbúnaðarstefnunnar. Við þá stefnumótun hefur rökhyggja og raunveruleikamat ráðið meiru
en óskhyggja. Landbúnaðarstefnan hér á landi undanfarna tvo áratugi er ekki óskabarn bænda,
en hún er svar þeirra við breyttum áherslum og aðstæðum í þjóðfélaginu. Samtök bænda og
forsvarsmenn þeirra hafa því ávallt axlað fulla ábyrgð gagnvart rikisvaldinu og stefna okkar í
landbúnaði, eins og hún birtist í lagasetningu og samningagerð, verið niðurstaða viðræðna og
málamiðlunar. Þetta tel ég að hafi verið gæfa bænda, því að sem lítill minnihlutahópur í þjóð-
félaginu hafa þeir ekki verið í aðstöðu til að berja í borðið, efna til átaka eða á annan hátt
neyta aflsmunar í kjarabaráttu sinni. Þeirra leið hefur verið leið samninga og aðlögunar, en á
móti hafa þeir mætt skilningi ríkisvaldsins á stöðu og þörfum atvinnuvegarins.
GERÐ BÚVÖRUSAMNINGA
Undirbúningur að gerð búvörusamnings byggir jöfnum höndum á faglegum og pólitískum
grunni. Upplýsingaöflun, útfærsla ákveðinna lausna og útreikningar á áhrifum einstakra
ákvarðanna eru dæmi um faglega vinnu við samningsgerðina. Sjálf samningsgerðin er síðan
pólitísk aðgerð ffemur en nokkuð annað. Vafalaust má deila um hve vel er að undirbúningi
samningsgerðarinnar staðið. í nýgerðum mjólkursamningi eru t.d. ákvæði um kvótamarkað og
verðtilfærslu þar sem vísað er til reglugerðar sem landbúnaðarráðhera muni setja um fram-
kvæmd þessara atriða. í samningnum eru einnig ákvæði um að lágmarksverð til bænda skuli
miða við tekjur og gjöld bús af „hagkvæmri stærð með framleiðsluaðstöðu þar sem tekin er
hliðsjón af heilbrigðis- og aðbúnaðarkröfúm og hagkvæmum framleiðsluháttum". Einnig er
gert ráð fyrir að áætlað vinnuframlag á búinu „skili hliðstæðu endurgjaldi og hjá starfsstéttum
sem bera sambærilega ábyrgð á rekstri og mæta hliðstæðum kröfum um viðveru og færni“ og
kúabændur gera. Þessi atriði hafa verið skoðuð töluvert en í samningnum var ekki hægt að